6. Ойыс және дөңес сфералық айналардың бір бірінен ерекшеліктерін көрсет?

С фералық айна шар тектес беттің бір бөлігі, және олар дөңес, ойыс болып

бөлінеді. Дөңес айнаға параллель жарық шоқтарын түсірейік. Қайда шашырайтының біз түскен нүктеден бас фокусқа сызық жүргізе отырып білеміз. Ал фокусты табу үшін қисықтық радиусын білу керек, сонда келесі формулаға келеміз: F=R/2. Бұл формула дөңес және ойыс айнаға да орындалады. Біздің сызықтар айнадан шағылып шашырайды. Сондықтан да дөңес айналарды шашыратқыш деп атайды. Дөңес айна үшін келесі формула орындалады: бұл жердегі F = ал u-зат пен айна, v-бейне мен айна арақашықтығы.

Енді ойыс айнаға сол параллель жарық шоқтарын түсіреміз. Олар қайда шағылатының түскен жерден бас фокусқа сызық жүргізе отырып табамыз. Және осыдан барлық шоқтар бас фокусқа жинақталатының байқаймыз. Осы қасиеті үшін ойыс айналар жинағыш болып аталады. Ал ойыс сфералық айналар үшін келесі формула дұрыс және егер u<F болса: : , F =

Бұл жердегі F және F` бас фокустары. Дөңес айнада ол жорамал, өйткені жарық фокустан өтпейді, ал ойыс айнада ол шын, жарық бас фокус арқылы өтеді.

7. Жинағыш және шашыратқыш линзаларды сипаттайтын физикалық параметрлерін сипатта?

Жинағыш және шашыратқыш линзаларды сипаттайтын негізгі параметрлер ретінде келесі параметрлерді көрсетсек болады:

1. Линзаның оптикалық центрі, ол линзаның дәл центрінде орналасады.

2. Линзаның оптикалық осьі, ол оптикалық центрден өтіп, линзаның қырларына перпендикуляр болады.

3. Линзаның фокустық арақашықтығы, линзаға қандайда бір параллель жарық шоқтарын түсірген кезде олардың қиылысқан жері фокустық арақашықтығы болады. Ойыс линзада ол жорамал, ал дөңес линзада шын. Дөңес линза үшін F>0, ойыс линзаға F<0.

4. Линзаның оптикалық күші. Фокустық арақашықтыққа кері пропорционал D=1/F. Өлшем бірлігі диоптрия (дптр). Жинақтағыш немесе дөңес линза үшін D>0 , ал шашыратқыш ойыс линза үшін D<0.

5. Линза жасалған оптикалық материалдың сыну көрсеткіші. Жоғарыда айтылғанның барлығы линзаның сыну көрсеткіші ол орналасқан ортаның сыну көрсеткішінен көп болса ғана орындалады.

8. Жұқа линза теңдеуін сипатта? Дөңес және ойыс линзалардан заттың кескінін ал.

Жұқа линза теңдеуі

Жұқа линза: қалыңдығы d линзаның R қисықтық радиусынан көп кіші линза.

d << R d - линза қалыңдығы

d - линза қалыңдығы; 𝑓- фокус аралығы; n - сыну көрсеткіші; R1, R2 - линза бетінің қисықтық радиусы

Дөңес және ойыс линзалардан заттың кескінін алу

Линза-екі немесе бір жағы сфералық бетпен шектелген мөлдір дене. Линза пішініен қарай: дөңес линза және ойыс линза деп екіге бөлінеді.

Дөңес линза.

Бірінші сәуле оптикалық өске параллель түсіп, фокус арқылы шағылады

Екінші сәуле фокус бағыты бойынша түсіп, өске параллель шағылады.

Кескін: кішірейген, оң, жалған кескін.

Ойыс линза.

(ойыс, a > f )

Кескін: нақты, кішірейген, теріскескін

Бірінші сызық оптикалық өске параллель, шағылған сәуле фокусты басып өтеді.

Екінші сызық фокустан өтіп шағылған соң оптикалық өске параллель таралады.

(ойыс, a < f)

Кескін: оң, үлкейген, жалған

Бірінші сәуле оптикалық өске параллель түсіп, фокус арқылы шағылады.

Екінші сәуле фокус арқылы түсіп, өске параллель шағылады.