
- •§ 1.2. Даь сухурларында эярэинликляр
- •§ 1.3. Баш эярэинликляр, баш охлар
- •§ 1.4. Ъисмин щярякятинин дифференсиал тянликляри
- •§ 2.1. Деформасийаларла йердяйишмяляр арасында ялагя
- •§ 2.2. Цмумиляшмиш Щук гануну
- •§ 2.3. Еластики деформасийанын потенсиал енержиси
- •§ 3.1. Ляме тянликляри
- •§ 3.2. Гейри мящдуд еластики мцщитдя бойуна
- •§ 4.1. Мцстяви деформасийа
- •§ 4.2. Мцстяви эярэинлик вязиййяти
- •§ 4.3. Цмумиляшмиш мцстяви эярэинлик вязиййяти
- •§ 4.4. Ери эярэинлик функсийасы
- •§ 4.5. Мцстяви мясялянин полйар координатларда цмуми тянликляри
- •§ 4.6. Полйар координатларда Ери функсийасы Ляме мясяляси
- •§ 5.1. Лимит эярэинлик вязиййятинин ясас щипотезляри
- •§ 5.2. Йени енерэетик мющкямлик шярти. Ахма сятщи
- •§ 5.3. Даь сухурларынын сцртцнмядян йейилмяси
- •§ 5.4. Даь сухурларынын йорьунлугдан даьылмаьа щесабы
- •§ 6.1. Даь сухурлары сынагларынын садя нювляри
- •§ 6.2. Минералларын деформасийа олунма хцсусиййятляри вя механики хассяляринин эюстяриъиляри
- •§ 6.3. Даь сухурларынын еластики хассяляринин эюстяриъиляри
- •§ 6.4. Даь сухурларынын мющкямлик эюстяриъиляри
- •§ 6.5. Щяртяряфли сыхылмада даь сухурлары
- •§ 6.6. Даь сухурларынын мцнтязям щяртяряфли сыхылмасы. Сухурларын сыхылма ямсалы.
- •§ 6.7. Даь сухурларынын гейри-мцнтязям сыхылмасы
- •§1.2. Даь сухурларында эярэинликляр…………………….9
- •§ 1.2. Gярэинликляр.
- •§ 1.3. Баш эярэинликляр, баш охлар
- •§ 1.4. Ъисмин щярякятинин дифференсиал тянликляри
- •§ 2.1. Деформасийаларла йердяйишмяляр арасында ялагя
- •§ 2.2. Цмумиляшмиш Щук гануну
- •§ 2.3. Еластики деформасийанын потенсиал енержиси
- •§ 3.1. Ляме тянликляри
- •§ 3.2. Гейри мящдуд еластики мцщитдя бойуна
- •§ 4.1. Мцстяви деформасийа
- •§ 4.2. Мцстяви эярэинлик вязиййяти
- •§ 4.3. Цмумиляшмиш мцстяви эярэинлик вязиййяти
- •§ 4.4. Ери эярэинлик функсийасы
- •§ 4.5. Мцстяви мясялянин полйар координатларда цмуми тянликляри
- •§ 4.6. Полйар координатларда Ери функсийасы Ляме мясяляси
§ 6.6. Даь сухурларынын мцнтязям щяртяряфли сыхылмасы. Сухурларын сыхылма ямсалы.
Бцтцн
сыхыъы эярэинликляр бярабяр олдугда,
йяни
олдугда щяртяряфли сыхылма мцнтязям
щяртяряфли сыхылма адланыр. (6.24)
дцстурларындан эюрцндцйц кими бу щалда
тохунан эярэинликляр сыфыр олур. Цчцнъц
вя дюрдцнъц мющкямлик нязяриййяляриня
эюря бу щалда сухурларда ня галыг
деформасийалар ня дя даьылмалар
олмамалыдыр вя нисби щяъми дяйишмяляр
Щук ганунуна табе олмалыдырлар.
Бу нятиъяляр биръинс, сых даь сухурларынын сынаьы вахты йахшы юдянирляр. Мясамяли даь сухурларынын деформасийа просесиндя няинки, деформасийалар олур, щятта сухурларын даьылмасы баш верир. Бу онунла изащ олунур ки, мясамяляр олдугда, сухурун скелетинин эярэинлик вязиййяти мцнтязям щяртяряфли сыхылмадан чох фярглянир.
Мцнтязям щяртяряфли сыхылма вахты сухурларын сыхылма ямсалы тяйин едилир.
Сыхылма
ямсалы
,
тязйиг 1 МПа артдыгда В щяъминин нисби
дяйишмяси баша дцшцлцр.
(6.18)
Бурада
нормал
тязйиг вя температурда башланьаъ
щяъмдир.
Деформасийа вахты Щук гануну юдянярся, онда
(6.19)
(6.19)-у (6.18)-дя нязяря алсаг
(6.20)
(6.26)-да
олдуьуну нязяря алсаг
(6.21)
аларыг. (6.21)-дян
(6.22)
бурада
(6.23)
Щяъми деформасийа ямсалынын модулу адланыр. (6.20) вя (6.22)-ни мцгайися етсяк
(6.24)
аларыг.
Ашаьыдакы ъядвялдя бязи минерал вя сухурларын сыхылма ямсаллары эюстярилмишдир.
