Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
agrarka_1-20.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
84.65 Кб
Скачать

Реттейтін қатынастың түріне байланысты:

А)Унификация - аграрлық қатынастарды құқықтық реттеу интеграциясы нəтижесəнде

бірыңғай заңдық мазмұнға ие, салалық нормативтік актілердің біртектес органикалық

жүйесін құру үшін негізгі нормативтік материал болып табылатын бірегейлендірілген

нормативтік акт.

Бірегей нормативтік құқықтық актілер ауыл шаруашылық заңдарының ядросы

болып табылады.

Аграрлық экономиканың нарықтық басқару моделіне ауысу механизмін құратын

маңызды бірегей нормативтік қайнар көздердің қатарына агроөнеркəсіптік кешенді

мемлекеттік реттеуге жəне ауылды əлеуметтік қайта құруға бағытталған актілер жатады.

Олардың ішінде мыналарды атап өтуге болады:

- 2005 жылғы 8-шілдедегі «Қазақстан Республикасының агроөнеркəсіптік кешенді жəне

ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы» Заңы;

- ҚР Президентінің 2003 жылғы 10-шілдедегі Жарлығымен бекітілген Қазақстан

Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған

мемлекеттік бағдарламасы

- «ҚР-ның 2010 жылға дейінгі ауыл шаруашылығын дамыту стратегиясы туралы» жəне

«2010 жылға дейінгі Ауыл шаруашылығы стратегиясын тарату бойынша шаралардың

айқын жоспары туралы» Үкіметтің Қаулысы.

2003 Жылғы 20 маусымдағы қр Жер Кодексі аграрлық құқықтың бірегей қайнар көзі

болып табылады., оның заңдық мəні жерге билік ету бойынша мемлекеттік биліктің

атқару органдарының жəне жергілікті өзін өзі басқару органдарының рөлін жəне

функциясын арттырумен байланысты маңызды бірқатар маңызды сұрақтарды қозғау жəне

шешуден көрініс табады. Кодекс ауыл шаруашылық ұйымдарының, шаруа (фермер)

қожалықтарының жерге меншік иесі, жер пайдаланушы ретіндегі құқықтарына кепілдікті

бекітті. Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерді өздігінше санатқа бөле отырып,

олардың айрықшалығын жəне құқықтық реттеу ерекшелігін анықтады.

Б)Дифференциация - унификацияға қарама қарсы мағынаны, яғни актінің сол саланың бір

тармағына қарай бағытталғандығын білдіреді.

Аграрлық заңдардың дифференциациялық актілер нарықтық жағдайларда меншік

жəне шаруашылық нысанының көптігіне негізделетін өндірістік қатынастардың жаңа

жүйесін құрумен шартталған аграрлық құқықтың нормаларының заңдық қайнар көзі жəне

нысанының көрінісі.

Аграрлық заңдардың дифференциациялық актілеріне мыналар жатады:

- ҚР- ның 1998 жылғы 31 наурыздағы «Шаруа (фермер) қожалықтары туралы» Заңы;

- 1999 жылғы 21 шілдедегі «Ауыл ашрушылық тұтыну кооперациясы туралы» Заңы;

- 2000 жылғы 25 желтоқсандағы «Ауыл шаруашылық серіктестіктері жəне олардың

ассоциациялары (одақтары) туралы» Заңы;

- 2003 жылғы 8 сəуірдегі «Су пайдаланушылардың ауыл шаруашылық тұтыну коопертиві

туралы» Заңы жəне т.б.

Аграрлық құқықтағы дифференциациялық үрдістері ауыл шаруашылық

кооперативінің, акционерлік қоғамдардың жəне серіктестіктердің құрылтай құжаттарын

енгізу бойынша Азаматтық кодекстің талаптарына сəйкес ерекше айқын көрінеді.

ҚР Конституциясы аграрлық құқықтың қайнар көзі ретінде.

ҚР Конституциясы барлық аграрлық заңдардың дамуы үшін құқықтық база болып

табылады. Конституцияда ҚР аграрлық доктринасы бекітілген жəне мемлекеттің аграрлық

саясаты көзделген, сонымен қатар аграрлық құқықтық қатынастарды реттеудің тəртібін,

əдістерін жəне нысандарын бекітетін бастапқы алғышарттар, қағидалар көрініс тапқан.

Мəселен, ҚР Конституциясының 26- бабына сəйкес: «Əркімнің кəсіпкерлік қызмет

еркіндігіне, өз мүлкін кез келген заңды кəсіпкерлік қызметі үшін еркін пайдалануға

құқығы бар».

Кəсіпкерлік меншік түріне қарамастан азматтар мен заңды тұлғалардың тауарларға,

жұмысқа, қызметке сұранымды қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағытталған,

жеке меншікке немесе мемлекеттік кəсіпорынды шаруашылық басқару құқығына

негіздеоген ынталы қызмет. Сондықтан ҚР Конституциясында қарастырылған кəсіпкерлік

қызмет үшін өз қабілеті мен мүлкін еркін пайдалануға құқық аграрлық қатынастарды

құқықтық реттеуде негізгі мəнге ие.

ҚР Конституциясында ҚР Президентінің өеілеттілігі, Парламентінің өкілеттілігі,

Үкіметтің өкілеттілігі жəне басқа да орталық атқару органдарының ауыл шаруашылық

қатынастарын реттеу саласына қатысты бөлігіндегі де өкілеттіктері көрсетілген.

Конституцияда басқа да мемлекеттің аграрлық саясатының негізін құрайтын нормалар бар.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]