
- •Тауыш ишетелә: “Гөлбикәү, Зөләйха, әйҙәгеҙ, әйҙә. Ҡайтыу яғына ынғайлағыҙ!”
- •Ҡулына бер ус мәтрүшкә тотҡан Зөбәйер килеп инә.
- •Зөбәйер сыға. Бер аҙҙан Аллағыуат менән бергә килеп инә. Ҡулында мәтрүшкәһе бар.
- •Шәриф менән Сәлим бер-береһенә ҡарашып ала. Бер ни ҙә өндәшмәйҙәр.
- •Барыһы ла сыға.
- •Сәлим менән Шәриф урман юлынан үҙҙәре йыйыла торған йәшерен ҡыуышҡа китеп баралар. Ҡыуышта уларҙы Хәмит көтөргә тейеш.
- •Уң яҡтағы ҡыуаҡтан ҡыҙыу атлап Хәкимйән менән Шәриф сыға.
- •Хәкимйән менән Шәриф соҡор янына киләләр.
- •Йүгереп сығып китә.
- •Хәкимйән соҡор өҫтөндәге ағастарҙы ала башлай.
- •Аллағыуат инә. Ҡулында һыулы биҙрә.
- •Аллағыуат Шәриф артынан килеп арҡан осон тота. Арҡан тартыла.
- •Сәлим менеп етә. Ҡыуаҡ артынан шыуышып килеп сыға. Салауат биҙрәне алып сәхнә мөйөшөнә бара.
- •Салауат сәхнә ситендә сысҡан ауларға әҙерләнә. Башындағы түбәтәйен ҡулына тотҡан. Аллағыуат икенсе тишеккә һыу ҡоя. Бер аҙҙан.
- •Улар шулай һөйләшә-һөйләшә алыҫлашалар. Сәхнә ҡаранғылана. Бер аҙҙан кире яҡтыра башлай.
- •Яны көн башланыуын белгертеп, ҡоштар һайраша. Сәхнәгә Хәким менән Шәриф сыға. Улар бөгөн ҡыҙҙарҙың еләккә сыҡҡанын ҡарауылларға тейеш. Шуға яланға алдараҡ сығып йәшенеү өсөн килгәндәр.
- •Бер мөйөштән тирә-яғына ҡаранып Зиннәт килеп сыға. Туп-тура Хәким янына килеп күрешә, Шәрифкә баш ҡаға.
- •Шәриф бирелеп китеп ерҙән еләк сүпләп ашай башлай.
- •Малайҙар икенсе ҡыуаҡ яғына әйләнәләр. Шул саҡ ул ҡыуаҡ артынан да бүре олоған тауыш ишетелә. Малайҙар туҡтай. Беренсе ҡыуаҡ артынан да олойҙар.
- •Бер аҙҙан яланға Салауат, Аллағыуат менән Зөбәйер сыға. Хәкимдәр киткән яҡҡа төртөп эстәрен тотоп көләләр.
- •Күмәкләп бер түбәләс артына ятып алыҫтағы аҡланды күҙәтәләр.
- •Шаршау. Икенсе бүлек.
- •Ишек яғынан ағас ботағы һынған тауыш ишетелә.
- •Ҡая ишегенән бер ҡосаҡ ҡурай үләне тотҡан Салауат күренә.
- •Салауат ҡурайҙарҙы бер мөйөшкә һала.
- •Аллағыуат ҡулындағы төргәк эсенән һаҡ ҡына йомран сығара. Салауат килеп ҡарай.
- •Бөркөт ситлегенең ҡара япмаһын аса. Ситлек ишеген асып йомранды һалырға итә. Бөркөт балаһы уның ҡулын суҡый. Аллағыуат йәһәт кенә йомран менән бергә ҡулын тартып ала.
- •Йомранды алып ситлеккә тыға. Был юлы бөркөт суҡымай. Ҡулын ала. Күмәкләп ашармы юҡмы икәнен күҙәтәләр.
- •Бер мөйөштән кипкән ботаҡтар килтереп малайҙар уҡ юна башлайҙар.
- •Бөркөт тауышланып ҡуя. Барыһы ла ситлек янына килә.
