29 Мемлекет тарапынан ақшаны ұсынудың жолдары.

Дұрыс жолмен жүргізілген ақша несиелік реттеу эк-қ өсуді қамт-з ететін бірден бір фактор б.т. Ақша несиелік реттеу қазіргі таңдағы өркениет пен дамудың ажырамас бөлігі. Олардың қызметі қоғамдық өнімді өндіру, бөлуді және тұтынуды бір бірімен бөлінбейтін үздіксіз процеске айналдырады.Ақша және несие мемлекеттің эк жүйесінің бір бөлігі ретінде қоғамдық дамудың проблемаларын заңдылықтарын айқындайды. Сондықтан оларды жалпы эк жүйеден бөліп қарастыру мүмкін емес. Яғни ақша несиелік реттеудің қажеттілігі: макроэк-қ тұрақтылыққа қол жеткізуде, инфл-ға қарсы күресте, монопалис-ң қыз-не баға белгілеуде байқалады. Сонымен қатар ақша несиелік реттеу қаржы нарығының тұрақтылығын сақтауға, сақтандыру нары-ң, бағ қағ нары-ң және т.б. нары-ң одан әрі дамуына және банк жүйе-ң нығаюына үлес қосады. Ақша несиелік реттеу елдегі ақша тепе-теңдігін, яғни сұр пен ұс арасындағы тепе-теңдікті, инфл-ны, мақсатты макроэк-қ көрсеткішке сәйкес келетін деңгейде ұстап тұру б.т. Ал дәлелді болжамдар ақша несие реттеудің негізгі мақсатына қол жеткізуге көмектесетін ақша несие саясатының құралдрын таңдауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты анр эк-ң нақты секторына ықпал ету нәт-ін болжау, техникасын әзірлеу өзекті проблема б.т.Ақша несие реттеуді әзірлеу мен жүргізу ақша несие саясатының негізгі құралдарын таңдау, ақша массасы, несиелер және жинақ ақша б/ша статистикалық деректер базасын құру мен жүргізу, осы елдің және анр негізін құрайтын басқа мемл-ң эк және ақша несие саласының кейбір мәселелері б/ша зерттеулер жүргізу, қаржы бағдарламаларын жасау және олардың орындалуын бақылау кіреді.ҚРҰБ негізгі мақсаты – баға тұрақтылығын қамт-з ету. Бұл мақсаттарға жету үшін ҰБ мынандай міндеттер жүктеледі:

• мемл-ң анс әзірлеу және жүргізу

• төлем жүйе-ң жұмыс істеуін қам-з ету

• валю-қ реттеу және валю-қ бақылауды ж.а.

• қаржы жүйе-ң тұрақтылығын қамт-з ету.

АНР іске асыру мақсатында ҰБ операц-ң мынандай түрлерін ж.а.: заемдар беру, депозиттер қабылдау, валюталық интервенциялар, ҰБ қысқа мерзімді ноталарын шығару, коммерц-қ вексельдерді қайта есепке алу, ҰБ Басқармасының шешімі б/ша басқа да опер-р жүргізу. ҚР заңына сәйкес ҰБ анс:

• ресми қайта қаржы-у ставкасы

• анс негізгі опер-ры б/ша сыйақы ставка-ң деңгей-ін

• ең төменгі резервтік талап-ң нормативтерін

• айрықша жағд-да опер-ң жекелеген түр-ң деңгейі мен көлеміне тікелей сандық шектеулерді белгілеу арқ ж.а.Ақша массасы – ж.т-ға, ко мен мемл-ке тиісті және шаруаш-қ айналымына қыз ететін сатып алу және төлем құрал-ң жиынтығы б.т. Ақша агрегаты - белгілі бір мерзім аралығында сандық өзгерістерді талдау үшін, сол сияқты ақша масса-ң көлемін және оның өсу қарқынын реттейтін іс-шаралар жүргізу үшін әртүрлі көрсеткіштер. Ақша мультипликаторы – ақша базасы бір бірлікке өскеде, ақша ұсыныс-ң қалай өзгеретіндігін көрсетеді. Ақша базасы – ҰБ касса-ғы қ-қ ақшаны қоспағанда ҰБ айналысқа шығарған қ-қ ақша, банк-ң аударылатын және басқа депозиттері, банктік емес қаржы ұйым-ң аударылатын және басқа депозиттер, мемл-к және мемл-к емес қаржы ұйым-ң ҰБ теңгедегі ағымдағы шоттары кіреді.