
- •Автоматтандырылған басқару жүйелерін информациялық және математикалық қамтамасыз ету.
- •Айнала ағу шығынын өлшеу құралдары.
- •Автоматтандырудың технологиялық болжаулары.
- •Дифференциалды манометрлер.
- •Жағу дабылы стандартталған ток және пневматикалық аспаптар.
- •Қыздыру құрылғыларын автоматтандыру құралдары.
- •Құрал-жабдықтардың ферродинамикалық жүйесі.
- •Қысымның айнымалы ауытқу әдісі бойынша шығынды өлшеу.
- •Қысымды және тітіркенуді өлшеу тәсілдері.
- •Материал санының тахометрлік көрсеткіштері.
- •Монометрлік термометрлер.
- •Металлургиялық өндірісінің автоматтандыруындағы даму тенденциялары.
- •Өлшеулерді дистанциялық беру қондырғысы бар қысымдық қондырғылар.
- •Өндірістік үрдістерді автоматтандырудың комплексті жүйелері.
- •Сұйықтық монометрлері.
- •Серіппелі манометрлері.
- •Булағыштың эстремалды сипаттамасы
- •Температураны өлшеудің әдістері, техникалық құралдары және жүйелері.
- •Температураны өлшеуге арналған аспаптарды эксплуатациялау және құрылғылау ерекшеліктері.
- •Шығынды және денгейді өлшеу аспаптарын эксплуатациялау ерекшеліктері.
Өлшеулерді дистанциялық беру қондырғысы бар қысымдық қондырғылар.
Колошник асты газ қысымын автоматты реттеу
Шойын қорыту технологиялық үрдісін қарқындату және домна балқуынын көрсеткіштерін жақсарту мақсатымен домна пештері жоғары артық қысым тәртібінде жұмыс істейді. Колошниктегі артық қысым 350 кПа дейін жетеді. Бұл қысымының шамасы қосымша кедергі беруінен жетіледі: дроссельді құрылғылары (дроссельді топтармен), кейінгі газөткізгіштеріндегі жоғары қысымды скрубберлермен. Дроссельді құрылғы диаметрі 700 мм үш дроссельді клапандардан және 400 мм бір клапанан тұрады. Үш клапан жеке электржетегі бар тұрақты жабық болады, ал төртінші клапан орындауыш механизм арқылы колошник астынығы газ қысымын реттеу үшін қызмет атқарады.
Колошник асты газ қысымын автоматты реттеу жүйесінің принципиальді сұлбасы 7.5 суретінде келтірілген.
Сурет 7.5 Колошник асты газ қысымын автоматты реттеу жүйесінің принципиальді сұлбасы: 1-дроссельдерді дистанционды басқаратың тетікті станциясы ;2-қайтақосушы; 3- реттеуші; 4- тіркеу құралы; 5- сельсин-қабылдауыш; 6- орындауыш механизм; 7- сельсин-датчик; 8- реттеуіш дроссель; 9- дистанционды басқару дроссель; 10- қысым датчигі; 11- дроссель тобы; 12- дроссельдердін электрленген жетегі
Бірінші шаңұстағышынан қысым импулсін таңдап алу үшін немесе конус асты кеністігінен диаметрі 200 мм вентилі бар құбыр ескерілген, соңғысына импульсті трасса жалғанған.
Колошник газдардын қысымы кең диапазонда өзгертілгенсон (0-345 кПа) пеште бұл қысымдарды үш манометрмен өлшейді: біріншісі 0-0,4 кПА аралығында өлшейді және пештін тоқтауында жұмыс жасайды; екіншісі 0-25 кПА және үшініншісі 0-400 кПА аралығында өлшейді. Импульс сызығындағы қысым шамасына тәуелді автоматты қайтақосқыш (мембраналы жетегі бар екісатылы клапан) сәйкес өлшеу құралына жалғайды.
