34.Қазақстан Республикасының территориалдық құрылымының және басқару формасының ерекшеліктерін сипаттаңыз.

Біртұтас мемлекет, унитарлық мемлекет — мемлекеттік немесе ұлттық-мемлекеттік құрылыстың бір түрі. Оның территориясы әкімшілік-аумақтық бөліктерге (аймақтарға, облыстарға, округтерге, аудандарға, департаменттерге және т.б.) бөлінеді. Федерация пішімінен айырмашылығы: бір конституциясы, бір жоғары өкілеттік органы, бір үкіметі, т.б. болады, бұл оның бүкіл ел территориясына орталық билік ықпалын күшейту үшін қолайлы ұйымдық-құқықтық алғышарттар жасайды.Территориясы федеративтік бірліктерге бөлінбейтін мемлекеттік құрылыстың тұрі. Біртұтас мемлекеттің құрамында жекелеген, тіпті дербес мемлекет атрибуттарын иеленетін (мысалы, біртұтас Украинадағы Қырым Республикасы) автономды ұлттық — мемлекеттік құрылымдар болуы мүмкін. Әкімшілік территория бірлік статусын иеленуші біртұтас мемлекеттің құрамдас бөліктері орталық органдар қабылдайтын заңдардың негізінде басқарылады, олардың жер аумағы жергілікті органдар мен тұрғындардың келісімінсіз жалпы мемлекет заңның күшімен өзгертілуі мүмкін. Біртұтас мемлекеттің орталықсыздандырылған және орталықтандырылған түрлері болады. Оның біріншісіне аймақтық басқару органдары орталық билік органдарына тәуелсіз түрде құрылатын әрі олардың арасындағы заңи қарым-қатынастар орталыққа бағыныштылық принципінсіз жүзеге асатын мемлекеттер (мысалы, Ұлыбритания, Жаңа Зеландия, Жапония, Испания, Италия) жатады. Ал екіншісіне аймақтық органдардың орталыққа бағыныштылығы орталық тағайындайтын лауазымды басшылар арқылы жүзеге асатын Біртұтас мемлекеттер (мысалы, Нидерландтар, Қазақстан, Өзбекстан) жатады. ҚР-ның Конституциясында “Қазақстан Республикасы — президенттік басқару пішіміндегі біртұтас мемлекет” делінген (2-бап). Мемл. орталық билік ел территориясының тұтастығын, қол сұғылмаушылығын және бөлінбеуін қамтамасыз етеді. Мемлекеттің әкімшілік-территория құрылысы, астананың орналасатын жері мен статусы заңмен белгіленеді. ҚР басқару формасы бойынша Президенттік Республика қатарында. Президенттік республика белгілері: Президент мемлекет басы және атқарушы билікті басқарады;

Президент үкіметті құрады;Үкімет президент алдында жауапты;Президент парламент шығарған заңдарға вето қоя алады.

35.Саяси партиялардың басқа саяси ұйымдардан ерекшелік белгілері.

Партия деген сөз латынның бөлу, бөлшек деген мағынаны білдіреді. Алғашқы саяси партиялар Ежелгі Грецияда пайда болды. Негізгі саяси партиялардың 200-ден астам анықтамасы бар. Саяси партия─ мемлекеттік билікті қолға алу арқылы жалпы мүдделермен мақсаттарды жүзеге асыруға ынталанатын ерікті біріккен қоғамдық бірлестік,әлеуметтік топтармен топтардың мүдделерін қорғайтын идеологиялық саяси құндылықтарға негізделген ұйым. Бірінші саяси көпшілік партия болып 1861 ж Англияда либералдық партия құрылды. XIX ғ.аяғына қарай Батыс Еуропа елдерінде түгелге жақын көпшілік партиялар пайда болды. Мұндай партиялар басқа континенттерде де құрыла бастады. Саяси партия тапты немесе әлеуметтік топты, олардың саяси сауаттылығын арттырады,жұмысына ұйымшылдық және мақсаттылық сипат береді. Партияның басты мақсаты─билік үшін күрес,әрекетінің ұзақтығы,ұйымның кең көлемділігі,билікті жүзеге асыруға ұмтылуы.Қызметтері:1)әр түрлі топтардың,таптардың мүдделерін қорғау

2)идеология жасау3)ұстанымдарды жасау4)элитаны қалыптастырады

Партиялық жүйе─мем-к билікті жүзеге асыруға қатысатын партиялардың жиынтығы.Олар:бірпартиялық жүйе,екіпартиялық жүйе,көппартиялық жүйе болып бөлінеді.

