
- •19.Халықаралық қатынастардағы әдіс мәселесі.
- •23.Саяси шынайылық парадигмасының түрлері мен негізгі қағидалары.
- •24.Халықаралық қатынастардағы саяси тұлғаның рөлі қандай?
- •49. Еуропа елдеріндегі жаңа халықаралық қатынастар.
- •Құрылымы
- •55.Халықаралық қатынастардағы әскери күштің рөлі.
- •57.Халықаралық қатынастардағы Қазақстан мен Еуро Одақ теориясы мен практикасы.
- •58.Қазіргі әлемдегі интеграциялық процесстер және олардың халықаралық қатынастарға ықпалы.
- •60.3 Халық санының өсуі және оның халықаралық қатынастарға ықпалын сараптаңыз.
- •63.Саяси тұлғаның халықаралық қатынастардағы рөлі.
- •71.Әлемдегі қазіргі күш қатынастары жағдайындағы Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделері.
- •72.Ххi ғасырдағы әлемдік қауымдастықтың экономикалық дамуы. Текетірестік: Оңтүстік-Солтүстік, Батыс – Шығыс.
- •77. Ххi ғасырдағы халықаралық қатынастардың дамуын болжамдау.
- •82.Әлемдік тұрақсыздық және оның салдары.
- •84.Идеология мен мифтің халықаралық саясаттағы рөлі.
49. Еуропа елдеріндегі жаңа халықаралық қатынастар.
Возникновение Версальской системы международных отношений (1919-1920 гг.)
Международные отношения и дипломатия Советской России (1918-1920 гг.)
Деморализация Версальского международного порядка (1921-1923 гг.)
Эволюция Версальской системы (1924-1929 гг.)
Советский фактор в системе международных отношений в 20-е гг.
Мировой экономический кризис и международные отношения (1929-1933 гг.)
Кризис Версальского миропорядка (1933-1937 гг.)
Крах Версальской системы (1938-1939 гг.)
США и страны Латинской Америки в системе международных отношений в 20-30-е гг.
Установление "нового порядка" в Европе (сентябрь 1939 - июнь 1941 гг.)
Расширение плацдарма второй мировой войны. Формирование антифашистской коалиции (июнь 1941-1943 гг.)
Завершение войны в Европе (1944-1945 гг.)
Антифашистская коалиция и формирование нового миропорядка (1939-1945 гг.)
Кульминация "холодной войны" (1950-1962 гг.)
Разрядка международной напряженности (1962-1979 гг.)
"Второе издание "холодной войны" (1979-1985 гг.)
Окончание "холодной войны" и крушение биполярной системы (1985-1991 гг.)
"Разрядка номер 2": причины, процесс, последствия. Перестройка внешней политики СССР и ее последствия. Советская программа полной ликвидации до конца ядерного оружия и позиция Запада. Роль британской дипломатии в установлении климата доверия между Западом и Востоком.
Американо-советские саммиты 1985-1988 гг. Договор о ликвидации РСМД. Встреча на Мальте и переговоры о сокращении стратегических наступательных вооружений. Договор СНВ-1.
Распад "социалистического лагеря" в результате "революции 1989 года". Смена внешнеполитической ориентации новых правительств стран ЦВЕ. Запад вопроса. Процесс многосторонних переговоров по формуле "2+4". Объединение Германии и ее международные последствия.
Стокгольмская конференция СБСЕ по укреплениям доверия в Европе. Проблема защиты прав человека на Венской встрече СБСЕ. Договор НАТО- ОВД об ограничении обычных вооружений. Парижская встреча СБСЕ (1990 г.). "Хартия для новой Европы". Реорганизация СБСЕ. Окончание "холодной войны".
Переоценка ядерной стратегии НАТО. Начало разработки новой стратегической концепции Альянса. Трансатлантические отношения в связи с уругвайским раундом ГАТТ.
Европейское Сообщество на пути к Европейскому Союзу. Третье расширение ЕС. Принятие Единого Европейского Акта. "План Делора". Крах коммунизма в Восточной Европе и ЕС. Межправительственные конференции стран ЕС 1990-1991 гг. Основные положения Маастрихтских соглашенийи процесс демократизации стран ЦВЕ. Роспуск ОВД и ликвидация СЭВ.
