70.Ботаника ғылымы

Алғашқы ботаника білімі өте көне заманда пайда бола бастады. Мағұлматтар бойынша қандай өсімдіктерді жеуге болады, қандайлары улы, қайсылары қанды тоқтатады, қандайлары іш ауруын басатыны ұрпақтан ұрпаққа беріліп келеді. Уақыт өте келе адамдар көптеген жаңа өсімдіктерді біле бастаған. Өсімдіктердің құрылымы туралы шынайы оқыған алғаш адамдар олар көне емшілер мен халық емшілері болған. Біздің эрамызға дейінгі үш мыңжылдықтың соңына қарай Көне Қытайда «Бонь Цао» шөбі туралы аңыз кітап жарық көреді. Бұл кітап қазіргі кезде де өсімдіктердің құрылымы туралы ең керемет кітап болып есеп теледі.

Ботаника сөзі грекшеден «ботанэ» деген сөзден шыққан, аударғанда көк шөп, шөп және өсімдік дегенді білдіреді. Ботаника ғылым ретінде жан-жақты өсімдіктерді зерттеу мен олар туралы қазіргі заман талабына сай білімдерді қосып қатастырады. Ол өсімдіктердің ішкі және сырқы құрылыстарын және олардың тіршілік әрекеттерінің құқықтарын зерделейді. Одан басқа ботаникада өсімдіктердің жерде орналасып таралуы туралы оқытылады, өсімдіктердің бір-бірімен қатынасы туралы және оларды қоршаған табиғи жағдайлардыда зерттейді. Өсімдіктердің қалай зерттелуіне байланысты ботаника көптеген бөліктерге бөлінеді.

Өсімдік Морфологиясы (грекше «морфо» - форма деген мағынаға ие) өсімдіктердің тамырын, гүлдерін, жапырақ формаларын және олардың ішкі құрылымдарын зерттейді.

Өсімдік анатомиясы (латынша «анатомэ» дегенді білдіреді) олардың ішкі құрылыстарын зерттейді. Ол өсімдіктердің ішкі құрылыстары мен тіршілік әрекетінің ерекшеліктерімен байланыс орнатады.

Өсімдік Физиологиясы (грекшеден «физис» - табиғат дегенді білдіреді) олардың тіршілік әрекетін оқытады. Мысалы: өсімдікте судың қандай бағытпен ағуы және нәрлендіруші заттарды қалай қорғау керектігі жайында қарастырылады.

Өсімдік экологиясы (грекшеден «ойкос» - үй, пана дегенді білдіреді) өсімдіктердің өмірлерінің сыртқы жағдайларының тәуелділігі туралы оқытылады. Мысалы : дымқылдық пен жылулық саны.

Өсімдіктің жүйеленуі (грекше «систематикос» - тәртіптелген деген мағынаға ие) қазіргі бар және жойылып кеткен өсімдіктердің оқытылуымен зерттеледі, сонымен қатар олардың туыстық топтарға бөлінуі туралы қарастырады.

Палеоботаника (грекшеден «палаиос» көне дегенді білдіреді) өсімдіктер әлемінің даму тарихы туралы оқытылады. Бұл үшін жерде мың және миллион жыл бұрын өмір сүрген өсімдіктердің қалған қалдықтары пайдаланылады.

71. Қытайдың «Үш патшалық қиссасы» романының мәдени құндылығы.

Луо Гуанджуң – Юан дәуірінің соңғы кезеңі мен Миң дәуірінің бастапқы кезінде өмір сүрген. Тай Юан (қазіргі Шән Щи өлкесінің Тай Юан қаласы) өңірінде туылған. Ол өз заманының мықты саясаткері және әдебиетшісі болды. алайда саяси жағынын көздеген мақсатына жете алмай қалады. Содан кейін негізінен шығармашылықпен айналысады. Ол өз шығармасы арқылы сол тұстағы феодалдық қоғамның қараңғы, әлсіз тұстарын ашып көрсетуге тырысқан. Луо Гуаңжуң «Үш патшалық шежіресі», «суей және таң екі патшалық дәірінің шежіресі» , «Соңғы Таң және Бес патшалықтың тарихы», т.б. романдар мен «Джау-Тайзу Луң-Ху Фән-Юн жиналысы» атты аралыс драманың авторы және «Су бойында» атты әйгілі романның авторларының бірі болып саналады.

Оның «Үш патшалық» шежіресі атты романы қытай әдебиеті тарихындағы тұңғыш көп тараулы тарихи роман болып саналады. Бұл романды «Үш патшалық қиссасы» атты тарихи кітап пен абыздар аңызы негізінде жазған. Негізгі мазмұны Шығыс Хан патшалығының соңғы кезінде және үш патшалық дәірінде (184-280жж.) өмір сүрген саяси, әскери топтар арасындағы қияңкескі соғыстар, әсіресе олардың мүдде қақтығысы салдарынан жүргізілген дипломатиялық саясаты туралы болды. бұ роман кең ауқымды қоғамдық тарихты мазмұн еткендіктен, бір қатар әсерлі оқиғаларды, толып жатқан кейіпкер образдарын қамтығандықтан халықтың әрқашан сүйіп оқитын шығармасына айналды.