- •Бөркөт тауышланып ҡуя. Малайҙар бергәләп сығып китәләр.
- •Салауаттар штабы. Салауат үҙе генә ултыра. Сәхнә ҡараңғы. Салауаттың тауышы.
- •Аллағыуат бер мөйөштәге теҙелгән таштарҙың береһен күтәреп көсләнә башлай.
- •Салауат бер үҙе.
- •Аллағыуат инә. Салауат ситлектән һыу һауытын ала.
- •Ботаҡ һынған тауыш ишетелә.Икеһе лә шым ҡалып тыңлай. Бер аҙҙан ишектән Зөбәйер күренә.Ҡулында бер ҡосаҡ сәскә.
- •Шулай атышалар.
- •Салауат атыуҙан туҡтап.
- •Салауат менән икәүләп Сәлимгә уҡ атырға өйрәтәләр.
- •Сәлим ата. Торонбаш ҡолай.
- •Ата. Теймәй.
- •Салауаттың арҡаһынан ҡағалар.
- •Аллағыуат менән Салауат ян-уҡты йәшерәләр.
- •Сығалар.
- •Шәриф тап бая Салауаттар ян йәшергән ҡыуаҡ араһынан бер таяҡты тарта, ул ян булып сыға.
- •Салауат килеп инә.
- •Салауат та, Аллағыуат та сыға.
- •Салауат килеп инә. Ҡулында ҙур бысаҡ. Тирә-яҡҡа ҡарана.
- •Ашығып, бик борсоулы ҡиәфәттә Аллағыуат инә.
- •Сыға. Салауат яңғыҙы.
- •Гөлбикә кеҫәһенән айыуҙың тырнағын сығара.
- •Һәндерәлә Салауат ята. Ипләп кенә баҫып Аллағыуат менән Сәлим инә. Икеһенең дә ҡулында кескәй төргәк.
- •Аллағыуат, Сәлим бер-берһенә ҡараша.
- •Ишек шаҡыйҙар. Ҡыйыр-ҡыймаҫ ҡына Хәким күренә. Сәлим менән Аллағыуат уға ҡаршы атлайҙар.
- •Ишек асыла. Шәриф күренә. Ҡулында ҡара япмалы ҡош ситлеге.
- •Барыһы ла аптырап ҡала.
- •Ишектән Зөбәйер күренә. Ҡулында бер туҫтаҡ бәрәмәстәр һәм ҡурай.
- •Сәлим ҡыйыуһыҙ ғына ҡурайҙы алып өрөп ҡарай. Шунан бер моңло көй уйнап ебәрә.
- •Бөркөт балаһы тауышлана.
- •Бөркөт балаһы ҡыуанып тауышлана. Күмәкләп Салауаттын “Тыуған илем” шиғырына яҙылған йырҙы йырлайҙар.
Шаршау. Икенсе бүлек.
1-се күренеш.
Сәхнәлә Салауаттар бергә йыйылып һөйләшә торған урын. Ҡаяның уңайлы ғына өңөш ере. Бер яҡтан инә торған тишек бар. Шул тишектән эйелә биреп, Аллағыуат менән Зөбәйер килеп инә. Ҡулдарында сепрәк төйөнсөк бар. Ҡая эсендәге бер мөйөштә ҡара сепрәк менән ябылған ситлек тора. Унда бөркөт балаһы ултыра. Аллағыуат инеү менән кеҫәһенән шырпы сығарып стеналағы сыраға ут ҡабыҙа. Зөбәйер бөркөт балаһы янына килә. Ипләп кенә сепрәктең осон күтәрә. Бөркөт балаһы саңҡылдаған тауыш ишетелә.
Аллағыуат. Асма! Ҡысҡыртмай тор! Хәҙер! Салауат инһен дә.
Зөбәйер. Ә нимәгә артта ҡалды ул?
Аллағыуат. Бөтәбеҙ бергә ингәнде күрһәләр, берәйһе беҙҙең йәшерен урынды белеп ҡалыр, ти.
Зөбәйер. Шулай шул. Ана Хәкимдәр ҙә нисек беҙҙен менәң этләшергә белмәй. Беҙ уларға ниндәй насарлыҡ эшләгәнбеҙҙер?
