29.Кері және тура санайтын санағышқа анықтама беріп мысал келтіріп оның жұмысын көрсетіп жаз

Еркін модульді толық деңгейі 2 –е тең емес модульді санағыштар бірнеше тәсілдің негізінде құрылады.М еркін модульді санағышты құру үшін a=log₁M разрядтылығы алынады. Бастапқы құрылымы ретінде 2ⁿ модульді екілік санағыш қызмет етеді.Бұндай екілік санағыштың 2ⁿ –M –ді артық күйі бар.

Артық күйді жлю тәсілдері көп, ал кез-келген М үшін санағыштың көптеген түрін жүзеге асыруға болады.Бірінші күйдің кейбір санын санамағанда, санақ ретінің және санғыштағы артығымен кодты тіркеудің жоғалуына алып келетін , санағыштың нольдік бастапқы күйін аламыз.Соңғы күйлерді санамау санақтың өзінің ретін сақтауына мүмкіндік береді.Екі нұсқаның да қиындылығы бойынша шамамен бірдей. Соңғы күйлерді санамағандағы санағыштардағы санақ М-1 санына жеткенше қарапайым тәсілмен жүргізіледі.Кейін санағыштағы өткелдердің тізбектілігі тіркелген санның өсуі бағытында үзілуі керек және келесі күйі ноль болуы тиіс.Санағыш бұл кезде М ішкі күйі болады(0-ден М-ге дейін) , оның модулі М-ге тең болады.Екі еркін модулі бар санағыштарды құраудың 2 тәсіліне тоқталайық: байланыстың разрядаралық және сброспен басқару нұсқалары. Разряд аралық байланысты санағышта құрғанда соңғы, артық күйлер санағыштың қызмет таблицасынан алынып тасталады. Автомат синтезі үшін қарапайым схеманы құрап болғаннан кейін триггердің стандартты емес функцияларынан құралатын санынағыш алынады.Схемадағы санақ модулінің өзгерісі схеманың өзінің өзгерісін талап етеді. Сбросты басқару кезінде құрамында М-1 мағынасы бар санағыштың жету моменті пайда болады. Бұл келесі тактідегі санағыштың сброс сигналы болып табылады, одан кейін жаңа цикл басталады. Сброс моментін шығару үшін санағыштың құрамымен салыстырылатын кодты өзгерту үшін бұл нұсқа санағыштың басқа модульдерге оңай ауысуына мүмкіндік береді.

КР1533 сериясының ИЕ2 санағышының схемасы02211420,36

30.ондық санағышқа анықтама беріп мысал келтіріп оның жұмысын көрсетіп жаз.Қазіргі кезде өнеркәсіппен сериалы түрде санағыштардың көптеген түрлері шығуда: фазаимпульсті декадты, 4 разрядты екілік-ондық, 10,12 санағыш бөлгіштер және тб. Ондық санағыштың жұмыс істеу принципін келесі мысалмен түсіндіруге болады. 1а суретінде- тізбекті санағыш схемасы бойыншаJК-триггер арқылы құрылған К_сч=10 санағышының схемасы орнатылған.

Артық алты күйлерден арылу үшін шығысы 4 разрядты тура кері байланыс және Және-Немесе схема шығыстары- үш және төрт разрядты S кірісіне енгізілген.

Алғашқы 8 импульс кезінде ол қосқыщ санағыш ретінде жұмыс істейді, тізбектей ол 0,1-7,8 күйлерін қабылдайды

9-импульстің келісімен В_I вентиль шығысында логикалық «0» мәнін қабылдап, сәйкесінше кірісінің 2 және 3 разрядты кірістеріне барады, яғни 9-импульстін аяқталысымен «I» күйінде тек бірінші разряд қана емес сонымен қатар, 2 және 3 разрядатр сол мәнді қабылдайды.

Соған байланыст, санағыш 6 артық бірлікке ие, яғни 1000 күйінен 1001 күйіне емес, 1111 күйіне өтеді, ал 10-импульспен ол бастапқы күйге қайтып келіп, 0000 күйі орнайды. Осындай структураның кемшілігі болып, 1111 коды 9-ға сәйкем келеді. (1111 коды 15 тең), соған байланысты қайтып санау коэфиценттері 9,11,13,15-ке тең санағыштарды құру мүмкін емес.

Сурет 1 санағыш : а- ондық мәжбүрлі санауымен

М-ға тең алғашқы жүктеу (установка) коды кезінде санағыш санауын, жалпы санау кезінде емес, өз сыртқы жүктеу қалпына келуі арқылы орындалады. Қалыпты жағдай кезінде М-ға тең алғашқы жүктеу (установка) кодын есептеуі және санау коэфицентін орнаткан кезде екілік санағыштың айырмасын табу керек. Соның негізінде санаудың өзі жүргізіледі, яғни К_сч ≤ 2ⁿ , М=2ⁿ  өрнегі бойынша артық күйлердің санын тауып, оны n- разрядты сан ретінде жазып, сигналды- кері байлынысты тыйым салатын санағыш мәні «1» тең триггерлер кірісіне беріліп, солардың ішіне М саны алдын ала жазылады. Сурет 1.б

Сурет1 (соңы) санағыш : 0110 жүктеу коды бар ондық санағыш