Урегулирование германского. Дезинтеграция Юга и отношения Север-Юг в 80-е гг. Проблема внешней задолженности развивающихся стран и бреттон-вудские институты. Встреча министров ЕС и стран Латинской Америки в Сан-Хосе (1984). США и страны Америки в 80-е гг. Заключение канадо-американского соглашения о свободной торговле. Американская интервенция на Гренаду. Борьба с контрабандой наркотиков. Вторжение США в Панаму. Создание Латиноамериканской ассоциации интеграции. Развитие аргентино- бразильских экономических связей. Договор о создании Меркосур (1991).
Контуры новой глобальной системы международных отношений. Успехи миротворчества ООН. Вывод советских войск из Афганистана. Переговоры о мирном урегулировании в Кампучии и на Юге Африки. Американская концепция "нового мирового порядка". Вторжение Ирака в Кувейт и реакция "сверхдержав" и ООН. Значение "войны в Заливе" для формирования новой глобальной расстановки сил. Лондонская (1991) встреча "большой семерки" и участие СССР в международных экономических организациях. Распад Югославии и СССР: причины, процесс и международные последствия. Возникновение новой геополитической ситуации на евроазиатском пространстве.
50.Халықаралық қатынастардағы мақсат пен мүдделер. Международные отношения – это сфера межгосударственного и межнационального общения. В ходе взаимодействия государств и народов, реализующих в этой сфере свои интересы, формируются разнообразные отношения: социальные, культурные, информационные. Содержание международной политики раскрывается через анализ национального интереса. В политике всегда выражаются общезначимые или групповые интересы, а в международной политике – преимущественно национальные интересы. В свою очередь, национальный интерес – это осознание и отражение в деятельности его лидеров коренных потребностей национального государства. Эти потребности выражаются в обеспечении национальной безопасности и условий для самосохранения и развития общества. Цели международной политики определяются специфическим контекстом конкретной исторической ситуации, в которой оказывается мировое сообщество, и характером отношений, существующих между государствами. В той мере, в какой внешние факторы влияют на условия жизни конкретного государства, они определяют и содержание международной политики. После великих географических открытий XV века по мере развития капитализма в Европе и растущей интернационализации экономических связей происходят важные изменения в международной политике: она приобретает глобальный характер. Претенденты на мировую гегемонию менялись, но общая тенденция оставалась неизменной. По завершении наполеоновских войн столетие 1815 – 1914 гг. отмечено отсутствием общеевропейских военных конфликтов. Международная жизнь определялась императорами ведущих государств Европы. Их число было строго ограничено, а политическая система в целом однородна. В начале XX века хозяйственное взаимопроникновение развитых государств, растущее государственное переплетение создавали, казалось бы, реальность существования без войн. Однако столетие прошло под знаком мировых войн. После первой мировой войны в 1919 году возникла первая международная организация – Лига наций. Однако она не смогла реально обеспечить решение реальных международных проблем. Во время второй мировой войны участники антигитлеровской коалиции потратили немало усилий для создания послевоенной системы международных отношений, гарантирующей безопасность и сотрудничество. В 1945 году была учреждена Организация Объединенных Наций. Начавшаяся вскоре «холодная война» и формирование биполярного мира характеризовали этап мировой политики, длившийся четыре десятилетия. За это время НТР вызвала кардинальные перемены в сфере производства, создав новую структуру, усилив интеграционные процессы, расширив потоки товаров, капиталов, услуг, информации, рабочей силы между государствами и регионами. Появилось большое количество областей потенциального международного сотрудничества. Обострились социально-экономические и экологические проблемы, решение которых возможно лишь в глобальном масштабе. Сформировалась категория общечеловеческих ценностей. «Холодная война» была завершена без военных катаклизмов европейского и общемирового масштаба. Однако биполярная разделенность мира способствовала поддержанию стабильности внутри военно-политических союзов – НАТО и организации Варшавского договора. Новая ситуация привела к расширению конфликтности и к появлению горячих точек. Это повлекло за собой частое применение военной силы. «Новый мировой порядок» как система международных отношений находится еще в стадии становления, формируются его структуры. Тенденции в развитии международных отношений: 1. Интернационализация почти всех сфер общественной жизни. 2. Формирование глобальных проблем. 3. Демилитаризация и демократия. Основные субъекты международной политики: • народы • государства • межгосударственные объединения • всемирные, региональные, политические правительственные и неправительственные организации В международных отношениях каждое государство проводит свою внешнюю политику. Внешняя политика – это совокупность экономических, военных и социокультурных акций государства по отношению к его международному окружению. Она может осуществляться на основе нормативных положений и концептуальных стратегий. Такие сферы политики, как оборона, безопасность, экономическая деятельность и т.д., подчинены внешнеполитической стратегии государства. В силу возросшей мобильности своих граждан внешняя политика отвечает и за порядок в сфере международных неправительственных связей. Она тесно связана с внутренним устройством государств.
