
- •1. Мәдениеттің анықтамалары.
- •2. Қытайдың ертедегі заттық мәдениет мұралары.
- •3. Қытайдың қазіргі заман білім беру жүйесі
- •4. Конфуций ілімі.
- •5. Қағаз жасау техникасының тапқырлауы
- •6. Хань патшалығы кезіндегі архитектурасы
- •7. Қытайдың Даосизм ілімі
- •8. Қытайдың ерте замандағы астрономиясы
- •9. Қытайдың қазіргі қоғамдық ғылымдар құрылым жүйесі
- •10. Қытайдың легизм жүйесі
- •11. Қытайда жазу мәдениетінің қалыптасуы.
- •13. Қытайдың инь және ян ілімі.
- •15. Таң дәуірінде қала мәдениетінің дамуы
- •16. Қытайға буддизм өркениетінің таралуы
- •17. Қытай Республикасының (1912) мәдениет саясаты
- •18. Хх басында Кытай билим беру жуйесиндеги реформасы
- •19. Бзб Қытайдың мүсін өнерінің ерекшелігі
- •20. Дао діні және оның уағыздары.
- •21. Қытайдағы Батыстың саяси мәдениетінің әсері 19 ғасыр
- •22. Қытайдың ерте замандағы агрономия ғылымының дамуы
- •23. Қытайда алғашқы әскери қару-жарақ заводының құрылуы.
- •24. Қытайда марксистік мәдениеттің дамуы.
- •25. Таң патшалығы кезіндегі поэзияның дамуы.
- •26. Ислам өркениетінің қытайға таралуы.
- •29. Қытай Миң пат.Ы кезінде кеме жасау тех.Ң дамуы
- •30. Қытайда жаңа заман әскери училищелердің құрылуы.
- •31. 32. Қытайдың ертедегі жазбалары
- •33.Қытайдың Цин империясы кезіндегі демократиялық идеялар
- •34. Қытай философиясының қайнарлары
- •35. Қытайда тарихи жазу дәстүрі
- •36. Қытайдағы «жаңа мәдениет қозғалысының» (1915) тарихи маңызы
- •37. Цинь Шихуандидің сарбаздар мүсінінің мәдени мәні
- •38. Қытайда дәстүрлі бейнелеу өнерінің қалыптасуы.
- •42. Кытайдын ерте замандагы кала курылыс мадениети. Асен Алияда болган
- •44. Қытайда ең алғашкы Тас көпірдің салынуы.
- •45. Қытатайдағы емтихан мәдениетінің қалыптасуы.
- •46. XіXғ екінші жартысында Қытайдағы идеология саласындағы пікірталастар.
- •47. Қытайдың дәстүрлі мектепте білім беру жүйесі.
- •48. «Мәдениет революциясы» (1966-1976) зардабы.
- •50. Қытайдың шетел өркениетін қабылдау принциптері.
- •51. Дуньхуан қабырға сурет өнерінің құндылығы.
- •52. Юань әулиеті дәуірінде Қытайға батыстан әр түрлі діндердің таралуы.
- •53.Қытайдың классикалық прозалары
- •54. Ккп‑ның социалистік мәдениет концепциясы.
- •55. Қытайда теңіз картасын сызу өнерінің қалыптасуы.
- •56. Қытайдың «төрт қойма кітап» мәдени құндылығы.
- •57. Қхр‑дың білім беру жүйесіне реформа жүргізуі (1978 ж кейінгі)
- •58.Қытайдың мұнара сәулет өнері.
- •59. XX ғ Батыстың эволюция теориясының қытай мәдениетіне ықпалы
- •61.Қытайда машинамен жібек тоқу техникасы.
- •62. Қытайдың « Қызыл сарай түсі » романының мәдени құндылығы.
- •63. КхРдын билим беру жуйесин реформалау идеясы 1920
- •64. Қытайдың полиграфия өнерінің Батысқа таралуы.
- •65. Қытайдың “мәдени революциясының” мәдениетке кері ықпалы.
- •66. КхРдын гылыми-техника жуйес3не реформалау идеясы
- •67. Қытайдың шетел мәдениетіне ұстаған позициясы.
- •68. Қытайдың «Су бойында» атты романының мәдени құндылығы.
- •70.Ботаника ғылымы
- •71. Қытайдың «Үш патшалық қиссасы» романының мәдени құндылығы.
- •73. Қытай Цин империясының мәдениет саясаты.
- •74. Чуньсю дәуіріндегі металлургия
- •75. Қытайдың ерте замандағы медицинасы.
- •76. Қытайдың иероглиф реформасы
- •77. Чжанго дәуірінде қоғамдық ой-сананың дамуы.
- •78. Қытайда тас ойма өнерінің дамуы.
- •80. Қытайда физика ғылымының қалыптасуы.
- •82. Қытайдың ерте заманғы химия ғылымы.
- •83. Қытайда дәстүрлі инемен емдеу ғылымының қалыптасуы
- •84.Қытайда алғашқы шетел тілі мектебінің құрылуы.
- •85. Қытайдың ерте замандағы су құрылысы ғылымы.
- •86. Қхр спорт мәдениеті
- •88. Қытайдың аз санды ұлттар мәдениетіне ұстанымы.
9. Қытайдың қазіргі қоғамдық ғылымдар құрылым жүйесі
Қазіргі кездегі Қытайдағы қоғамдық ғылымдар шеңберіндегі құрылым жүйесін бес жүйеге бөліп қарастыруға болады:
Жоғарғы оқу органдары;
Қоғамдық ғылымдардың жергілікті Академиясы;
Үкіметтік органдар және армия;
Ғылыми зерттеу мекемелері;
Партиялық мектептер;
Қытайдың қоғамдық ғылымдар академиясы – жоғары академиялық мекеме және кешенді ғылыми-зерттеу орталығы болып табылады. 31 ғылыми-зерттеу институттраы бар.
