Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
agrarka_1-20.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
84.65 Кб
Скачать

Қолданылатын аумақтық кеңістігіне байланысты:

А) Республикалық - Республиканың барлық аймағына таралатын, заңда белгіленген

тəртіппен қабылданған нормативтік актілер. Мысалы: ҚР Жер Кодексі.

Б) Жергілікті немесе локальды - жергілікті атқарушы, жергілікті өкілді жəне басқа да

органдармен қабылданып, белгіленген жерде əрекет ететін нормативтік актілер. Бұл

актілер ауыл шаруашылық кəсіпорындарының нарықтық аграрлық қатынастарға өтуімен

агралық құқықта құқықтың қайнар көзі ретінде ерекшеленеді. Ауыл шаруашылық

кооперативтерінің, акционерлік қоғамның, серіктестіктің жəне тағы басқа

ауылшаруашылық кəсіпорындарының аграрлық кəсіпкерлік еркіндігін, өз мүлкің еркін

басқару құқығын нақты жүзеге асырылын қамтамасыз ететін локальді актілердің ролі

артуда. Ауыл шаруашылық кəсіпорындарының локальдық нормативтік актілерді

қабылдауы ішкі шаруашылық қатынастарды реттеу үшін бекітілген ережелер бойынша

жүзеге асырылады.

Локальді нормативтік актілердің пəні ауыл шаруашылық кəсіпорындарының ішкі

шаруашылықтың əр түрлі қатынастары негізінде туындайтын еңбектік, мүліктік,

ұйымдастырушылық басқарушылық жəне тағы да басқа қоғамдық қатынастар.бір

локальдық нормалар бүкіл еңбек ұжымына, ал басқа нормалар еңбеккерлердің басқа

санаттарына таралады. Олардың қолдану мерзімі белгісіз, кейбіреулер белгілі бір уақыт

өлшемімен шектелген.

Локальдық нормативтік актілер қолданыстағы заңдармен бекітілген шеңберде жер

мен мүліктік операциялары, оларды сату сатып алу, басқа пай иелерімен немесе үшінші

тұлғалармен ауыстыру операцияларын реттейді.

18. Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің мынадай ерекшеліктері бар:

1. Кодекс түрінде жүйеленген арнайы заңдардың жоқтығы.

2. Əдет ғұрып ережелері мен сот ережелері аграрлық құқықтың қайнар көздері

ретінде танылмайды.

3. Аграрлық қатынастарды реттеуде басқа құқық салаларының заңнамалары

қосымша қолданылып отырады. Мысалы, жер, азаматтық, т.б.

4. Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің ішінде халықаралық келісім шарттар

маңызды орын алады. Себебі дүниежүзілік азық түлікті қамтамасыз ету үшін əр мемлекет

ат салысуда.

Аграрлық құқықтың қайнар көздерін анықтау бірқатар қиындықтарға əкеп

соқтырады, ол əр түрлі деңгейде көптеген нормативтік құқықтық актілердің

шығарылуымен байланысты. Осы қиыншылықтардан шығу үшін оларды жіктеу

ұсынылады. Жіктеудің негіздері төмендегідей:

Заңдық күшіне байланысты:

А) Заңдар - ҚР Парламентімен қабылданған нормативтік актілер.

Б) Заңға сəйкес актілер - қалған барлық нормативтік актілер. Яғни, ҚР Президетімен,

Парламентімен, өкілді жəне атқарушы билік органдарымен, министрліктермен жəне

ведомстволармен, жергілікті өзін өзі басқару органдарымен қабылданған актілер.

Қолданылатын аумақтық кеңістігіне байланысты:

А) Республикалық - Республиканың барлық аймағына таралатын, заңда белгіленген

тəртіппен қабылданған нормативтік актілер. Мысалы: ҚР Жер Кодексі.

Б) Жергілікті немесе локальды - жергілікті атқарушы, жергілікті өкілді жəне басқа да

органдармен қабылданып, белгіленген жерде əрекет ететін нормативтік актілер. Бұл

актілер ауыл шаруашылық кəсіпорындарының нарықтық аграрлық қатынастарға өтуімен

агралық құқықта құқықтың қайнар көзі ретінде ерекшеленеді. Ауыл шаруашылық

кооперативтерінің, акционерлік қоғамның, серіктестіктің жəне тағы басқа

ауылшаруашылық кəсіпорындарының аграрлық кəсіпкерлік еркіндігін, өз мүлкің еркін

басқару құқығын нақты жүзеге асырылын қамтамасыз ететін локальді актілердің ролі

артуда. Ауыл шаруашылық кəсіпорындарының локальдық нормативтік актілерді

қабылдауы ішкі шаруашылық қатынастарды реттеу үшін бекітілген ережелер бойынша

жүзеге асырылады.

Локальді нормативтік актілердің пəні ауыл шаруашылық кəсіпорындарының ішкі

шаруашылықтың əр түрлі қатынастары негізінде туындайтын еңбектік, мүліктік,

ұйымдастырушылық басқарушылық жəне тағы да басқа қоғамдық қатынастар.бір

локальдық нормалар бүкіл еңбек ұжымына, ал басқа нормалар еңбеккерлердің басқа

санаттарына таралады. Олардың қолдану мерзімі белгісіз, кейбіреулер белгілі бір уақыт

өлшемімен шектелген.

Локальдық нормативтік актілер қолданыстағы заңдармен бекітілген шеңберде жер

мен мүліктік операциялары, оларды сату сатып алу, басқа пай иелерімен немесе үшінші

тұлғалармен ауыстыру операцияларын реттейді.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]