51.Келесі халықаралық саяси ұйымдардың мақсаты (міндетін) сипаттаңыз: БҰҰ, ЮНЕСКО, НАТО, ҰҚК, ШЫҰ, АСЕАН, ТМД, ЕвразЭС, АСӨШК, ЕҚЫҰ. Біріккен Ұлттар Ұйымы – екінші дүниежүзілік соғыстан кейін КСРО, АҚШ, Қытай және Ұлыбритания мемлекеттерінің белсенділік танытуымен құрылған халықаралық ұйым. 1945 жылы Сан-Францискодағы конференцияда антигитлерлік коалицияға мүше мемлекеттердің ұсынысымен күштерін біріктіру мақсатында кұрылған егеменді мемлекеттердің халықаралық ұйымы. Бас кеңсесі орналасуы — Нью-Йорк, АҚШ. Ағымда БҰҰ құрамына 192 мемлекет кіреді. «Біріккен Ұлттар» атауын АҚШ президенті Ф.Д.Рузвельт ұсынды. Декларациясы Сан-Францискода 1945ж. 24 қазанда қабылданды. Бұл БҰҰ-ң күні деп жарияланды.
Мақсаты
Жарғысына сәйкес, БҰҰ өз қызметінде келесі 4 мақсатты көздейді:
бүкіл әлемде бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау;
ұлттар арасындағы достық қатынастарды дамыту;
халықаралық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру мен адам құқығын құрметтеуді қолдау;
осы мақсаттарға қол жеткізуде ұлттардың бірлесіп әрекет ететін орталығы болу.
БҰҰ өзінің көп қырлы функцияларын қосқанда әлемдік қауымдастық қызметінің барлық дерліктей салаларын қамтиды. Оның өзектілігі, әсіресе өсіп келе жатқан ғаламдық тәуелділік пен мемлекетттердің халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуде күш-жігерін біріктіруді талап етумен ерекшеленетін қазіргі заманның қақтығыстарын шешудегі рөлі өте зор.
БҰҰ мүше-мемлекеттері үшін басты маңыздылық Ұйымның халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, қарусыздану мен жаппай қырып-жою қаруын таратпау секілді өзекті мәселелерді шешуге қатысуы болып табылады. Ұйым, сонымен қатар лаңкестік, есірткінің заңсыз айналымы мен ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес бойынша халықаралық күш-жігер бастамасын көтерді.
Бүгінгі таңда ол халықаралық қауымдастықтың көкейкесті мәселелерін шешудің өзінше бір орталығына айналды: БҰҰ адам құқығын құрметтеуді қолдау, қоршаған ортаны қорғау, аурулармен күрес, жоқшылық ауқымын тежеу, босқындарға көмек, миналарды залалсыздандыру және ЖҚТБ-мен күрес бойынша жүйелі жұмыс атқаруда.
БҰҰ-ның басты мақсаттарының бірі - бүкіл әлемде бейбітшілікті сақтау. Көптеген жылдар бойына ұйым халықаралық дағдарыстардың алдын-алу және ұзаққа созылған қақтығыстарды шешуде маңызды рөл атқарып келеді. Бейбітшілікті орнату мен сақтау және гуманитарлық көмек көрсету жөніндегі кешенді операцияларды жүзеге асырды. Сонымен қатар ол өршіп келе жатқан қақтығыстардың алдын-алу шараларын қолға алды. Қақтығыс соңынан кейінгі жағдайларда ол зорлықтың түп негізгін жою мен тұрақты бейбітшілік негізін салуға бағытталған ұйымдасқан шараларды жиі қолға алуда.
ЮНЕСКО (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization — UNESCO) — Біріккен Ұлттар Ұйымының Білім, Ғылым және Мәдениет жөніндегі Ұйымы.
