11. Күрделі контурдағы кернеу және ток резонансы. Байланыс түрлері

Күрделі контур дегеніміз бір-бірімен байланысқан контурлар жиынтығы. Байланысу түрлері:

а) трансфорлық н.е индуктивтік байланыс б) автотрансформаторлық байланыс

а) Ішкі сыйымдылық байланыс б) сыртқы сыйымдылық байланыс

Резонанс дегеніміз электр тізбегінің белгілі бір шамаларының өзгеру әсерінен Ток немесе кернеу амплитудаларының күрт артып кету құбылысы екенін біл-з.

Бізде екі контурдан тұратын жүйе болғандықтан мұнда резонанс та өзгеше болады. Яғни әр контурдың шамаларының өзгеруіне байланысты бірнеше жағдайларды қарастырамыз.

Бірінші жеке резонанс. Яғни бірінші контур тоғын максимум шамаға жеткізу арқылы , 2-ші контур тоғын да максимумға жеткізе аламыз. Немесе 1-контурда,

десек болады.

Сонымен 1-ші жеке резонанс алу үшін

X11=var; X12=const; X22=const. Орындалуы шарт

Бірінші күрделі резонанс. |X12| бойынша 2- контур тоғының туындысын нөлге теңестіріп кедергінің оптималды мәнін анықтаймыз. Сонымен:

ға тең болады.

Екінші жеке резонанс. Мұнда дәл 1-шіде секілді бірақ керісінше жағдай жүреді. Сонымен:

X22=var; X12=const; X11=const.

Екінші күрделі резонанс. 1-контур шамалары тұрақты ал 2-ші контур шамаларын оптимал кедергі мәнін алсақ

Толық резонанс. Бұл құбылыста әр контурға жеке-жеке шамалар беріледі.

12.Тізбектің индуктивті байланысқан элементтері. Параллельді және тізбектей қосылған байланыс элементтері.

Егер, қандай да бір тізбек элементіндегі токты өзгерткенде екіншісінде ЭҚК нің пайда болуына әкелсе, онда аталмыш екі элемент бір-бірімен индуктивті байланысқан деп аталады.Ал пайда болған ЭҚК-ін өзара индукция деп атаймыз.

e_L1, e_L2 – ЭҚК өздік индукция.

e_1M, e_2M –ЭҚК өзара индукция

Ф₁₂ - i₁ тудырар ЭҚК e_2Mнің өзара индукция ағыны;

Ф₂₁ - i₂ тудырар ЭҚК e_1M нің өзара индукция ағыны; Магнит ағынының бағыты оң бұрғы ережесімен анықталады.

Енді өзара индуктивті катушкаларды жалғаудың екі түрі бар:

Мысал ретінде кедергілері   

және  , индуктивтіліктері  және    ,өзара индуктивтігі  , элементтер тізбектей жалғанған болсын.

а –сәйкес жалғау б –Қарсы жалғау.

   Мұнда да жалғаудың екі жолы бар. Жұлдызшамен элемент басын белгіленген десек а-сәйкес, б-қарсы. Әр катушка кернеуі  үш құраушыдан тұрады. Сонда:

        ,   , Содан,

  ,комплекстік түрі:    ,       ,                 .

Содан жалпы индуктивтілік пен индуктивті кедергі мәні былай болады:

,      ,            ,

  ,      ,

Параллель жалғанған индуктивті байланысқан элементтері бар тізбек.

 .

; ; ;

;

=> => .

 

13. Көпфазалы көздер мен көпфазалы тізбектер туралы ұғымдар.

Көпфазалы электр жүйелері деп- Жалпы электр энергиясы тудыратын қандай да бір фазамен бір-бірінен ауытқитын бірдей ЭҚК жиілігі әсер ететін электр жүйелерін айтамыз. Көпфазалы электр жүйелеріне кіретін жеке тізбектерді фаза деп атаймыз. Көпфазалы тізбектің фазалар саны m деп белгілейміз.

Енді m=3 деп қарастырсақ бізде үшфазалы тізбек болады. Көпфазалы тізбектерді ЭҚК, ток, кернеу бойынша классификациялаймыз.Жүйелерді симметриялы және ассиметриялы деп бөлеміз.

Симметрияы деп –барлық фаза ЭҚК-тері амплитудалары бойынша бір-біріне тең, және бір-бірінен бұрышпен ауытқитын электр тізбегін айтамыз. q – кез-келген сан.

Үшфазалы тізбектер үшін (m=3) q=1 болғанда 3 амплитудалары бойынша тең, бір-бірінен бұрышпен ауытқыған үш ЭҚК аламыз.

Сәйкес комплекстік түрін жазсақ:

=а деп белгілесек

а–фазалық көбейткіш.

Ассиметриялық көпфазалы жүйе деп- жоғарыда айтылған шарттарды қанағаттандырмайтын тізбекті айтамыз.