Қуатты домна пештерінде колошник газдарынын импульс қысымы ДМ-3537 типті датчигіне беріледі. Соңғы датчик ВФС екінші ретті құралымен, РП2-П2 типті реттеушімен және ДЗФМ-4 задатчикпен жинақта бірге жұмыс жасайтын. МЭО-160/100 орындауыш механизм арқылыдроссельді реттеу клапаннын орнын басқарып отырады. Дроссель орны ДУП -II бұралу бұрышы датчигімен бақыланады. Автоматты немесе қолмен реттеу тәртібі әмбебап қайтақосқыш арқылы орнатылады VII.
Өндірістік үрдістерді автоматтандырудың комплексті жүйелері.
Комплексность немесе кешенді (лат. complexus – 1. байланыстыру, үйлестіру, құру). Сонымен қатар автоматтандыру және механизмдеу мағыналарын білдіреді. Кешен сөзі қаралып жатқан объектінің құрылымының сипаттамасын білдіреді. Кешенді деген барлық жүйенің жұмысын қамтамасыз ету үшін құрамындағы компоненттердің жұмыс істеуі немесе жиынттығы..
Кешенділік құрылымдық иерархиялық құбылыс, қарастырылып отырған объектінің әр даму қадамында қарастырылады. Өндірісті кешенді түрде автоматтандыру жүйесінде кеңінен қолданылады. Өндірістегі жекелеген қызметтерді біріктіреді. Бұл жағдайда салыстырмалы түрде біріншілік кешенді қадам қарастырылады. Бұл қадамда объект ретінде технологиялық операция қарастырылады. Ал оның бірінші реттік компоненті болып технологиялық қамтамасыздандыру болады. Бұл технологиялық қамтамасыздандыру технологиялық және қосымша өтулерді қамтамасыз етеді.
Екінші кезеңі технологиялық процессті құру. Кешенділіктің үшінші кезеңі жеке технологиялық процесстерді емес олардың жүйесін құра алады. 4-ші кезеңі цехпен шектелетін технологиялық процессетрді құру, басқару. 5-ші кезеңі бір топқа жататын цехтардағы механизациялау және автоматизация процессетрін орындау. 6-шы қезеңі барлық өндіріс орнындағы технологиялық процесстерді автоматтандыру жұмыстарын орындау.
Радиоизотоптық деңгей өлшегіш (сызба). Басқа түрлі құралдар мен салыстырғанда көбінесе қолайлы болып табылады. Олар дискреттік және бірқалыпсыз деңгей қамтамасыз етеді. Ашық және жабық сыйымдылықтарда қолдана береді. Бытыраңқы немесе әртүрлі сұйық орталарды сыйымдылықтарда әсерлеуші емес, керісінше ашу бақылауларды және қоршаған ортада сезімтал емес нақтылық және туралық олардың көрсеткіштілерінде олардың жағдайларын өзгеруіне байланысты емес. (температура, ылғалдылық, электроөткізгіш, тығыздық, қысым және басқа физикалық қасиеттер). Радиоизотопты деңгей өлшегіштің жұмысының негізіне радиоактивті шағылуды тіркелген принципі қойылған, екі ортадан өтетін әртүрлі жұту қасиеттерімен және интенсивтарын өзгертетін осы орталарын шекараларының ауысуы арқылы шағылу көзі ретінде γ- шағылу, кобальт – 60, цезии-137, селен – 75 және т.б. қолданылады. Қабылдаушы ретінде санаушы γ- шағылу, сцинцилляциондық санауыш, немесе жартылай өткізгіш детекторлар.
Технологиялық процестердің маңызды параметрлерінің бірі болып өткізгіш құбырлар бойымен өтетін заттардың шығыны табылады. Өндірілетін өнім сапасын және технологиялық процестерді автоматтандырылған басқару жүйелерінің тиімділігін жоғарлату қажеттілігі әртүрлі заттардың тура мөлшері мен шығыны мәселелеріне маңызды мән береді. Тауарды есепке алу операцияларында заттардың мөлшері мен шығынын өлшеуші құралдарға жоғары дәлдік талаптар қояды.