Ұйым 1945 жылы 16 қарашада құрылды, штаб-пәтері Францияның Париж қаласында орналасқан. Ұйым құрамына әлемнің түкпір-түкпірінде орналасқан 67 бюро мен бөлімшелер кіреді. ЮНЕСКО қаулысы Лондон конференциясында 1945 жыл қарашасында қабылданып 1946 жыл 4-ші қарашасында, қабылдауы туралы қол қойған 20 мемлекет актілерін сақтауға өткізгеннен кейін күшіне енеді. Бүгінгі күні Ұйымға 193 мемлекет мүше. 1972 жылы ЮНЕСКО 1975 жылы күшіне енген Бүкіләлемдік мәдени және табиғи мұраларды қорғау конвенциясын қабылдайды, дәл қазір 184 елде бекітілген (КСРО — 1988 жылы). 1999 жылдан бастап ЮНЕСКО-ның бас директоры — Коитиро Мацура. 2005 жылы ол 4-жылдық мерзімге қайта сайланды.
XX ғ. ЮНЕСКО-ның аса мәнді жобалары мыналар: II дүниежүзілік соғыс жылдарында әскери әрекеттерден зардап шеккен кітапхана және мұражай қорларын қалпына келтіру; Азияда, Африкада, Латын Америкасында бастауыш білім беру жүйелерін дамыту; құнды еңбектерді аудару, тікелей байланыстар орнату арқылы Батыс пен Шығыстың арасында мәдени алмасуды дамыту; дамушы елдердегі сауатсыздықты жойып, "негізгі білім беру" жүйесін қалыптастыру (оқу орталықтары Камбоджада, Үндістанда, Таиландта, Оңтүстік Кореяда, Либерияда, Түркияда, сондай-ақ бірқатар, Латын американдық елдерде, Таяу Шығыс елдерінде); өркениет ескерткіштерін сақтау. 1959 ж. ЮНЕСКО-ның қамқорлығымен Мәдени құндылықтарды сақтау және қалпына келтіру бойынша Халықаралық комитет жұмыс істей бастады.
ЮНЕСКО негізгі мақсаты — бейбітшілік пен қауіпсіздікті елдердің білім, ғылым және мәдениет салаларындағы ынтымақтастығын БҰҰ Қаулысында айтылғандай жалпыға бірдей құрметпен қарап, әділеттілік пен заңдардың орындалуын, адам құқығы, әрі негізгі бостандықтар негізінде барлық елге, түрі-түсіне, жынысына, тілі мен дініне қарамастан қамтамасыз ету арқылы нығайту.
Мақсатына жету үшін ЮНЕСКО бес негізгі функцияларды жүзеге асырады:
болашағы бар, келешекте адамзатқа керек білім, ғылым, мәдениет пен байланыс формаларын зерттеу;
білімді ғылыми зерттеудің нәтижесіне сүйене отырып таныту, алмасу, таратумен айналысу;
заңнамалық іскерлікпен: ұсыныстарды іске асыруға міндет болатын халықаралық актілерді дайындау және қабылдау;
мүше-мемлекеттерге «техникалық ынтымақтастық» түрінде жобалар жасау мен дамыту салаларындағы саясатын анықтауда эксперттерінің қызметтерін ұсынады;
арнайы ақпаратпен алмасуды жүзеге асырады.
Солтүстік атлантикалық келісім ұйымы, НА́ТО- әскери-саяси одақ.1949 жылы 4 сәурде 12 мемлекет (АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Белгия, Нидерланды, Люксембург, Канада, Италия, Португалия, Норвегия, Дания, Исландия) қол қойған Солтүстік Атлантикалық келісімшарты негізінде құрылған. Кейінірек НАТО-ға басқа да еуропалық мемлекеттер кірді. Қазіргі таңда НАТО-ға 28 мемлекет мүшлік етеді.
1954 жылы Кеңес Одағы мүше болып кіруге сұранады, НАТО оған бас тартады.НАТО-ның негізгі мақсаты шартқа қатысушы мемлекеттердің саяси ынтымақтастық және ұжымдық қорғаныс негізінде тәуелсіздікті, егемендікті және демократиялық құрылымды сыртқы агрессиядан қорғау екендігі 1946 жылғы Вашингтон шартында жазылған, бұл ұстаным 1990 жылғы Лондон декларациясында қуатталған. Альянстың іргелі мақсаттарының қатарында соғыстың алдын алу мен тиімді қорғанысты қамтамасыз етуге жеткілікті әскери мүмкіндіктерді нығайту, шарт мүшелерінің қауіпсіздігіне ықпал ететін дағдарыстарды еңсеру, басқа елдермен саяси үнқатысуды жолға қою және еуропалық қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастық жолдарын іздестіру аталады.
