1. Тағам өнімдерін байытуда қолданылатын терминдер мен олардың түсініктері

Саплементация- витаминдер мен микронуклеинтеррді фармоцевтикалық формада (капсула, сироп, т.б.) қолданып, күнделікті тағам өнімдерін байыту.

Стандартизация- тағам өнімдеріне эссенциалды заттарды теңестіру, біртұтас тұрақтылыққа келтіруді білдіреді.

2. Биотехнологиялық өндірістің негізгі сатылары

Ферментация- микроорганизмдерді дақылдау роцесі.

Биотрансформация (тасымалдаушы) – микроорганизмдер клеткадағы ферменттік белсенділіктің әсерінен химиялық құрылымының өзгеруі. Биотасымалдау химиялық модификация негізінде жүреді, радикалды тартып алады не береді.

Биосорбция- арнай қатты бекітілген зиянды қоспаларды микроорганизмдер көмегімен газ не сұйықтан сорбциялау.

Биодегредация- микрорганизмдермен диструкциялау негізінде зиянды қоспаларды ыдырату.

Бактериальды сілтілендіру- арнайы микрорганизмдер әсерінен металл қосындыларын ерігіш күйге ауыстыру процессі.

Биокосмостау- қатты қалдықтағы зиянды органикалық заттар құрамын микроорганизмдер ассоциациясымен ыдырату.

Биокатализатор- қарқындату

Флотация (фр. flottation — су бетіне қалқып шығу) — сулы ортадағы бір минералды басқа минералдан ажыратып алу әдісі. Ол бір минерал бөлшегінің ауа көпіршігіне жабысып көбік қабатына ауысуына (концентрат), ал басқа минералдың су түбіне шөгіп қалуына (шөгінді, қалдық) негізделген.

Фильтрация- сүзіп алу

Сеперация – бөліп алу.

Коагуляция (лат. "ұйып қалу" ) - Коллоидты ерітінділердің золь не гель күйіне көшуі, тканьдердің "ұюы". Бұл олардың некрозын тудырады. Жоғары молекулалы заттардың коллойдты ерітінді жағдайынан гелдерге айналуы. Еріген затты коагуляциялауға жеткілікті электролиттің ең аз мөлшері сол заттың дисперсиялық өлшемін анықтайды, бұл өлшем "коагуляциялану табалдырығы" деп аталады.

Центрифугалау- нм жылдамдықта айналдыру арқылы ауыр заттарды тұнбаға түсіру.

3. Тағамдық өнімдердің негізгі ластану жолдары, контаминанттар классификациясы.

Тағадық өнімдерді ластайтын негізгі кең таралған контаминанттар көздері

1. Микроорганизмдер токсиндері – ең қауіпті табиғи ластағыш болып табылады. Олар көбінесе өсімдік шикізатында таралған. Так, в поступающем по импорту арахисе, обнаруживаются афлотоксины до 26% от объема исследуемого продукта, в кукурузе – до 2,8%, в ячмене – до 6%. Патулин, как правило, выявляется в продуктах переработки фруктов – соки, фруктовые пюре и джемы, что связано с нарушением технологий и использованием нестандартного сырья.

2. Токсиндік элементтер (ауыр металдар) негізгі ластау көздері: көмір, металл шығаратын кен орындары және химиялық өңдеу орындары.

3. Антибиотиктер – ветеринарлық практикада кең және ретсіз қолданудан пайда болатын ластанулар. Қалған антибиотиктер мөлшері 15 – 26% құс және жануар өнімінде. Көбіне қауіпті антибиотиктердің бірі – левомицетинмен ластануға көп көңіл бөледі.

4. Пестицидтер – өсімдіктерді зиянкестерден сақтау үшін қолданылады. Қауіпті кезі бірнеше пестицидтерді қолданғанда және шектеулі мөлшерінен асып кеткен жағдайда туады.

5. Нитраттар, нитриттер, нитрозоаминдер. Нитратты қосылыстар мен азоттық тыңайтқыштарды және пестицидтерді көп қолдану осы контаминанттардың түзілуіне алып келеді. Қазіргі таңда РАМН тамақтану Институтының мәліметі бойынша N – нитрозаминдер барлық дерлік ет, сүт және балық өнімдерінде кездеседі. Сонымен қатар 36% ет өнімдері және 51% балық өнімдерінде концентрациясы гигиеналық нормативтен асады.

6. Диоксин және диоксин тәрізді қосылыстар – хлорорганикалық, қауіпті контаминанттар көзі: хлорлы өнім, өндіретін өнеркәсіп.

7. Полициклдық ароматты көмірсутектер (ПАУ) – табиғи және техногендік процесстер кезінде түзіледі. Мысалы: мұнай және мұнай өнімінің қалдықтары.

8. Радионуклиттер – табиғи көздерді дұрыс пайдаланбаған жағдайда пайда болатын ластанулар.

9. Тағамдық қоспалар – қышқылдататын заттар, ароматизаторлар, антиоксиданттар, стабилизаторлар, т.б.