50.Тмд кеңістігі көлеміндегі қр‑дың саяси көшбасшылық рөлін айқындап отырған басым факторларға нені көрсетуге болады?

Қазақстан Республикасы, ең алдымен аумақтық тұтастық пен егемендікті азаматтардың саулығы мен олардың конституциялық құқықтарын астарлай отырып, өзінің ұлттық-мемлекеттік мүдделерін қорғау саясатын өзгеріссіз жүргізіп келеді. Қазақстанда болып жатқан ірі әлеуметтік-саяси және экономикалық түрленуді ескере отырып, Президент Н.Ә. Назарбаев Қазақстанның сыртқы саясатының ұзақ мерзімдік мақсаты ретінде ел ішінде реформаны табысты өткізудің, Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының қолайлы жағдайларын қалыптастыру мен қолдауын анықтады. Мұндай белгілеу, оның сыртқы прагматизміне қарамастан, дипломатиялық жұмыс саласының изоляционизміне немесе тарылуына шақыруын білдірмейтіндігі аян. Керісінше, ішкі реформаларды табысты жүргізудің шұғыл жағдайы ретінде Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа, барлық мүдделі елдермен екі жақты ынтымақтастықты және халықаралық ұйымдардағы белсенді жұмыстарын дамыту жолымен лайықты ену міндеті қойылды. Қазақстан өзінің геосаяси жағдайының ерекшеліктеріне қарай көп векторлық саясатын, еуропалық, сондай-ақ азия елдерімен тепе-теңдік қатынастардың даму бағытын жүзеге асыра отырып, ұстанады. Әлемдік қоғамдастық тарапынан құрмет пен мойындау Қазақстанның ядросыз статусқа деген талпынысын тудырды және біздің еліміздің СНВ-1 Келісім-шартына, ядролық қаруды таратпау туралы Келісім-шартына (ЯҚТК),ядролық сынаққа жан-жақты қамтылған тыйым салу туралы Келісім-шартына (ЯСЖҚТ) қол қойды. Жалпыға бірдей ядролық қарусыздану идеясының жақтаушысы болып табылатын Қазақстан Ресей мен АҚШ-тың ықпал етуімен 1995 жылы 26 мамырда демонтаж, кәдеге жарату және өз аумағынан ядролық қаруды шығаруды жасады.Қазақстанның сыртқы саясатында көрші мемлекеттер – Ресеймен,Қытаймен, Орталық азия мемлекеттерімен, барлық елдермен - ТМД мүшелерімен екі жақты қарым-қатынасты дамыту басымдық орын алды және алып келеді. Алғашқы сыртқы саяси қадамдарынан бастап Қазақстан Президентіне, аймақ шеңберінде қалып қоюға болмайтындығы анық болды. Сондықтан еліміздің басшылығы басынан бастап әлемнің барлық елдерімен, ең алдымен АҚШ-пен, Еуропалық одақ елдерімен, Жапониямен және басқа да Азия-Тынық мұхиты аймағының, Таяу және Орта Шығыс мемлекеттерімен қарым-қатынасты дамытуға талпынды.Қазақстан үшін ислам әлемінің мемлекеттерімен қарым-қатынас бекіту және дамыту үлкен мәнге ие болды. Осыған орай Қазақстан басшылығы, біздің еліміз мұсылман елдерімен қарым–қатынасты идеологиялық немесе діни негізде емес, өзінің мемлекеттік мүдделерін басшылыққа ала отырып және халықаралық құқықтың жалпы мойындалған қалыптарына сүйене отырып, қалыптастыратыны туралы атап айтты.

51. Жаһандық‑ақпараттық кеңістіктің жағымсыз (негативті) әсерлеріне қарсы төтеп берудегі ұлттық діл мен мәдениеттің рөлі, гуманистік және саяси астарлары.

