4. Кадастр жұмыстарының даму тарихын сипаттап, әртүрлі кезеңдерінің ерекшеліктерін көрсетіп,жетістіктерін анықтаңыз.

Кадастр – тізім деген мағына береді. Кадастр экономикада – елдің, мемлекеттің экономикалық ресурстары туралы негізгі мәліметтердің дүркін-дүркін немесе үздіксіз бақылау негізінде жүйеге келтіріліп, ресми түрде жасалған жиынтығы. Кадастрда ресурстар мен нысандардың орналасуы, олардың шамасы, нысандардың құндық бағасы мен кірісін құрайтын сапалық сипаттамалары туралы деректер беріледі. Кадастрдың белгілі түрлері:

Жер кадастры – ауыл мен орман саласында өндірістің басты құралы жер туралы егжей-тегжейлі мәліметтердің жиынтығы;

су кадастры – жер бетіндегі және жер астындағы су нысандары туралы гидрологиялық мәліметтердің жиынтығы;

орман кадастры – орман алқаптарының көлемі, сапасы туралы мәліметтер жиынтығы; ерекше қорғалатын табиғи аумақтар кадастры – қорық, қорықша, ұлттық саябақтардағы тіршілік ететін жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтер жиынтығы; жануарлар Кадастры – белгілі бір аумақтағы жануарлар саны, таралуы, шаруашылық маңызы және оларды пайдалану туралы мәліметтер; өсімдіктер Кадастрды – жануарлар Кадастры сияқты өсімдіктер туралы жиналған деректер. Кадастры жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Кадастр алғаш рет мысыр елдерінде көне дәуірде 3000 ж бұрын жер учаскілерін есептеуде пайдаланған. Кадастр туралы Август кезеңінде таралған. Сол кезде тұрғындар сынағы жүргізілді. Орта ғасырда кадастр жұмысы жалғасты, жерді суретке түсіру басталды. 1718 жылдан бастап Рим кадастрына сүйеніп,алғашқы кадастр жасалды. Онда учаскелердің шекаралары анықталды. 1:2000 карталар істелінді. Бұл картада жердің сапасы көрсетілді, жерден түсетін пайданы көрсетті, соған байланысты солардың салықтары анықталды. 1760 жылы 1-ші ақпанда 1-ші кадастр құрылды.19 ғасырда Франция, Бельгия, Австрия, Швецария, Голландияда кадастрдың құрылуы негіз болды.

5.Қазақстанда кадастрлық жұмыстарының ұйымдастырылу кезеңдерін көрсетіп, жүргізілу ерекшеліктерін сипаттаңыз. Кадастр (французша: cadastre – парақ, тізілім) – I. экономикада – елдің, мемлекеттің экономикалық ресурстары туралы негізгі мәліметтердің дүркін-дүркін немесе үздіксіз бақылау негізінде жүйеге келтіріліп, ресми түрде жасалған жиынтығы.Кадастрда ресурстар мен нысандардың орналасуы, олардың шамасы, нысандардың құндық бағасы мен кірісін құрайтын сапалық сипаттамалары туралы деректер беріледі. Кадастрдың белгілі түрлері:

• Жер кадастры – ауыл мен орман саласында өндірістің басты құралы жер туралы егжей-тегжейлі мәліметтердің жиынтығы;

• су кадастры – жер бетіндегі және жер астындағы су нысандары туралы гидрологиялық мәліметтердің жиынтығы;

• сондай-ақ, жекелеген кәсіпшіліктер мен ұсақ нысандардың да кадастрлары болады. Кадастр деректері салықтарды, табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төлемдер белгілеу кезінде, нысандарды жалға беру, кепілге салу, сату кезінде олардың құнын бағалау үшін пайдаланылады;

II. биологияда – жүйеленген биологиялық мәліметтер жиынтығы. Кадастр белгілі бір нысанның үстінен үздіксіз немесе мезгіл-мезгіл жүргізген бақылау мәліметтерін тіркеу арқылы жасалады. Бұл мәліметтерді тіркеу үшін, алдымен, оның сапасы дұрыс бағаланып, категорияға, топтарға бөліп жіктелінеді. кадастрдың түрлері көп.Мысалы, орман кадастры – орман алқаптарының көлемі, сапасы туралы мәліметтер жиынтығы; ерекше қорғалатын табиғи аумақтар кадастры – қорық, қорықша, ұлттық саябақтардағы тіршілік ететін жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтер жиынтығы; жануарлар Кадастры – белгілі бір аумақтағы жануарлар саны, таралуы, шаруашылық маңызы және оларды пайдалану туралы мәліметтер; өсімдіктер Кадастрды – жануарлар Кадастры сияқты өсімдіктер туралы жиналған деректер. Кадастры жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді. Кадастр мәліметтері топографиялық-геодезиялық, аэро-ғарыштық, картографиялық, жерді үйлестру, инвентаризациялық, топырақтық, геоботаникалық, бағалаулық және басқа зерттеу мен іздестіру жұмыстарын жүргізу арқылы қалыптасады. Кадастр мәліметтерін есепке алу, сақтау бірлігі белгіленген тәртіппен жер құқығы қатынастары субъектілеріне бекітіліп берілген, тұйық шекарада бөлінген жер учаскесі болып табылады

6.Қазақстанның кадастрлық іс-шараларының құқықтық негіздерін көрсетіп, олардың маңыздылығын көрсетіңізЖер кадастрының құқықтық байламы негізін жер учаскелеріне құқықты куәліктейтін құжаттардың беру мен кейін тіркеу және жер құқығына қатысты барлық мәліметтерді тұрақты өзгертуді пайдалануда оның бөлінуін,бөлінбеуін,иектеуін анықтайды.Осы байламға құқықтық механизм қоланатын мемлекет мүддесіне жер учаскелерін бөліп беруді алып қоюды келіісмдеу немесе сот шешімі бойынша жүргізілетін жұмыстар мен әдістерді жатқызуға болады. Жер кадастрынан қаржылық байламы жер үшін төлем ипотекалық кредиттеу,жер учаскелерін және жерді пайдалану құқығын сату мөлшерін анықтау үшін жүргізіледі.Жер кадастрының көп функционалдық байламы жер учаскесін сипаттаушы мәліметтер жиынтығынан (құнарлық,топырақ және өсімдік жамылғысы,геоморфология,гидрология,орналасуы,экологиялық жағдайы және т.б жерлерді сан және сапалық есепке алудан кадастр ақпаратын жинауын,сақтауын,беруін(жер учаскелерінің кварталдардың,аудандардың,қалалардың,облыстардың,республиканың,электрондық карталарымен қоса)қамтамсыз ететін автоматтандырылған жүйені жүргізуден жер туралы есеп жасау және есеп беруден тұрады.