НАТО-ның жоғарғы саяси органын Солтүстік Атланталық Кеңес (НАТО Кеңесі) атқарады. Кеңес барлық мүше елдердің өкілдерінен (елші лауазымдары ретінде) құрылып, бас хатшының басқаруымен 2 жылда бір өз мәжілісін өткізеді. НАТО сыртқы істер министрлері және мемлекет пен үкімет басшылары деңгейінде де отырыстарын өткізіп тұрады, әйтсе де бұл отырыстары сыртқы істер министрлері отырысындағыдай ғана дәрежесі бар. Кеңес шешімдерді бірдауыстан қабылдайды. Сессиялар арасындағы уақытта Кеңес функцияларын блоктың барлық мүшелері елші ретінде жіберген өкілдерінен тұратыен НАТО Тұрақты кеңесі атқарады. Жоғарғы әскери-саяси органы қызметін 1966 жылдан бері жылына екі рет қорғаныс министрлер деңгейінде бас қосатын, бірақ тұрақты өкілдерінен тұратын Әскери жоспарлау Комитеті атқарады. Сессия-аралық уақытта бұл комитет қызметін барлық мүше елдер елші дәрежесіндегі өкілдерінен тұратын Тұрақты әскери жоспарлау комитеті атқарады. НАТО-ның жоғарғы әскери органы - Әскери комитет. Жылына кем дегенде екі дүркін жиналып тұратын бұл Комитет мүше елдер бас штаб басшылары мен қарулы күштері жоқ Исландияның азаматтық өкілінен тұрады. Әскери комитет өзіне бағынышты екі аймақты қамтиды: Еуропа мен Атлантика. Еуропадағы жоғарғы басшылықты жоғарғы қолбасшы (әрқашан – американдық генерал) басқарады. Оның қол астына үш ұрыс алаңы басшылығы кіреді: Солтүстікеуропалық, Орталықеуропалық және Оңтүстікеуропалық. Сессияаралық уақыттта бұл комитет қызметін Тұрақты әскери комитет атқарады.
НАТО негізгі органдарына әдетте жылына екі рет қорғаныс министрлері деңгейінде көбінше НАТО Кеңесі мәжілісі болар алдында жиналатын Ядролық жоспарлау тобы да кіреді, Исландияның өкілі болып бұл топта азаматтық байқаушы қатысады.
НАТО ресми тілдері ретінде ағылшын мен француз тілдері пайдаланылады.
Ұйымның штаб-пәтері Брюсселде (Белгия) орналасқан.
Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы — 1996 жылы «Шанхай бестігі» деп атаумен құрылған халықаралық ұйым. Құрылтайшылар болып алдынан Қазақстан, Қырғызстан, Қытай, Ресей және Тәжікстан кірген.
2001 жылдың маусымның 1 Өзбекстан ұйымға кіргеннен бастап Шаңхай Ынтымақтастық Ұйымы деген атпен тұрақты істейтін үкімет-аралық ұйым. Шанхай ынтымақтастық ұйымы 2001 ж. 15 шілдеде Шанхай қаласында алты мемлекеттің (Қытай, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан) бастамасымен құрылған үкіметаралық халықаралық ұйым. ШЫҰ-ның ізашары "Шанхай бестігі" болды, ал Шанхай әріптестігі Қытай, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан арасындағы шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларының күшейтілуімен жүзеге асырылды. 1996 және 1997 жж. бес мемлекеттің басшылары Шанхайда және Мәскеуде кездесіп, шекара аумағында әскери сенім шараларын күшейту Келісімі және шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларын күшейту Келісіміне қол қойды. Осыдан кейін бес мемлекеттің аумағында кезегімен ұйымдастырылып, толық қалыптасты, кездесулер тақырыбы да кеңейе бастады, енді бұл шаралар бес мемлекеттің арасындағы саяси, қауіпсіздік, сыртқы байланыс, экономика және сауда салаларындағы тиімді өзара әріптестік дәрежесіне көтерілді. 2000 ж. Өзбекстан президенті Душанбеде өткен саммитке қатысты. бұл бес мемлекет басшыларының алғашқы кездесуі Шанхайда өткендіктен әріптестіктің бұл тетігі "Шанхай бестігі" деп аталды. 2001 ж. маусымда "Шанхай бестігінің" бес жылдығына орай мүше-мемлекеттер басшылары және Өзбекстан президенті Шанхайда кездесті. Осы кездесуде Өзбекстан құрылымға енді. Ӏлешала Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі Декларация жарияланды. Бұл құжатта мүмкіндіктерді тиімді пайдалану және жаңа айбаттар мен қатерлерге қарсы түру, өзара әріптестік деңгейін және дәрежесін көтеру үшін "Шанхай бестігінің" негізінде Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөнінде шешім қабылданғаны айтылған. ШЫҰ Хартиясына және Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі Декларацияға сәйкес, ұйымның негізгі мақсаттары мынадай:
мүше-мемлекеттер арасында өзара сенім, достық, тату көршілік қарымқатынастарды нығайту;
саяси, сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық, білім беру, қуат көзі, көлік, экологиялық және өзге де салаларда тиімді әріптестік шараларын дамыту;
ортақ күш жүмсап аймақтық бейбіт өмірді, қауіпсіздікті және тұрақтылықты қамтамасыз ету, демократиялық, әділ және ұтымды саяси, экономикалық халықаралық тәртіп орнатуға жағдай жасау.
