1. Қазақстан тарихы ғылымының мақсаты мен міндеттері.

Тарих (араб сөзі-зерттеу,оқиғалар жөнінде әңгіме) адамзатт басынан өткен

заманалар туралы шежіре

шертеді. Тарих-дег.з халық.ң зердесі. Ол болып өткен, оны түзете алмайсың ж\е оның бір түсін 2сімен ауыстырып жаңадан жаза алмайсың. Біз оны бүкіл қайшылық\мен ж\е қайғылы бет\імен қоса ол қандай болса нақ сондай, бүкіл алуан түрлі тұтас күйінде қабылдауға тиіспіз. Өткеніміз бен бүгініміздің, тапқанымыз бен жоғалтқанымыздың тағылымын түйіндеуге елбасымыз Н.Н.ң өзі мән беріп 1999ж «тарих толқынында» деген еңбегін жариялады. Ол: “Қ.ң сана сезімі өткендегі, қазіргі және болашақтағы тарихтың толқынында өзінің ұлттық “МЕН” дегізерлік қасиетін түсінуге тұңғыш рет енді ғана мүмкіндік алып отыр. Бірақ бұл мүмкіндік ғана ол шындыққа тек қазақ\дың ғана емес барлық қаз.қ\дың жаппай санасына орныққан фактіге айналуы қажет”. Тарих - өткен дәуір/ туралы білім жинағы ғана емес, ол қазіргі әлемде өз жағдайын айқын ұғынуға, өзінің азаматтық ұстанымын дұрыс анықтауға, орын алған құбылыс/ мен оқиға/ға өз көзқарасын білдіруге ж/е олар-ң маңызы мен бағытын терең ашуға мүмкіндік беретін тарихи ойлау болып таб-ды. Тарих ғылым ретінде халық-ң ұлттық санасын қалыптасуы, әсіресе, өз тәуелсіздігін жариялаған кезде орнығуы ж/е әлемдік қауымдастықта өзін тең құқылы мүше ретінде сезінуі тиіс. Қ-н тарихын зерттеудің негізгі міндет/і:1. Қазақ халқы-ң тарихын ежелгі дәуірден қазіргі кезеңге дейін зерттеу; 2. Көшпелі дүние жүйесіндегі қазақ халқының рөлін ашу ж/е оның әлемдегі өркениетке қосқан үлесін көрсету; 3. Бүкіл адамзат тарихы дамуында қазақ этносының тұрмысының, шару.ғы мен әлеу.к-саяси жағдайының қалыптасу процесіне зер салу; 4. Түрлі әлеу.к топ/ң қазақ қоғамындағы орны мен рөлін анықтау. Тарих тарихи тұрғыдан ойлай білуді қалыптастырады, азаматтық ұстанымды шыңдай түседі, ұлттық мақтаныш пен патриоттық сезімге тәрбиелейді. Өткенімізді біле отырып, қазіргі кезеңді оңай меңгереміз, болашақты айқындай аламыз. Қ-н тарихы курсының негізгі мақсат/ы:- тарихи дәуір/ге талдау жасау; - этностық тарихқа талдау жасау;- түрлі тарихи кезең/дегі әлеу.к ұйым/ды зерттеу;-  түрлі тарихи кезең/дегі мәдениетті зерттеу. Қ-н тарихы келесі кезең/ге бөлінеді:  - Қ.ң ежелгі тарихы ж/е ортағасырлық Қаз тарихы.

2.Қазақстан жеріндегі тас дәуірі.

Қаз.аумағындағы ежелгі адамдар іздері ерте палеолит (б.з.д. 800-140 мың ж.)кезеңіне жатады.Алғашқы адамдардың тас еңбек құралдарын жасай білуі,аң аулау,терімшілікпен айнаоысуы,тобыр болып бірігуі, хайуаннан еңбек құралдарын жасауы нәт.бөлектенуі.Климаттың жылы ж/е құрғақ болуы. Тасты жару үшін жұмыр тас қолданды.Алғашқы еңбек құралдары чоппер,чопплинг болды.Солт.Балқаш өңірінің Семізбұғы мекенінен 1611 тас құрал табылды. Алғашқы тобыр ашель дәуіріне сәйкес келді.Ескерт:Оңт.Қ. Бөріқазған, Тәңірқазған, Қазанғап, Шабақты, Қарасу, Орт.Қаз. Құдайкөл, Жаманайбат, Семізбұғы. Шығ.Қаз.Қозыбай. Бат.Қаз. Шабақтысай,Сарытас. Орта пал. (140-40 мың ж.) оңт.Қаратау жотасынан сол.Есіл өзенінің жоғарғы ағысына дейін,бат. Сарысу өз.орта ағысынан шығ. Ертіс өз.жоғарғы ағысына дейінгі аралықты мекендей бастады. От алуды үйрену, діни сенімінің қалыптасуы, аналық рулық қоғамның белгілерінің байқала бастауы, неандерталь адамның пайда болуы.Еңбек құралдардарын жасау тәсілі-неуклеустік.Мустерліктер адамның аяғын бүгіп бір қырымен жатқызып жерлеген. 1938 ж.Өзбекстанның оңт.Тесіктас үңгірінен 8-9 жасарнеандертальдық бала табылған(антрополог-Герасимов).Ескерт:Оңт.Қ.Тоқалы,Қызылрыспек,Үшбұлақ.Орт.Қ.Обалысай,Мұзбел,Өгізтау.Бат.Қ.Өніжек,Аққыр,Құмақаж.Шығ.Қ.Бөдене,Қызылсу.