Орталық Азия аймағының көшбасшысы саналатын біздің ел соңғы жылдары қарқынды даму жолында. Бұл жетістіктер бүкіл экономикамызды қайта құ­ру нәтижесінде мүмкін бол­ды. Тәуелсіз Қазақстандағы эко­номикалық реформалармен қа­тар жүргізілген саяси реформалар да мемлекетіміздің халық­аралық аренадағы беделін жо­ғарылатты. Бүгін Қазақстан ха­лықаралық және аймақтық ұйымдардың мүшесі ғана емес, батыс және шығыс елдерінің сенімді әріптесі. Қазіргі ақпараттық қоғам дәуіріндегі саяси имиджді қа­лып­тастыру билік қатынастары жүйесіндегі өнер ретінде қарас­ты­рылады. Бұл контекске орай нақты айқындалған техноло­гия­лық тетіктер мемлекеттің имиджін қалыптастыруда ерекше мән­ге ие. Алғашында мұндай тә­сілдер биліктегі жеке тұлғаларға қолданылды. Кейінірек бұл жүйе бұқарамен ашық байланыс орнату барысында саяси жүйенің жетілдірілуіне оң ықпал тигізу ниетінде мемлекеттің даму страте­гиясында пайдаланыла бастады. Қазақстанның халықаралық саяси аренадағы позициясын ақ­па­ратпен қолдау көрсету шарала­ры­ның қажеттілігі мемлекеттің оң имиджін қалыптастырудың не­гізі болып табылады. Аталған мәселенің шешімін табуда отан­дық ғалымдар бірнеше міндеттерді шешуі қажет. Дегенмен, елі­міздің сыртқы саясаттағы имид­жінің қалыптасуы мен дамуы тетіктерін айшықтайтын арнайы ғылыми жұмыстар жоқ. Сонымен қатар, мемлекетіміздің ақпарат­тық саясаты шеңберіндегі халық­ара­лық аренадағы имиджі тео­риялық жағымен қатар, тәжі­ри­бе жүзінде толықтай зерттелмегені де шындық. Бұл КСРО құрамындағы бұрынғы Қазақ­стан­ның сыртқы саясатты жүр­гізудегі үгіт-насихаттық аппа­ра­ты орталықтан бақыланып отырғандығынан деп білеміз. Бүгінде Қазақстан Респуб­ли­касының дамуын жаһандық кеңістіктен тыс қарау мүмкін емес. Елдің мемлекеттік құры­лыс тәжірибесі көрсеткендей, бүгінгі шарттардағы маңызды мемлекеттік шешімдерді қа­был­дауда жаһандық халық­ара­лық үрдістерді ескеру қажет. Өйт­кені, қазіргі халықаралық саяси және экономикалық қа­ты­настардың жаһандануы шарт­та­рында еліміздің ұлттық қауіп­сіздігін қамтамасыз ету мәселесі өзекті болып табылады. Еліміздің стагнация үдеріс­терін жоюы мен әлеуметтік-пси­хологиялық оң көзқарас қалып­тастыруы жаһандық шарттардағы маңызды шара. Мемлекетті әлем­дік қоғамдастықтың жағымды қабылдауы жаһандық саяси, әлеуметтік және экономикалық алға жылжулар жетістігінің кепілі болып саналады. Қазақстан Республикасында позитивті қа­ты­нас қалыптастыруды қамтама­сыз етудегі жұмыстарды билік орындары үздіксіз жүргізіп жатыр. Қазақстан – кең географиялық кеңістік иеленген, жер көлемі бойынша әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Мемлекетіміздің тер­рито­рия­сында түрлі діндер мен ұлт өкілдері өмір сүреді. Бұл тарихи, мәдени, ұлттық және дү­ниетанымдық ерекшеліктеріміз мем­лекеттілігіміздің қалып­та­суы­ның негізі болып табылады. ҚР президентінің баспасөз қызметінің хабарлауынша, "жаһандық ақпараттық кеңістіктің халықаралық құқықтық базанын қалыптастыру маңызды деп ойлаймын. Оның негізі - 2002 жылы қабылданған,

киберқауіпсіздіктің жаһандық мәдениетінің 9 элементі туралы БҰҰ Бас Ассамблеясының резолюциясы", - деп мәлім еткен Н. Назарбаев. Оның айтуынша, ақпараттық кеңістік - бұл сала адамзаттың болашағы үшін жер қойнауы, ауа мен су әлемі, ғарыш тәрізді маңызды..Алайда бүгінгі күні ақпараттық үдерістерді реттейтін бірде-бір халықаралық конвенция, бірде-бір көпжақты келісім жоқ. Банктерге, компанияларға, мемлекеттік мекемелепрге, әскери және ядролық нысандарға жасалған хакерлік шабуылдардың көп жағдайда жазасыз құтылуының себебі де сол емес пе", - деп ескерді Н. Назарбаев.