
- •Пәндердің оқу-әдістемелік кешені «Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика»
- •5В070300 «Ақпараттық жүйелер» мамандығы үшін
- •Мазмұны
- •2 Дәріс оқулар
- •1 Комплексті шарт, сынау, оқиға, жағдайлар
- •2. Оқиғалар классификациясы
- •2 Дәріс. Кездейсоқ оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық анықтамасы.
- •2 Ықтималдықтарды тікелей есептеуге мысалдар
- •Қосу теоремасы
- •Қосудың кеңейтілген теоремасы
- •3 Дәріс. Қосу және көбейту теоремалары.
- •1 Тәуелсіз және тәуелді оқиғалар.
- •3 Ықтималдықтарды көбейту теоремасы
- •4 Дәріс . Ең болмағанда бір оқиғаның пайда болуының ықтималдығы
- •2. Ықтималдықтың толық (орта) формуласы
- •Байес формуласы
- •5 Дәріс. Толық ықтималдық формуласы. Байес формуласы
- •Сынауды қайталау
- •-Нің жуық формуласы
- •Муавр-Лапластың интегралдық теоремасы
- •6 Дәріс. Бернулли, Лаплас және Пуассон формулары
- •7 Дәріс . Дискретті кездйсоқ шама және олардың сипаттамалары
- •Бернулли формуласындағы үлкен сандар заңы
- •Пуассонның шектік теоремасы
- •8 Дәріс. Дискретті кездейсоқ шамалардың кейбір үлістірімі Дискретті кездейсоқ шамалардың үлестіру заңдары
- •9 Дәріс. Үзіліссіз кездейсоқ шамалар және олрадың сипаттамалары.
- •Кездейсоқ шаманың үлестіру функциясы және үлестіру тығыздығы
- •Үлестіру функциясының қасиеттері
- •Ықтималдықтар үлестіруінің тығыздығы
- •10 Дәріс.Үзіліссіз кездейсоқ шамалардың кейбір заңдары Кездейсоқ шама функциясы, кездейсоқ шамаларға қолданылатын операциялар
- •11 Дәріс .Үлкен сандар заңдылығы
- •Кездейсоқ шамалардың сандық сипаттамалары
- •Математикалық күтім (орта)
- •Математикалық күтімнің қасиеттері
- •Дисперсия
- •Дисперсияның қасиеттері
- •12 Дәріс .Математикалық статистиканың элементтері Математикалық статистика
- •Вариациялық қатар
- •Эмпирикалық үлестіру функциясы
- •Вариациалық қатардларды графиктік кескіндеу
- •Үлестіру сипаттамалары
- •Арифметикалық орта
- •Құрылымдық орталар
- •Медиана
- •Квартильдер
- •13 Дәріс .Статистикалық болжамдарды тексеру
- •Ауытқу өлшеуіштері
- •Вариация құлашы
- •Сызықтық ауытқу
- •Вариация коэффициенті
- •Дисперсия және квадраттық ауытқу
- •Эмпирикалық моменттер
- •Бас жиын үлестіруі параметрлерін бағалау Белгісіз параметрлерді бағалау әдістері
- •Нормаль үлестірілген кездейсоқ шаманың математикалық күтімі үшін белгілі жағдайдағы сенімділік интервалы
- •14 Дәріс .Дисперсиялық талдау элементтері Іріктеменің негізгі сипаттамаларын есептеу әдістері.
- •Шартты варианта
- •Іріктеме ортасы мен дисперсиясын көбейту әдісімен есептеу
- •Алғашқы берілген варианталарды бірдей қашықтықты варианталарға келтіру
- •15 Дәріс. Корреляциялық және регрессиялық талдау элементтері. Сызықтық және сызықтық емес корреляциялық регрессия теңдеуі Эмпирикалық және теориялық жиілік Дискретті үлестіру
- •Эмпирикалық үлестірудің қалыпты ауытқуын бағалау. Ассиметрия және эксцесс.
