Bilans płatniczy

Bilans płatniczy – zestawienie wszystkich transakcji dokonywanych między rezydentami krajowymi a zagranicą w danym okresie, najczęściej jednym roku. W bilansie uwzględnia się transakcje, w których przedmiotami są osoby lub podmioty prawne zamieszkałe na stałe na obszarze danego kraju, lub korporacje transnarodowe jako rezydenci kraju siedziby.

Wszelkie transakcje są zapisywane podwójnie – po stronie debetowej (-) i po stronie kredytowej (+). Transakcje debetowe to takie, które pociągają za sobą płatność wobec rezydenta zagranicznego, np. import japońskiego samochodu. Transakcje kredytowe to z kolei transakcje pociągające za sobą otrzymanie płatności z zagranicy.

Bilans obrotów bieżących – zestawienie płatności danego kraju wynikające z międzynarodowego obrotu towarami i usługami, dochodów z kapitału i transferów i jednostronnych, transakcje nie powodują przyszłych zobowiązań. Możemy wyróżnić tu kilka kategorii:

• Bilans handlowy – zestawienie płatności z tytułu eksportu i importu dóbr

• Bilans usług – zestawienie płatności z tytułu obrotów usługami między rezydentami krajowymi i zagranicą

• Bilans procentów i dywidend – zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału i pracy (krajowej za granicą i zagranicznej w kraju).

• Bilans transferów jednostronnych – zestawienie transakcji stanowiących jednostronny przepływ dóbr, któremu nie towarzyszy przepływ w drugą stronę.

Bilans obrotów kapitałowych – rachunek kapitałowy i finansowy, który jest zestawieniem transakcji zakupu i sprzedaży szeroko rozumianych aktywów

• Rachunek kapitałowy – obejmuje transfery kapitałowe o charakterze bezzwrotnym przeznaczone na finansowanie środków trwałych, umorzenia długu oraz nabywanie i zbywanie aktywów niefinansowych i nieprodukowanych

• Rachunek finansowy – obejmuje zestawienie trzech grup aktywów i pasywów finansowych: inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych oraz pozostałych inwestycji (kredyty zagraniczne udzielone i uzyskane przez rezydentów, inne należności i zobowiązania). Oprócz tego w skład rachunku finansowego wchodzi odrębna pozycja: pochodne instrumenty finansowe

Bilans obrotów wyrównawczych – oficjalne aktywa rezerwowe – zawiera przede wszystkim zmiany stanu oficjalnych rezerw danego kraju w walutach wymienialnych, specjalnych prawach ciągnięcia i złocie. Są używane do pokrycia deficytu bilansu płatniczego oraz do oddziaływania na kurs waluty.

Transakcje autonomiczne – są niezależne od stanu bilansu płatniczego, wyrównawcze – dochodzą do skutku z myślą o wyrównaniu bilansu. O równowadze bilansu mówimy wówczas, gdy transakcje autonomiczne równoważą się, a transakcje wyrównawcze nie występują

Strona 282

Kurs walutowy I rynek walutowy

Kurs walutowy – cena jednej waluty narodowej wyrażona w drugiej walucie. Pełni dwie funkcje – informacyjną oraz cenotwórczą.

Kurs efektywny – kurs średni ważony, w którym funkcję wagi pełni względny udział partnerów i całkowitym eksporcie i imporcie danego kraju.

Rynek walutowy – międzynarodowy rynek, na którym dokonują się przepływy walut między krajami.

Transakcje zakupów i sprzedaży walut wynikające z chęci uzyskania dochodu biorącego się ze zmian kursu nazywamy transakcjami spekulacyjnymi. Transakcje walutowe mające na celu wyeliminowanie ryzyka walutowego noszą nazwę transakcji hedginowych.

Rynek transakcji bieżących – rynek, na którym kupno i sprzedaż walut następują z myślą o ich natychmiastowej dostawie

Rynek transakcji terminowych – rynek, na którym kupno i sprzedaż walut następują z myślą o dostawie w przyszłości. Są to transakcje, w których w chwili zawarcia ustala się kurs, po którym w ściśle określonym momencie w przyszłości nastąpi transakcja kupna i sprzedaży.

Dyskonto/premia – Jeżeli kurs terminowy waluty określanej (na pierwszym miejscu) jest niższy/wyższy od kursu bieżącego, to różnicę tę nazywamy dyskontem/premią. Kurs terminowy – kurs bieżący/kurs bieżący x 100%.

Transakcje arbitrażu procentowego – transakcje zakupu i sprzedaży aktywów z zamiarem osiągnięcia zysku z różnic w stopie procentowej, występujących między poszczególnymi krajami.

Ubezpieczony arbitraż procentowy – połączenie arbitrażu walutowego z równoległym przeprowadzeniem operacji na rynku transakcji terminowych.

Spekulacja stabilizująca/destabilizująca kurs