31.Келешектегі Қазақстан сыртқы саясатының басым бағыттарын сипаттап өтіңіз

Қазақстанның сыртқы саясатының басымдықтары:

1) XXI ғ.ығытына қарсы тұруға қабілеті, әрі ұзақ мерзімді ұлттық мүдделерді қамтамасыз етуге бағытталған белсенді, жан-жақты және үйлесімді сыртқы саясат. 2) Ресей, Қытай, АҚШ, ЕуроОдақпен ынтымақтастықты өзара іс қимылға зор маңыз бөлінеді.3) Қаз-ң қауіпсіздігін ынтымақтастық ету және ел ішіндегі реформаға қолайлы жағдай жасау ҚР-ң сыртқы саясатының негізгі бөлігі б.т. Ұлттық қауіпсіздік деген категория көптеген мәселелерді қамтиды. Ол территориялық тұтастық, дербес саясат, сонымен қатар ақпараттық, экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, идеологиялық қауіпсіздік. Сыртқы саясаттың негізгі мәселесінің бірі-шекараны делимитациялау мәселесі. 2005 ж.президентіміз Қаз мен Ресей арасындағы делимитациялау туралы шартын бекітті. Ресей мен Қаз заң жүзінде рәсімделген мемлекеттік шекараға ие болды. ҚР-ң 2000 ж.бастап 14000 км-ден асатын шекараны толығымен белгіледі. ҚР Шанхай ынтымақтастық ұйымына, ТМД ұйымына ерекше мән береді. ҚР БҰҰ-да тең құқылы субъект ретінде өз орнын тапты. Сондықтан ОБСЕ-де Р төрағалық етуге 2010 ж.ұмтылуда. ҚР сыртқы саясатының негізгі мәселесінің бірі аймақтық тұрақсыздық, сонымен байланысты діни экстремизм мәселесі. Отыр деп толық сезіммен айта аламыз. Сыртқы саясат - мемлекеттің жалпы саяси жүйесін халықаралық дәрежеде ең алдымен өз мүддесін қорғау үшін жүргізген жұмысы, басқа елдермен, ұлттармен қарым – қатынас орнату. Оларға мыналарды жатқызуға болады: - достық қарым – қатынас орнату.

- сауда қарым – қатынастарын орнату.

- экономикалық қарым – қатынастарды орнату.

- әскери қарым – қатынас орнату.

Қазақстанның сыртқы саясаты

Халыкаралық байланысты жүзеге асыруда Қазақстанның сыртқы саясаты дүние жүзінде қалыптасқан жағдайға байланысты көпбағыттылығын ескеру принципінен шығуы керек. Дүние жүзіндегі саяси және экономикалық үдерістердің ғаламдық сипаты жағдайында, жекелеген елдер қауіпсіздігіне кепілдік ұжымдық күш-жігермен ғана қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасы өзімен шекаралас елдердің бәрімен сенімге негізделген тату көршілік қатынас орнатуға тырысады. Бұл мақсатқа жету үшін Қазақстан қауіпсіздік жүйесін құруға арналған және халықаралық ынтымақтастықтың барлық деңгейіндегі қарусыздану ісіне міндетті түрде қатысады. Оның бірнеше деңгейі бар: Қазақстанның ТМД-дағы халықаралық кауіпсіздік және қарусыздану саласындағы ықпалдастық саясаты; Қазақстанның Азияда бейбітшілікті және тұрақтылықты қолдау туралы ұйым құру ұсынысы; Қазақстан халықаралық БҰҰ, ЕҚЫҰ және т.б. ұйымдарға қатысып, қарусыздану және бейбітшілікті қолдау саясатын жүзеге асырады. Қауіпсіздікке кепілдік алуға қол жеткізу үшін Қазақстан бірқатар сыртқы саясат әрекеттерін қарастырды. 1992 жылы Ташкентте Қазакстанның, Қырғызстан, Тәжікстан, Белоруссия, Армения, Әзірбайжан, Грузия мен Өзбекстанның басшылары бас қосып, Ұжымдық қауіпсіздік туралы Келісімге кол қойды. Мемлекет басшылары және ТМД Біріккен Қарулы күш Бас қолбасшыларынан тұратын Ұжымдық қауіпсіздік кеңесі құрылды. 1995 жылы үш республика — Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстан басшылары БҰҰ Бас хатшысына БҰҰ қарамағындн Біріккен орта азиялық бейбітшілік сақтау батальонын (ОртАзБат) құру туралы ұсыныс енгізді. 1996 жылы бес мемлекет — Қазақстан, Қытай, Қырғызстан, Ресей және Тәжікстан әскери салада және шекаралық аудандарда сенім шараларын нығайту туралы Келісімге қол қойды. 1997 жылы шекаралық аудандардағы қарулы күштерді келісімді қысқарту туралы Келісімге қол қойылды. Бұл келісімдер Қытаймен шекара жөніндегі дауды реттеуге негіз болды. 2001 жылғы көктемде бұл Келісімге Өзбекстан қосылып, Шанхай бестігі Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) болып құрылды. Республика ішінде жүргізіліп жатқан реформаларды қамтамасыз ету жөнінде де бірқатар міндеттердің бар екені белгілі. Оларды атап айтсақ:

• Қазақстан экономикасы үшін дамыған мемлекеттер және жекелеген қаржы ұйымдары тарапынан қаржы салымын тарту; • экономикалық міндеттер, экологиялық мәселелер, дүниежүзілік коммуникацияға шығу үшін қаржы тарту және практикалық көмек көрсету;• әр түрлі мәселелер бойынша халықаралық ақпараттармен алмасуға қатысу; • Қазақстандық экономиканың, ғылым мен басқарудың әр түрлі салалары үшін шетелдерде мамандар даярлау бағдарламасын жүзеге асыру; • шетелдердегі Қазақстан азаматтарының мүддесі мен құқықтарын қорғау;• шетелдік серіктестермен еліміздің сауда-экономикалық байланыстарын кеңейту. Қазақстанның сыртқы саясаты 1991 жылдан 2001 жылға дейінгі 10 жыл ішінде күрделі даму жолынан өтті. 1991—1993 жылдары Қазақстан халықаралык құқық субъектісі ретінде әлемдік коғамдастыққа ену шараларын жүзеге асырды, дүние жүзіндегі жетекші елдермен ынтымақтастықтың келісімдік-құқықтық базасын қалыптастырды. 1994—1997 жылдары сыртқы саясат қызметінде мықты құкықтық база құру жұмысы жалғастырылды, бірінші кезекке шет елдер стратегиялық ұлттық мүдделерді қамтамасыз ету тетігін қалыптастыру міндеті шықты. 1997 жылдан бастап Қазақстанның сырткы саясатында үшінші даму кезеңі басталды, ол ел алдында жаңа ғаламдық жағдайлар тууымен сипатталады.

Жалпы алғанда дамыған ішкі саясат, дамыған сыртқы саясатты қамтиды және бір – бірінсіз болмайды.