7. Еңбек қорғау жөнінде жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттері

Жұмыс берушінің құқықтары: қызметкерлерден қауіпсіздік нормаларын, еңбек қауіпсіздігі жөнінде ережелер мен нұсқаулықтарды сақтауды талап етуге, оларды белгіленген тәртіппен жұмыстан шеттетуге және тәртіптік жауапкершілікке тарту т.б.

Жұмыс берушінің міндеттері: қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге, өз қаражаты есебінен қызметкерді арнайы киіммен, арнаулы аяқ киіммен және зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың әсерінен қорғайтын жеке қорғану құралдарымен белгіленген кию мерзімінде қамтамасыз етуге, өндірістегі сәтсіз оқиғаларды және кәсіби ауруларды тіркеуді, есепке және талдауды жүзеге асыруды т.б.

9. Өндірістік шаңның адам организміне тигізетін әсері. Ашк. Өндірістік шаңды нормалау, қорғану шаралары, өлшеу аспаптары.

Өндіріс шаңы ең көп таралған зиянды өндірістік фактор болып табылады. Ол адамның тыныс жолдарына, өкпеге, денеге, көзге, ас қорыту органдарына зиянды әсерін тигізеді.Өндіріс шаңы деп - әр түрлі технологиялық процесстерден пайда болатын ұсақ бөлшектерді айтады. Шаң адам организміне фиброгенді, тітіктендіргіш және токсикалық әсер етуі мүмкін.

Фиброгенді шаң әсері деп - өкпенің нәзік етіп бүлдіретін, оны қатқыл тканьге айналдыр тын процессті айтады. Жұтқан шаңның әсерінен п.б. ауру пневмаканиоз д.а.Кварц шаңынан силикоз, тас комір антракоз, темір рудасынан сидероз ауруы п.б.

Жұмыс зонасының ауасында әр зиянды заттың ақырғы шекті концентрациясы (АШК) белгіленген (мг/м³). АШК деп күнделікті жұмыс кезінде және көп жыл бойы адам организмінде ешқандай зиянды өзгерістер туғызбайтын заттардың концентрациясын айтады. Адам организміне қауіптілігіне қарай зиянды заттар 4 класска бөлінеді.1.төтенше қауіпті заттар, ашк ≤0,1мг/м³;2)өте қауіпті заттар, ашк≤0,1-1,0мг/м³;3)орташа қауіпті – ашк ≤ 1,0-10,0 мг/м³;4)аз қауіпті, ашк ≥10мг/м³.

Зиянды заттардан қорғану шаралары және олардың концентрациясын анықтау аспаптары:

• зиянды технологиялық процесстерді комплекстң механикаландыру, автоматтандыру;

• жаңа технологияларды жетілдіру кезінде зиянды заттарды біршама пайдаланбау, ауыстыру;

• қондырғылардың жақсы герметикасын, қамтамасыз ету

• шаң шыгаратын материалды өңдеген кезде сұйық затты пайдалану

• өндіріс бөлмелерінде табиги және жасанды желдету ұйымдастыру

• зиынды заттар концентрациясын бақылап отыру

• зиянды заттар мөлшерін газ немесе универсалды анализатормен жедел әдіс арқылы өлшейді. Зиянды газ өосылганда түтік әр-түрлі түске боялады. Ауаның ттозаңдығын анықтау үшін аспираторлар қолданылады.

9. ҚР еңбек Кодексі. Тынығу уақыты -92 бап. Тынығуға және тамақтануға арналған ұзіліс -93 бап. Ауысымшілік және арнаулы үзілістер -94 бап. Демалыс күндері -96 бап.

92 бап

1. Жұмыс күндері ішіндегі үзіліс,- тынығуға және тамақтануға арналған, - ауысым ішілік және арнаулы үзілістер;

2. Ауысым ішілік және арнаулы үзілістер:

3. демалыс күндері:

4. мереке күндері;

5. демалыстар – отпуск

93 бап – қызметкерлерге күнделікті жұмыс ішінде тынығуға арналған бір үзіліс берілуге тиіс. Ұзақтығы жарты сағаттан кем болмайтын тынығуға жіне тамактануға арналған үзіліс күндері жұмыс басталғаннан кемінде 3 сағат өткеннен кейін 4 сағ кешіктірмей белгіленуі керек. Жұмыс уақытына қосылмайды.

94 бап – жұмыстардың жекелеген түрлерінде қызметкерлерге технологиясы және өндіріспен еңбекті ұйымдастыруға байланысты жұмыс уақытына қосылатын ауысым ішілік үзілістер беріледі. Жылдың суық мезгілінде жылымайтын ауада және жылымайтын жабық ұй жайларда жұмыс істейтін, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарында жұмыс істейтін қызметкерлер тынығу үшін арнаулы үзілістер беріледі.

95 бап – қызметкерлердің ауысым аралық күнделікті тынығу ұзақтығы 12 сағ кем болмауы тиіс. Мұсылман күнтізбесі бойынша атап өтілетін құрбан айттың бірінші күні және 7-қаңтар провословиялық рождество демалыс күндері.