ШЫҰ келесідей негізгі қағидаттарды үстанады: БҮҮ-ның мақсаттары мен принциптерін үстану; тәуелсіздікті, егемендікті, аумақтық түтастықты сақтау, бір-бірінің ішкі істеріне араласпау, өзара күш қолданбау және қолданамын деп қоқанлоқы кәрсетпеу; барлық мүшелердің тең құқықтығы; барлық мәселелерді өзара кеңесу арқылы шешу; басқа мемлекеттерге немесе ұйымдарға қарсы бағытталған одақтарға бірікпеу; басқа мемлекеттермен және аймақтық ұйымдармен әртүрлі диалогқа, пікір алмасуға жүгіну, әріптестікке ашықтық және даярлық. ШЫ¥ қарулы күштерді қысқартуға, қауіпсіздікке әріптестік жолымен қол жеткізуге, діңгегі одақтастық емес, әріптестік болып табылатын жаңа сипаттағы мемлекетаралық қатынастарға, аймақтық әріптестіктің жаңа үлгісіне негізделген қауіпсіздіктің жаңа түжырымдамасын толық қолдайды. Бүгінгі таңда ШЫ¥ шеңберіндегі әріптестік қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларын (қауіпсіздік, көлік, мәдениет, төтенше жағдайлардың алдын алу, салдарын жою; құқық қорғау қызметі және т.б.) қамтиды. Қауіпсіздік пен экономика саласындағы әріптестік басым бағыт ретінде қаралады. шекара Қараңыз: Мемлекеттік шекара.
AСЕАН (ағылш. The Association of Southeast Asian Nations — Оңтүстiк-шығыс Азия елдерiнің ассоциациясы) — Оңтүстiк-шығыс Азияның 10 елi кіретін өңірлік саяси, мәдени әрі экономикалық ұйым.
1967 ж. тамыздың 8 Индонезия, Малайзия, Филиппиндер, Сингапур және Таиланд негізін қалаған.
Ұйым мақсаты — экономикалық өсуді, әлеуметтік, мәдени дамуды жаңғырту, аймақта бейбітшілікті қамтамасыз ету.
Оңтүстік-шығыс Азия елдерінің ассоциациясы – халықаралық ұйым. 1967 жылы 8 тамызда Индонезия, Малайзия, Сингапур, Тайланд, Филиппиндер мемлекеттері құрған. Кейін ұйымның құрамына Бруней (1984), Вьетнам (1995), Лаос және Мьянма (1997), Камбоджа (1999) кірді. АСЕАН құрылғаннан бастап саяси ынтымақтастық саласында келісімдер жасауға баса көңіл бөлді. АСЕАН елдерінің алғашқы екі кездесуі (1976 және 1977) осы ұйым қызметінің принциптерін жария етіп, адам ресурстарын дамыту, кедейшілік пен сауатсыздықты жою, есірткі саудасына жол бермеу, т.б. салада ынтымақтастықты кеңейтуге арналды. Ұйымға мүше елдер Оңтүстік-Шығыс Азияда еркін сауда аймағын құруға талпыныстар жасап, арнайы келісімшарттарға отырды.