Аллағыуат. Ниңә теге юлы көрәшкәндә Салауат Хәкимде еңде лә инде. Шуға сәме киләлер.
Зөбәйер. Эйе шул. Тик бына балапаныбыҙ бар икәнен генә белеп ҡалмаһындар. Бөтә ауылға таратыр. Бөркөт балаһын һунарға әҙерләү бала-саға эше түгел, тип өлкәндәр бөркөтөбөҙҙө алыр ҙа ҡуйыр.
Аллағыуат. Улай ғына булһа ярар ҙа. Хәкимдәр балапаныбыҙҙы урлап имгәтеп ҡуйыр, йә үлтерер. Кем белә уның башында ниндәй уй барын.
Ишек яғынан ағас ботағы һынған тауыш ишетелә.
Аллағыуат. Ана, инеп килә!
Ҡая ишегенән бер ҡосаҡ ҡурай үләне тотҡан Салауат күренә.
Зөбәйер. Нимә ул, Салауат?
Салауат. Ҡурай.
Аллағыуат. Ҡурай? Теге Мансур бабай уйнаған ҡурай ошолай буламы?
Салауат. Минең атайым да уйнай ул. Ҡунаҡ йыйғанда.
Зөбәйер. Аллағыуат, һин әллә ҡурайҙы күргәнең юҡмы?
Аллағыуат. Бар! һин бигерәк инде. Тик бынау йәшел көпшә үләнен генә күргәнем юҡ ине.
Салауат. Ҡурай көпшәһен үҙ мәлендә генә йыйырға кәрәк. һунлаһаң да алдараҡ йыйһаң да һәйбәт ҡурай килеп сыҡмай.
Аллағыуат. Әйҙә бөгөн үк ҡурай эшләп уйнап ҡарайыҡ?
Салауат. Һа, аҡылың алтын икән. Әле сей бит улар.
Зөбәйер. Нисек сей?
Салауат. Уларҙы йылы ҡоро урында оҙаҡ ҡына киптерергә кәрәк.
Аллағыуат. Эй, ҡурай ҙа ҡурай тип балапанды ашатырға оноттоҡ!
Зөбәйер. Салауат, һинең атайың йыл да һунарға бөркөт балаһы ала. Беләһеңдер әле, бөркөт балаһы йомранды ашай аламы?
Салауат ҡурайҙарҙы бер мөйөшкә һала.
Салауат. Йомран да килтерҙегеҙме ни? Шәп! Тик беҙҙең бөркөт балаһы бәләкәйерәк, ашай алыр микән? Атайым бирә торғайны былай. Ҡайҙа?
Аллағыуат ҡулындағы төргәк эсенән һаҡ ҡына йомран сығара. Салауат килеп ҡарай.
Салауат. Белмәйем. Йомран сысҡан түгел. Ашар микән?
Зөбәйер.(тотоп ҡарай) Эйе шул. Әйҙә биреп ҡарайыҡ һуң.
Аллағыуат. Ҡана, үҙем бирәм.
Бөркөт ситлегенең ҡара япмаһын аса. Ситлек ишеген асып йомранды һалырға итә. Бөркөт балаһы уның ҡулын суҡый. Аллағыуат йәһәт кенә йомран менән бергә ҡулын тартып ала.
Зөбәйер. Суҡынымы? (Аллағыуаттың ҡулына ҡарай. Аллағыуат ҡулын йәшерә.)
Алағыуат. Асыҡҡан шикелле.
Салауат.Ҡулыңды күрһәт әле? (ҡарай) Оһо, суҡышы нығынып килә икән. Ауыртамы? Хәҙер бәйләйбеҙ.
Аллағыуат. Кәрәкмәй, үҙе төҙәлә ул.
Салауат. Бир әле йомранды. Үҙем ашатып ҡарайым.
Зөбәйер.(мөйөштән сепрәк киҫәген килтереп) Бына, ҡулыңа ҡапла. Ул әле кеше ҡулының еҫенә өйрәнмәгән, шуға суҡый. Быға тиклем гел итте таяҡ осона ҡыҫтырып ҡына биргәйнек бит.
Салауат. Ә ҡулға сепрәк ҡаплағас уның еҫенә нисек өйрәнә ул?