28.Аса жаңа жұлдыздар ғс-ң болуы мүмкін көздері ретінде

ҒС энергиясының тығыздығы .

ҒС – ң толық энергиясы ҒС шыққан тегінің негізгі моделдеріне байланысты ҒС қорлану (жиналу) аймағының көлеміне байланысты. Мысалы, галактикалық моделдер бойынша ҒС Галактикада шоғырланады, және де Галактика шегінде ҒС тығыздығы тұрақты болады. Бұл моделдердің екі түрі бар: галолық және дискалық. Галолық моделде ҒС – ң толық энергиясы . Дискалық моделі бойынша

Жеткілікті ұзық уақыт жасаса, әлсіз көздер де кеңістікті ҒС – пен толтыра алады. Сондықтан ҒС – ң өмір сүру уақытын бағалайық. Бөлшектердің жоқ болуы не олардың жұтылуымен (энергия азаюымен), не Галактикадан шығып кетуімен байланысты болады. ҒС – ң өмір сүру уақытының жоғары шекарасы жыл, мұнда - ҒС – ң химиялық құрамынан анықталатын бөлшектер өтетін жолы, ҒС бөлшектері таралатын ортаның орташа тығыздығы, ҒС энергиясы жоғары болғандықтан, бөлшектер жарық с жылдамдығына жақын жылдамдықпен қозғалады деп қабылдаймыз.

Ауыр ядролар үшін олардың ядролық әсерлесуге байланысты жоқ болу мүмкіндігін есте ұстау қажет.

Дискалық модель бойынша ҒС – ң өмір сүру уақыты әлде қайда аз болуы мүмкін, өйткені дисктің көлденен бағытымен бөлшектер қорлану аймағынан салыстырмалы тез шығып кете алады, оған қоса, өйткені дисктегі зат тығыздығы галодағыдан көрі шамамен жүз есе жоғары. Сондықтан жыл деп бағалауға болады.

Енді ҒС көздерінің керекті қуатын анықтауға болады:

.

Галактикадағы Күн тәрізді жұлдыздармен ҒС-ті шығаруға жұмсалатын толық қуат жұлдыз , яғни олар талапқа сай келмейді. Бағалаулар көрсеткендей, ҒС-ң негізгі көзі болып аса жаңалар табыла алады.

Галактикадағы ҒС-ң ең ықтимал көзі – аса жаңалардың жарылыстары. Біздің галактикадағы аса жаңалар 100 жылда 1-2рет жарылады.

29. Белсенді галактикалардың ядролары шекті жоғары энергиялы ғс-ң болуы мүмкін көздері ретінде

ҒС-ң шыққан тегінің модельдерін екі топқа бөлуге болады:

1) Галактикалық модельдер;

2) Метагалактикалық модельдер.

1)Галактикалық модельдер энергиясы 10⁷ ГэВ-тен көп бөлшектерден басқа ҒС біздің Галактикада пайда болып, оның шегінде галактикалық магнит өрістерімен ұсталынып қалады. Басқа да галактикаларда өздерінің ҒС бар, ал галактика аралық кеңістікте ҒС тығыздығы өте аз.

Галактикалық модельдің біздің галактикадан еш айырмашылығы жоқ, яғни осы модельге сәйкес әрбір галактика(біздің галактика сияқты) ҒС-ты тудырады(галактиканың ішінде ҒС жиналады). Галактика аралық ортаның тығыздығы галактикалық тығыздықтан төмен(аз) болады.

Галактикадағы ҒС-ң ең ықтимал көзі – аса жаңалардың жарылыстары. Біздің галактикадағы аса жаңалар 100 жылда 1-2рет жарылады.

2)Метагалактика дегеніміз-галактикалар жиынтығы.

Метагалактикалық модельдерер бойынша ҒС не барлық Метагалактиканы (әмбебап моделдер), не Метагалактиканың кейбір аймағын, мысалы галактикалардың Жергілікті тобын (жергілікті моделдер) толтырады.

Бұл модельдегі ҒС көздері болып радиогалактикалар мен квазарлар табылады.

30. Изотроптық сәулелену жағдайында бөлшектер ағыны мен қарқындылығы арасындағы байланыс.

ҒС-ң өте маңызды сипаттамаларының бірі – қарқындылық. Берілген бағыт бойынша қарқындылық деп уақыт бірлігі ішінде бірлік денелік бұрыш шегінде бағытқа перпендикуляр орналасқан бірлік бет арқылы өтетін бөлшектердің саны. өлшемділігі =бөлш. /см с ср

Бірақ әдетте сәулелену моноэнергиялық болып табылмайды, яғни әртүрлі энергиялы бөлшектерден тұрады. Бұндай сәулелену үшін спектрлік (дифференциалдық) қарқындылық деген шама пайдаланылады. [I(E]=бөлш./см с ср ГэВ .

Энергиялары берілген Е энергиясынан көп бөлшектердің қарқындылығын көрсететін шама- интегралдық қарқындылық:

I(>E)=

Бөлшектердің энергия бойынша үлестірілуі энергетикалық спектр деп аталады. Энергетикалық спектрдің екі түрін айырады. Ол дифференциалдық спектр – дифференциалдық қарқындылықтың энергияға тәуелділігі, және интегралдық спектр – интегралдық қарқындылықтың энергияға тәуелділігі. Интегралдық спектр тек құламалы болу мүмкін.

I мен қатар басқа бөлшектер ағыны деп аталатын шаманы жиі қарастырады. Ол уақыт бірлігі ішінде горизонталь бірлік бет арқылы өтетін бөлшектер санымен анықталады.

Сәулелену изотроптық болса, жартылай сферадан бөлшектер ағыны үшін келесіні жазуға болады:

F= = = =

бөлш./см с

Дифференциалдық ағын бөлш./см с ГэВ

Кейде көлем бірлігіндегі бөлшектер санын анықтайтын концентрация деген шаманы пайдалануға қолайлы болады. Бағытталған моноэнергиялық сәулелену жағдайында

, мұнда бөлшектер жылдамдығы (*)

Сәулелену изотропты үлестірілген жағдайда (*) формуладағы қарқындылықты барлық бағыттар бойынша интегралдау керек

Моноэнергиялық емес сәулелену үшін ұқсас формула дифференциалдық концентрация деген шаманы анықтайды. Әдетте жай концентрация деп осы шаманы, не интегралдық концентрацияны айтады:

.

Изотроптық ғарыштық сәулелену Е-ның тығыздығы

Ғарыштық сәулеленудің анизотропия дәрежесінің сипаттайтын шама да өте маңызды. Егер кейбір бағыт бойынша максималды қарқындылық байқалса, ал басқа бағыт бойынша минималды қарқындылық байқалса, онда . вектордың бағыты максималды қарқындылық байқалатын бағытпен беттеседі.