Кейінгі пал. (40 мың-12мың ж. аралығы). Қазіргі адамға ұқсас кроманьондықтың қалыптасуы, жеңіл найза, ілмекті сүңгі, болас жасап, баспана сала білуі, өнер мен діни сенімнің дамуы,аналық рулық қауымның орнауы. Тас құралдарын жасау тәсілі-ретушьтік.Ескерт: Оңт.Қ.Ащысай,Үсіктас.Орт.Қ.Батпақ,Қарабас,Бат.Қ.Аққыр,шақпақата.

Шығ.Қ.Свинчатка,Шульбинка,Пещеры,Қанай.

Мезолит (12-5 мың ж.) климат жылынып,мұз еруі басталды, ірі жануарлар азайып, кішігірім аң-құстарпайда болды,жебелі садақ, бумеранг, балық аулау құралдары,қайық шықты, дәнді дақылдарды өсіруге қадам жасалып, жануарларды қолға үйрете бастады. Ескерт: Солт.Қ.Мичурин,Тельман,Екібастұз.т.б. Орт.Қ.Әкімбек, Қарағанды.

Неолит (4-3 мың ж.) жерді өңдеу,мал шаруашылығымен айналасу,қыш ыдыс жасау,тігін тігу, кен өндіру.Ескерт: Оңт.Қ.Қараүңгір,Үшбұлақ, Қарақұдық.Шығ.Қ.Нарым, Қызылсу, Сатшықыз. Солт.Қ.Қаратомар, Дамсы, Ботай. Бат.Қ. Құлсары, Сарықамыс т.б. Орт.Қ.Қосқұдық, Ырғыз,Қараторғай, Батпақ. Солт.-батыс Қ. Тұздыкөл, Дүзбай, Бестамақ, Аманкелді, Мақанжар,т.б.

3. Қола дәуіріндегі Қазақстан. Беғазы-Дәндібай мәдениеті.

Адамның егіншілік машығын игеру процесі, жабайы дәндерді, жеміс пен жидектерді жинап-теруден оны өсіруге көшуі сан мыңдаған жылдарға созылды. Қазақстанның таулы ж/е далалы аудандарына қола ғасырында б.з.д. III мыңжылдық аяғында келеді.Егіншілік пен бірге малшаруашылығы пайда болды.Б.з.д.II мыңжылдықтың бірінші ширегі біткен кезде евразия даласында қоланы ойлап шығарды.Ежелгі адамдар жезге қалайыны қосу арқылы металл бұйымдардың беріктігін күшейтеді.Қоладан ұңғылы балталар мен сүңгілер жасауды үйренеді.Қазақстан жерін мекендеген тайпалар қола ғасырында андроновтық археологиялық мәдениетке жататын мекендер, қорымдар, рудниктер,тастағы суреттер қалдырған. Сол жердегі қазу жұмыстарын 1913 ж. Б.В.Андрианов жүргізген. 1927 ж. археолог М.П.Грязнов осындай қорымды Батыс Қазақстаннан да тауып, андронов мәд.-нің ескерткіштері-шығыста Минусинскіден бастап батыста Оралға дейінгі- орасан зор территорияға тарағанын анықтады. Кейінірек андронов ескерткіштері Қазақстанның түскейінен, Жетісу мен Орта Азиядан да табылды.

Андронов мәдениетін зерттеудегі ең күрделі мәселелердің бірі хронологиямен уақыт межесін анықтау ісімен байланысты, зерттеушілердің көпшілігі андронов мәдениетінің өмір сүрген уақытын үш кезеңге бөледі: ерте қола-б.з.д. XVIII-XVIғғ.,орта қола-б.з.д.XV-XIIғғ., кейінгі қола- XV-XIIғғ. Басы. Бұл кезеңдер алғашқы зерттелген ескерткіштер атына сәйкес, федоров, алакөл, замараев кезеңдерін көрсетеді деп есептелді.

Андронов қауымдастығы құрамына енген тайпалардың тараған негізгі аймақтардың бірі Орталық Қазақстан болған. Бұл өңірден көптеген мекендер, қорымдар, көне рудниктер, құрбандық орындары мен тастағы суреттер-петроглифтер,30-дан аса қоныстар мен 150-ден аса ескі қабыр табылып зерттелген. Орталық Қазақстанның андронов мәдениетіне тән сипаты-оның монументалдығы, мазарларының күрделілігі, тас өңдеумен байланысты құрылыс техникасының жетіле түскендігі.

Қоланың кейінгі кезеңі Орталық Қазақстанда жаңа мәдениет-Беғазы-Дәндібай мәд.-нің құрылуымен белгілі. Бұл мәдениетке тән бір қасиет,ол,бірінші жағынан, андронов дәстүрін сақтайды,екінші жағынан,онда жаңа элементтер: мазарлардың айрықша типі, өзіндік өзгешелігі бар жерлеу салты, қыш ыдыс-аяқтардың жаңа түрлері пайда болады. Мәйіттерді бүктеле жатқызып қоюмен бірге, оларды шалқасынан жатқызып қою да кездеседі.Бұл мәд.-тің кезіне Қарағандының оңтүстік бетіндегі Ақсу-Аюлы-II қабыры жатады. Бұл дәуірде жер бетіне тастан қалап қабырғалы тұрғын үйлер салу рәсімі кең жайылады. Орталық Қаз. Таулы аудандарына тұрғын үйлерді салуға ағаш кеңінен пайдаланылған.