72. ҚХР-дың Орта мектеп білім беру жүйесінің ерекшеліктері

Қытайдың 5000 ж. көне тарихы дәстүрлі түрде мұғалімдерге білімге деген мейірімділік,сыйластық,құрмет әлі сақталуда.Қытай/ң білім беру жүйесін өзінің алғашқы бастамасын радикалдық әлеум/к 100 ж. бұрынғы кезеңнен алады.Алайда жартылай колониалдық жартылай феодалдық сол кездегі Қытай қоғамындағы жағдай оның жалпы дамуына кедергі келтірді.1949 ж. 1 қазан ҚХР құрылып,Қытай халқы өз мемл/де өзі қожайын болуға құқылы болды. Осы жылы жалпы Қытайдың 80% сауатсыз болды. Осы уақыттан бастап,Қытай Үкіметі білім жүйесіне маңызды нық сеніммен ықтиярлықпен назарын аударды. ҚХР-ң білім беру бағдарламасы *Бас бағдарламада* көрсетілген. Онда:ҚХР мәдениет,білім беру істері жаңа демократиялық бағытта болды, яғни ұлттық,ғылыми, халықтық мәдени білім беру болып таб/ды деп белгіленілген. ҚХР үкіметі құрылғаннан кейін Қытай/ң Гоминдань кезіндегі білім беру саласына толығымен мемл/к басқару тізімін орнатты. Ең негізгі міндеті – білім/ң жоғары деңгейлік жан-жақты дамыған жоғарғы сапалы түрде болуы үшін Жаңа Ұрпақты еңбекке тәрбиелеу.ҚХР-дың Заңы міндетті түрде білім алу жүйесі –мемлекет міндетті түрде 1-12 кластық жылдық білім жүйесін қалыптастырды,яғни бастауыш толық емес орта білім/ң этапы болып міндетті түрдегі білім жүйесіне жатады. Әр бір бала ұлтына басқа да жағдайларына қарамастан, 6 жасқа толған соң алғашқы бастауыш 12 ж. білімін алады.ҚХР- білім беру заңы мемлекет/к кеңес ж/е жергілікті халықтық үкімет әр түрлі сатыдағы орта толық емес білім-жергілікті халықтармен мемлекет/к кеңес жетекшілігімен басқарылады.Жалпы 2000 ж. бастауыш мектепке түсушілер 25%, 1949 ж. салыстырғанда 99,1% көбейді.Бастауыш мектептер 582300 ондағы 13547960 оқушылар оның ішінде мектеп бітірушілер 12 ж. білімін тамамдаушылар 94,37% тең.Осы жылы Қытайда 13 ұлттық университет, 5 автономиялық ұлттық аудан(Синьцзян,Тибет,Нинся,Гуанси), 74 Ұлттық жоғарғы оқу орны,150 орта ұлттық училище,158 ұлттық профес/ды орта мектеп, 20000 бастауыш мектеп, мамандандырылған орта мектеп 21800-оқушылар саны 144227500 болды. ҚХР ең ірі масштабты Дистанциондық білім жүйесін құрды, ең басты құралы болып,радио теледидар болып табылады. 3000 жуық мұғалімдер мен директорлар бастауыш ж/е орта мектептегі өздерінің оқу білімдерін жалғастыруға мүмкіндік алды.Қытайда 50 жуық оқу орны интернет арқ/ы сабақ береді. Қазіргі таңдағы дистанциондық білім беру,спутник арқ/ы байланыс телекоммуникациялық білім жүйесін құрды.1985 ж. бастап 10 қыркүйек күні ҚХР Мұғалімдер Күні деп белгіленді. ҚХР Шыңжаң үкіметінің 1987 ж. шешімімен соған дей/гі 10 жылдық білім беру (5 ж. бастауыш, 5 ж. орта мектеп жүйесі) – 12 жылдық, яғни 6 жыл бастауыш, 3 ж. орталау, 3 ж. толық орта білім беру жүйесіне өзгерді. 1993 ж. бастап ҚХР Мұғалімдер Заңы д/а –мұндағы Мұғалімдер/ң құқы, міндеттері мұғал/р жұмысқа қабылдау мәселесі заңды жауапкершілігі барлығы осы заңда қарастырылды. Жоспар бойынша 2010 ж. жан-жақты мақсаттармен жүзеге асыру, қалалар/мен дамыған аудандарда білім деңгейін орта мектептерде тарату, жоғарғы білім жүйесінің масштабын күшейту,өмірлік білім-ғылыммен айналысатын жүйені енгізу. Осылайша, олар білімді жаңарту,модернизациялауды қолға алып отыр. Қытай Үкіметі мұғалім/ң әлеумет/к жағдайын жоғарылатуға тырысады. Орташа төлемақы мемлект/к қызметкерлер/ң төлемақысынан кем, не жоғары болмауы тиіс. Қытай әлемдегі ең үлкен мұғалімдер қызметкерлер тобы/ң санының көптігімен ерекшеленеді.