6. Вариант

1. нче бүлек

Текстны тыңлагыз һәм С1 биремен эшләгез. Башта биремнең номерын, аннары изложение текстын языгыз.

С1. Текстны тыңлагыз һәм кыска изложение языгыз.

Текстны тыңлагач, микротемаларны (мәгънәви кисәкләр­не) билгеләгез.

Изложение текстның һәм микротемаларның төп эчтәлеген ачарга, һәм аның күләме 70 сүздән ким булмаска тиеш. Йзложениене чиста һәм танырлык итеп языгыз.

2. нче бүлек

Текстны укыгыз һәм А1 -А7; В1-В9; С2 биремнәрен үтәгез.

Инә дә бүләк, дөя дә бүләк.

1. Күңелеңә якын кешене туган көне белән котлау, аңа нинди дә булса истәлек бүләге бирү теләге - кешенең гаять тә күркәм сыйфатларыннан берсе.

2. Бүләккә төрле нәрсә бирәләр. 3) Ул кешенең шәхес үзенчәлегенә, яшенә, зәвыгына бәйле рәвештә башкарыла. 4) Бүләкнең үз кулың белән әзерләнгән булуы бигрәк тә отышлы.

5. Бүләк артык кыйммәтле булырга тиеш түгел. 6) Аның асылы бәясендә түгел, ә кадерлелегендә. 7) Аннан шунысын да истә тотарга кирәк: затлы әйбер аны кабул иткән кешене уңайсыз хәлдә калдыруы ихтимал. 8) Кыйммәтле бүләк бәрабәренә чын дуслыкны, мәхәббәтне сатып алып булмый.

9. Сатьш алынган хисләр - алар чын хисләр түгел.

10. Бүләгең якын кешеңә хуш килсен дисәң, аның рухи дөньясын якыннан белергә кирәк. 11) Бүләгең аны шатландыр­сын, ничектер көтелмәгәнрәк тә булсын... 12) Бүләгеңдә синең дә йорәк җылың, омтылышың, теләгең, күңел сафлыгың, рухи байлыгың чагылсын.

12. Бүләкне ничек тапшыру ягын да уйларга кирәк. 14) Аны бик әдәпле генә, матур сүзләр яки шигырь әйтеп бирергә мөмкин.

(Я.Ханбиков буенча*)

• Якуб Ханбиков (Якуб Исхах улы Ханбиков) - педагогика фәннәре докторы, озак еллар Татар дәүләт гуманитар педагогия институтының педагогика кафедрасында профессор булып эшли, Та­тарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе.

А1. Авазлар һәм хәрефләр саны туры килмәгән сүзне билгеләгез:

1. гаять;

2. кыйммәтле;

3. мәхәббәт;

4. рухи.

А2. Рәт гармониясе сакланмаган сүзне билгеләгез:

1. шигырь;

2. мөмкин;

3. отышлы;

4. рухи.

АЗ. Шигырь сүзендә ь хәрефе ни өчен язылган?

1. иҗекне нечкәртү өчен;

2. аеру билгесен белдерү өчен;

3. тартыкның нечкәлеген белдерү өчен;

4. дөрес җавап юк.

А4 . Кайсы сүз ясалма исем түгел?

1. теләге;

2. дуслыкны;

3. бүләгең;

4. күңелеңә.

А5. Фигыль формасы ярдәмендә бәйләнгән сүзтезмәне билгеләгез.

1. әйтеп бирү;

2. шигырь әйтү;

3. әдәпле сүзләр;

4. бүләкне тапшыру.

Аб. Калын хәрефләр белән бирелгән фигыльнең төрен билгеләгез.

Бүләгең якын кешеңә хуш килсен дисәң, аның рухи дөньясын якыннан белергә кирәк.

1. шарт фигыль;

2. сыйфат фигыль;

3. боерык фигыль;

4. хикәя фигыль.

А7. Ул кешенең шәхес үзенчәлегенә, яшенә, зәвыгына бәйле рәвештә башкарыла җөмләсендә үзенчәлегенә, яшенә, зәвыгына сүзләре кайсы килештә?

1. төшем килеше;

2. юнәлеш килеше;

3. иялек килеше;

4. урын-вакыт килеше.

В1-В9 биремнәрен укылган текст нигезендә үтәгез. Әлеге биремнәрнең җавабын тиешле урынга сүз (сүзтезмә) яки цифрлар белән языгыз.

В1. Знче җөмләдән баш кисәкләрне табып языгыз.

1 вариант 1

1 вариант 2

II вариант 4

VI вариант 15

VIII вариант 19

IX вариант 22

X вариант 24

В8. 5-7 нче җөмләләрдән иифннитин кулланылмаган

җөмләнең номерын языгыз.

Җавап:

В9. 3-5 нче җөмләләрдән хәбәрлек сүзне табып языгыз.

Җавап: .