Сонымен қатар қоғамдық ғылымдар шеңберінде үш жүз мыңға жуық адамдар жұмыс атқарады. Жалпы алғанда, үкіметтік органдар мен әскерлер ведомстволарды барлығы дерлік қажет етеді. Соңғы жылдары Қытайдағы қоғамдық ғылымдардың жергілікті орталықтары барынша даму сатысына түсіп, автономдық аудандар мен барлық провинцияларда, қалаларда әр түрлі көлемдегі қоғамдық ғылымдардың мекемелері ашылды. Мемлекеттің қоғамдық ғылымдар факультеті мен гуманитарлық ғылымдар факультеттері – қоғамдық ғылымдардың мағызды ғылыми зерттеу базалары. Бұл жерде қоғамдық және гуманитарлық ғылымдардың 60мыңға жуық оқытушылары жұмыс жасайды. Сонымен қатар, қоғамдық ғылымдарға байланысты орталық және жергілікті, партиялық мектептер, әскери оқу орындары, кадрлық мектептер, анықталған мекемелері ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысады. Қытайдың қоғамдық ғылымдарының жұмыскерлері практикамен теорияны байланыстыра отырып, терең зерттеулер өткізіп, ғылыыми жұмыстарды дайындады. Жетістіктер экономикалық және әлеуметтік дамуға алып келді.
Қытай Халық Республикасы құрылған кезде қоғамдық ғылыми жұмыскерлердің саны 50 мың адамды құраған, ал қоғамдық ғылыми-зерттеу институттарының саны 40 қа жеткен болатын. 1995 жылы Барлық қытайлық жиналыс өтті. Жиналыста қаралған басты мәселе – қоғамдық ғылымдардың дамуы мен техникаға байланысты болды. Қытай гүлдену саясатын бастаған болатын. 1980 жылы Қытайдың қоғамдық ғылымы және техникасы барынша дамып, жоғары жетістіктерге жетті.
1992 жылғы «Жоғарыға жету» бағдарламасы ресми түрде басталған болатын. 2010 жылы қоғамдық ғылымдар келесідей стратегиялық мақсаттарды жүзеге асырады:
Жаңа қоғамдық ғылыми-зерттеу жүйесі негізделіп, дамуын;
Ғылым мен техниканы барынша дамыту;
10. Қытайдың легизм жүйесі
Легизм – халықтың саяси билікті, оның заңдылығы мен шешімдерін растауын білдіретін түсінік ретінде Ежелгі Қытайда б.з.д. VI-III ғасырларында пайда болған этикалық және саяси ілім. Ежелгі Қытайда легизмнің екі түрін бөліп көрсетеді:
Хань патшалығындағы Шэнь Бу-хай кезіндегі легизмнің бірінші түрі. Легизмнің бұл кездегі негізгі теорисы – жетекшілік етудің өнері болып табылады.
Вэй патшалығындағы Шань Ян теориясы – легизмнің екінші түріне жатады.
Қытай қоғамының демографиялық тығыз орналасуы- олардың әлеуметтік- саяси тұрғыда дамуына кедергі жасаумен қатар, мемлекеттік билікке де әсер ететін. Осы тұрғыда қытайлықтар қоғамды және мемлекеттік басшылықты нығайту барысында және дамыту барысында күрескен болатын. Яғни бұл сыртқы қарым- қатынаста легизм және конфуциансто күресі ретінде көрініс тапты. Әлеуметтік, саяси тоталитарлық доктринаның легистік символы негізінде Цин Шихуанди халқына «халық –шөп, ал билік болса- жел, жел қайда соқса, шөп солай қарай иіледі, бағынады»деген ой тастаған. Легистер басынан адамзатты бағынышты деп тауып, мынадай тұжырым жасаған: «адамзат бағынышты болғандықтан, билік басындағылар сол адамзатты мемлекеттік биліктегі екі пайдалы жолға итермелеуі қажет» деп тапты. Ол екі жолды көрсетті :
Соғыс;
Жериелену;
Легизм – жоғары билік басында императорлық жүйенің қалыптасуымен, биліктегі госаппараттың жүйеленуімен ерекшеленеді. Ежелгі Қытайда мемлекеттік билік легитімді болуы үшін мынадай екі шарт қажет деп тапты:
Легизмнің халықтың қалауы бойынша қалыптасуы және көпшіліктің еркіне қарай орындалуы;
Мемлекеттік биліктің қағидаларға сәйкес жүргізілуі;
Легизм – заңдар, құқықтық нормалар мен принциптер негізінде қызмет етуінен, биліктің заңдылығынан, олардың қажеттілігі мен мақсатына лайықтылығын танудан, мемлекеттің саясаты мен саяси бағытын қолдаудан тұрады.
Ежелгі Қытайдың белгілі бір дамуы кезеңінде легизм және оның методы тарихи, прогресивті орын алған. Легизм- жоғары билік басында императорлық жүйенің қалыптасуымен, биліктегі госаппараттың жүйеленуімен ерекшеленеді. Орта ғасырдағы Қытайдың саяси және әлеуметтік жүйесінде:
қоғамды күшпен басқару- реалисттік легизм идеясы;
әлеуметтік статусына байланыссыз, конфуциандық идеализм болған;
Ежелгі Қытайда легизмнің әлеуметтік дамуы биліктің саяси құрылымын орнатқан құқықтық ережелерге негізделуімен ерекшеленеді. Билікті күшпен басқару қоғамның идеологиясына кері әсерін тигізгендіктен, легизмнің дамуы ұзақ болмады.