Ъядвял 6.4-дян эюрцндцйц кими алмаз вя калсит кими минераллар цчцн тязйиг артдыгъа сыхылма ямсалы дяйишмир, чюл шпатлары, кварс вя даш дуз цчцн ися тязйиг артдыгъа сыхылма ямсалы азалыр. Даь сухурларынын сыхылма ямсаллары, онлары тяшкил едян минералларын сыхылма ямсалларына нисбятян тязйиг артдыгъа даща чох азалырлар. Бу тязйиг алтында сухурларын сыхылмасы иля изащ олунур, чцнки онларын мясамялилийи сыфыра бярабяр дейил.
Ъядвял 6.4
Алмаза эюря минерал вя сухурларын сыхылма ямсалы
Минерал сухур |
|
|
|
|
|
Алмаз |
0,18 |
0,18 |
Калсит |
1,42 |
1,42 |
Чюл шпатлары |
1,54-1,86 |
1,36-1,71 |
Кварс |
2,86 |
2,35 |
Даш дуз |
4,09 |
3,6 |
Гранит |
2,16 |
1,92 |
Даь сухурларынын сыхылма ямсалы щямишя ону тяшкил едян минералларын сыхылма ямсалларынын ядяди ортасындан йа бюйцкдцр йа да она бярабярдир. Бу онунла изащ едилир ки, сухуру тяшкил едян минералларын дахили сятщляриндя (сярщядляриндя) чохлу деффектляр вя чатлар олур.
§ 6.7. Даь сухурларынын гейри-мцнтязям сыхылмасы
Гейри-мцнтязям сыхылма о вахт баш верир ки, баш эярэинликлярдян щеч олмаса бири диэяр икисиндян фяргли олсун. Цмуми щалда
Ш
Шякил
24
-нин
дан
асылылыг графиклярини верирляр.
-нин
дан
цмумиляшмиш графикляри шякил 24-дя
эюстярилмишдир. Индексляр
тязйигинин мцхтялиф гиймятляриня уйьун
вя
.
парчаларында Щук гануну юдянир.
парчалары кечид просесляриня уйьун
эялир вя бу парчалар йа гярарлашмыш
пластик деформасийаларын башланмасы
(
)
йа да кювряк даьылма иля гуртарыр.
нюгтяляриня
уйьун эялян эярэинликляр
иля ишаря едилир вя ахма эярэинликляриня
уйьун эялир.
шярти
юдянян нюгтяляря уйьун эярэинликляр
мющкямлик щядляриня уйьун эялирляр вя
иля ишаря едилирляр.
Шякил
24-дян эюрцндцйц кими сыхыъы тязйиг
артдыгъа щям ахма щядди щям дя мющкямлик
щядди артыр. Бундан башга тязйиг артдыгъа
деформасийа олунмасынын характери дя
дяйишир. (
тязйигиндя
кювряк даьылмадан
тязйигляриндя пластик деформасийа
олунмаьа кечир).
ЯДЯБИЙЙАТ
Амензаде Ю,А. Теория упругости. М. «Высшая школа» 1976. 272 с.
Баклашов И.В., Картозия Б.А. Механика горных пород М., «Недра» 12975. 270 с
Войтенко В.С. Прикладная геомеханика в бурении. М., «Недра» 1990. 252 с.
Гасанов Р.А., Гулгазли А.С., Оруджов Ю.А. Новый энергетический подход к теории выносливости. Известия Высших Технических Учебных Заведений Азербайджана. Баку 2009. №2. с.23-25.
Гулгазли А.С. Поверхность текучести для упругопластических тел. Изв. АН.Аз.ССР Серия физ.-техн. и матем наук. 1983. №6. с.25-26
Гулгазли А.С. Влияние пластического деформирования на поверхность текучести Изв.АН Аз.ССР Серия физ.техн.и матем.наук 1986 №3, с.69-72
Гулгазли А.С. Некоторые вопросы пластичности в кн. «Некоторы вопросы математического моделирования» Баку. Элм. 1988 с.66-74
Гулгазли А.С. Новое энергетическое условие прочности для упруго-пластических тел. Механика Машиностроение. Баку. 2003. №1. с.8-10
Каганов Л.М. Основы теории пластичности М.Наука 1969, 420 с.
Карагельский И.В., Добычин М.М., Комбалов В.С. Основы расчетов на трение и износ. М. «Машиностроение» 1977, 526 с.
Феодосьев В.И. Сопротивление материалов М.Наука 1970. 544 с.
Филоненко-Бородиг М.М. Теория упругости М. «Физматгиз» 1959. 364 с.
Снивак А.И., Попов А.Н. Разроушение горных пород при бурении скважин М. «Недра» 1986. 208 с.
Тихонов А.Н., Саморский А.А. Уравнения математической физики. М.»Наука» 1972, 735 с.
Шрейнер Л.А. Физические основы механики горных пород. М. «Недра» 1959. 211 с.
МЦНДЯРИЪАТ
Даь механикасынын мювзусу вя мясяляляри……………3
Ы Фясил. Даь сухурларынын эярэинлик вязиййяти…………..5
§1.1. Даь сухурларынын механики хассяляри……………..5