- •3 Практикалық сабақтар
- •2. Математикалық күтім, дисперсия және орта квадраттық ауытқу
- •Мысал-17. Iрiктеудi статистикалық үлестiрiлу мынандай болады:
- •Студенттің өздік жумысы
- •Бақылау есептер
- •Тестік сұрақтар
Нормаль үлестірілген кездейсоқ шаманың математикалық күтімі үшін белгілі жағдайдағы сенімділік интервалы
Егер Х
кездейсоқ шамасы бас жиында нормал
үлестірілген болса,
параметрін интервалдық бағалауды
көрсету үшін пайдалануға болады. а
параметрін
сенімділікпен қамтитын сенімділік
интервалын табу керек болсын. Егер
кездейсоқ шама
Х
нормаль үлестірілген болса, онда тәуелсіз
бақылау арқылы табылған таңдама орта
нормальді
үлестірілген болады.
үлестіруінің параметрлері
болады.
Енді
теңдігі орындалсын дейік, мұндағы
берілген сенімділік
формуласын
пайдаланайық, ол үшін Х-ті
мен
-ны
мен ауыстырайық, сонда
болады,
мұндағы
;
Соңғы
теңдіктен
болады.
Сонда
болады.
Бұдан
;
Алдыңғы қатынастың мағынасы төмендегідей:
Сенімділік
интервалы
белгісіз параметр а
ны
сенімділікпен қамтитынын бекітуге
мүмкін болады. Бағалау дәлдігі
.
саны
теңдігінен анықталады, бұдан
;
2-ші қосымшадағы Лаплас функциясының
кестесі бойынша аргумент
-ны
табамыз.
Мысал.
Кездейсоқ шама Х
орташа квадраттық ауытқуы
ке тең екендігі белгілі нормаль
үлестірілген болсын.
Бас
жиынның белгісіз математикалық күтімі
а-ны
таңдама ортасы
арқылы бағалаудың сенімділік интервалын
табыңдар, егер таңдама көлемі
және сенімділігі
болса.
Шешуі:
-ны
табамыз.
болғандықтан
;
2-ші қосымшадан
екенін табамыз.
Дәлдік
бағаны табамыз.
;
Сонда сенімділік интервалы
болады. Мысалы, егер
болса, онда сенімділік шекарасы
болады.
Олай болса бас жиынның белгісіз параметрі
а
теңсіздігін қанағаттандырады.
Квадраттық
ауытқу
(таңдама көлемі
болса) белгісіз болса, сенімділік
интервал
болады, мұндағы
-түзетілген
орташа квадраттық ауытқу,
-ны
берілген
және
бойынша кестеден (3-қосымша) табады.
14 Дәріс .Дисперсиялық талдау элементтері Іріктеменің негізгі сипаттамаларын есептеу әдістері.
Шартты варианта
Іріктеме ортасы мен дисперсиясын көбейту әдісімен есептеу
Алғашқы берілген варианталарды бірдей қашықтықты варианталарға келтіру
Шартты варианта
Айталық, іріктеме варианталары өспелі түрде берілсін, яғни вариациялық қатар түрінді берілсін.
Айырмасы болатын арифметикалық прогрессия құратын варианта, бірдей (тең) қашықтықты варианталар деп аталады.
,
теңдігімен анықталатын варианта шартты
варианта деп аталады, мұндағы с-жалған
нөль деп, ал
-қадам
деп аталады.
-екі көрші алғашқы варианталар арасындағы айырма.
Мысал. Варианта 23,6 28,6 33,6 38,6 43,6
Жиілік 5 20 50 15 10
Статистикалық үлестіруінің шартты вариантасын табыңдар.
Шешуі:
С=33,6
деп аламыз.
;
сонда шартты варианта
и |
-2 |
-1 |
0 |
1 |
2 |
жиілік |
5 |
20 |
50 |
15 |
10 |
болады.
Бұдан біз шартты варианталық кіші бүтін сандар болатынын көреміз. Өзінен-өзі бұнымен жұмыс істеу алғашқы вариантамен жұмыс істеуден әлде қайда жеңіл болады.
К-шы ретті шртты эмпирикалық момент деп шартты варианта үшін есептелген к-шы ретті алғашқы моментті айтады.
Дербес жағдайда
бұдан
.
Жай моменттерді шартты моменттер арқылы өрнектесек:
.
Бұдан
;
Жай моменттер арқылы орталық моменттерді
оңай табуға болады.
Дербес
жағдайда
.