1.Бірпартиялық жүйе. Өзінен басқа,әсіресе бәсекелес партияларды болдырмайды.Ол тоталитарлық және авторитарлық қоғамдарға тән.

2.Екіпартиялық жүйе. Басқа да кіщігірім партиялар да болуы мүмкін,бірақ билік үшін нағыз бәсекелестік ең ірі екі партия арасында жүреді.

3.Көппартиялық. Мемлекеттік билік үшін күрес барысында бірнеше саяси партиялардың әр түрлі мүдделері мен пікір алалығын пайд. отырып басқару түрі.Саяси жүйедегі ролі мен іштей ұйымдасуына б/ты саяси партияларды 4 түрге бөлуге болады:1.авангардтық партиялар.Олардың ұйымы жоғары орталықтанумен сипатталады.2.сайлаушылар партиясы.Олардың негізгі мақсаты үміткерлердің сайлау алдындағы науқанын ұйымдастыру,қаржы жинау,үгіт жүргізу т.б 3.парламенттік партия.Олнегізгі 2 қызметті атқарады:сайлауға дайындалу және парламенттік бақылау жасау.4.Қауымдастық партиясы.Ол адамдарды белгілі бір саяси ұстанғанына қарай емес, ортақ көзқарас, ұқсас мүдделеріне орай өзара қатынасып,маңызды ммәселелерді талқылау үшін бекітілді.

36. Қазақстандағы көппартиялық жүйесінің ерекшеліктерін түсіндіріңіз. ХХ ғасырдың басында Қазақстанның экономикалық, саяси және әлеуметтік жағдайы ауырлап кетті. Ресейдің отаршылдық езгісі күшейе берді, одан қоныс аударған қоныс аударушылар қазақтың шұрайлы жерлерін тартып алуын көбейтті, халықтың жағдайы төмендей түсті. Сондықтан қазақтың зиялылары тығырықтан шығудың жолын іздеді. Қазіргі кездегі негізгі мәселе республикамызда тәуелсіз әлеуметтік бағыт алған, демократиялық, құқықтық мемлекет құру. Сонымен қатар республикадағы барлық партиялар өздерінің бағдарламаларында демократиялық құндылықтарды жақтайтындығын, нарықтық экономикаға тырысатындығын білдіріп, Қазақтанда азаматтық келісім мен тұрақтылық болғанын қалайды. Республикадағы партиялардың саны үнемі өсуде.Бірақ көппартиялықтың қалыптасу процесі ақырын және күрделі өтуде. Күрделілігі сол көптеген партиялардың мүше саны аз, олар саяси процеске шын мәнінде араласпайды, қоғаммен дамыған байланыс жүйесі жоқ. Партиялар арасында әдеттегідей өркениетті қатынастар мен байланыстар әлі орнамаған. Олар халыққа онша таныс емес, көбіне формальды түрде есептеледі.Сондықтан жергілікті жерде халықтың біразы ондай партиялардың барын да білмейді. Көптеген партиялардың өз мақсат, бағдарламаларын насихаттап, үгіт жүргізерлік мүмкіндіктері аз. Топтық мүдделердің жіктелуіне қарай бағыт бағдары жақын партиялар бір біріне жақындай түсуі, жинақталуы, жаңа партиялардың дүниеге келуі, кейбіреуінің саяси сахнадан кетуі мүмкін. Болашақ партиялар көбіне универсалдық сипат алатындай сыңай бар. Сонымен қазіргі қоғамның өмірінде саяси партиялар алдыңғы қатардағы орынның бірін алады. Олар осы мемлекеттік билікті қорғап, нығайту немесе оны өзгерту үшін құрылады. Партиялар бұқара халықтың мүддесін топтап,жинақтай білгенде күшейе түседі. Олар қоғамның саяси дамуының маңызды көрсеткіші болып саналады.