37.Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі заң және нормативтік актілерінің ақша-несиелік реттеу жүйесіндегі ролі

Ұлттық банк «Қазақстан Ресупбликасының Ұлттық банкі туралы» Заңға сәйкес мынадай қызметтер мен операциялар орындайды:

1)айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен Қазақстан Ресупбликасында мемлекеттік ақша-несие саясатын жүргізеді, Қазақстан Ресупбликасы аумағында банкноттар мен манеталарды айналысқа шығарушы жалғыз эмитент болып табылады;

2)кепіл берушісі Үкімет болып табылатын Қазақстан Республикасының ішік және сыртқы қарызына қызмет көрсетуге қатысады;

Қазақстан Ресупбликасы аумағында еншілес банк ашуға рұқсат береді;

3)Қазақстан Ресупбликасы аумағында, одан тыс жерлерде банк фелиалдарын өкілдіктерін ашуға келісімін және банк операцияларын жүргізуге лицензия береді;

4)Банктердің бағалы қағаздар эммисиясы жобасының оның тіркелуіне дейін өзі белгілеген тәртіппен міндетті сараптауын жүргізеді;

5)Ол банктерге несие беруге, банктердің қарыз капиталы нарығындағы ашық позициясына бақылау жэасауға құқылы. Банктерге соңғы сатыдағы несие беруші болады, қайта қаржыландыру саясатын жүргізеді.

6)Банктердің жұмысына және шетелдік валютаны сатып алу, сату, айырбастау ұйымдарына бақылау мен қағалау жүргізеді әрі пруденциялдық нормотивтер белгілейді.

7)Қазақстан Республикасында ресми мөлшерлемелерді өзгерту арқылы банктік пайыз мөлшерлемелерінің деңгейін реттеуді жүргізеді;

9)Қазақстан Ресупбликасында есеп айырысу тәртібін, жүйесін және нысандарын анықтайды, қазақстандық теңгемен банкаралық есеп айырысулардың мезгілінде және үзіліссіз жүргізілуін қамтамасыз ететін жүйенің жұмыс істеуін ұйымдастыруы керек.

38.Елдегі инфляциялық таргеттеу тәжірибесі

Мақсатты көрсеткіш ретінде инфляцияның әртүрлі көрсеткіштері, ал оперативті көрсеткіш ретінде қысқа мерзімді пайыздық қойылымдардың әрқилы түрлері таңдап алынатын ақша-несие саясатын жүргізі әдісі –инфляцияны таргеттеу деп аталады. Инфляцияны таргеттеу- инфляция жөнінде мейлінше дәл болжамдар алу үшін кең ақымды деректерді пайдалануды көздейтіндіктен, деректер базалары және болжам жасау жүйесі, бағдарлама жасаушылар тобының ұйымдық құрылымы, ақша-несие саясаты ережелерінің модельдері оның аса маңызды құрамдастары болып табылады.

Маңыздылығына қарай оларды инфляцияны таргеттеу инфрақұрылымы деген жалпы атпен біріктірейік. Мұнда инфляцияны таргетте инфрақұрылымының ағымдағы жай-күйіне талда жасалады және оны дамытдың бұдан былайғы бағыттары белгіленеді.

Ақша –несие саясатының негізгі құралдарын дамытудың жеткілікті деңгейі, ОБ құралдары мен инфляция арасындағы өзара байланысты түсіну, инфляцияны болжаудың тиісті әдістемесінің болуы инфляцияны таргеттедің маңызды аспектісі болып табылады. Оның қажеттілігін былай түсіндіруге болады:

• Баға тұрақтылығы- бұл қаржы жүйесі тұрақтылығының негізі

• Бірнеше мақсаттың болуы олардың арасындағы шиеленіске әкеліп соғуы мүмкін

• Бюджет тапшылығын инфляциялық қаржыландыру ОБ ақша базасына, тиісінші инфляцияға да ықпалының тиімділігін төмендетеді.

• Экономиканың өсу қарқынын қолдау жөніндегі кейбір қысқа мерзімді мақсаттар ұзағ мерзімді баға тұрақтылығын ұстау мақсаттарына қайшы келі мүмкін.