Түрлі физика-химиялық қасиеттерді сипаттайтын өлшенетін орталардың көп түрлігі, сонымен қатар өнеркәсіппен метрологиялық сипаттамалар мен шығынды өлшеудің сенімділігіне қойылатын түрлі талаптар өлшеудің түрлі принциптері мен әдістеріне негізделген шығынды өлшеу құралдарын жасауға әкелді.
Өлшем жүйелерінің және бақылау-өлшем құрылғылар туралы туралы жалпы мағлұмат. Кез келген күрделі және қарапайым өлшеу анықталынған қағидасына негізделінген-өлшеу кезінде қолданатын физикалық құбылыстарының жиынтығына негізделген. Өлшеу әртүрлі әдістермен іске асырылады-әдістер, тәсілдер,өлшеу құралдарының жиынтығы. Метрологияда төрт негізгі тәсілдер ажыратылады:
1. Нақты бағалау әдісі.
2. Мөлшермен салыстыру әдісі немесе әдіс.
3. Дифференциальдік әдіс.
4. Нөлдік (компенсационный) әдіс.
Осы әдістермен қоса басқадай әдістер қолданады-алмастыру, қарамақайшы және дәл түсу әдістері, бірақ олар кеңінен технологиялық өлшеуде қолданбады.
Өлшеу құралдары техникалық құралдардын жиынтығы болып табылады және нормаланған метрологиялық қасиеттері бар, немесе бірлік және өлшеу дәлдігі, сенімділігі және нәтижелерін салыстыру, олардын өлшемдері мен конструкциясы бойынша метрлогия талаптарына жауап беретін. Негізгі өлшеу құралдары өлшеу приборлары, өлшеу түрлендіргіштері, өлшеу қондырғылары мен жүйелері болып табылады.
Барлық өлшеу-бақылау приборлары (КИП) екі үлкен топқа бөлінеді: реттейтін және өлшейтін. Ақпараттар түріне тәуелді өлшеу приборлары келесі типтеріне бөлінеді:
1. Көрсететін.
2. Тіркейтін.
3. Интегралдатын.
4. Қосындайтын.
Өлшеу приборлары үлгілі және жұмыс приборларына бөлінеді. Үлгілі приборлар өлшеу приборларының сенімдігін орнату үшін қолданады, барлық басқаларын жұмыс приборлары деп атайды.
Автоматты бақылау жүйесі (өлшеу) келесі негізгі элементтерінен тұрады: сезгіш элемент (датчик) , күшейткіш элемент (болмауы мүмкін), орындауыш элемент, қоректерну көзі, бақыланатын (өлшенетін) параметр. Осы элементтермен қоса өлшеу құрылғысының құрамына берілісі, байланыс элементтері және түрлендіргіштер құрылғылары кіреді.
Өлшейтін құрылғы жұмысының екі режимін ажыратады- статикалық және динамикалық. Осы екі режим статикалық және динамикалық сипаттамалармен анықталады
Шығу және кіру шамаларының арасындағы байланыс - өлшем амалының статикалық сипаттамасы деп аталады.
Статикалық сипаттама екі түрге бөлінеді: монотондық және құрамында экстремумы бар. Егер статикалық сипаттама монотондық болса, онда шығу шамасы мен кіру шамасы арасында белгілі бір деңгеймен қамтамасыз ету керек, сонда керекті талапқа жетуге болады. Төтенше жағдайда ондай анықталғандық жоқ, бірақ басқа міндет туады: шығу шамасының максималдық көрсеткішін кіру шамасының кейбір қолайлы деңгейінде қамтамасыз ету.
ССС
Сәулелену пирометрлері.
пирометрлердің жұмыс принципі өлшеу объектісімен жылуқабылдағыштың тікелей түйісуінсіз қызған денелермен шығарылатын сәулелену энергиясының өлшеуге негізделген.
Фотоэлектрлік (ФЭП) пирометрлер әрекет ету принципі бойынша екі түрге бөлінеді. Бірінші түрге аспаппен қабылданатын сәулелік энергия сезімтал элементке түсе отырып, оның параметрлерін өзгертетін (фоталарды, кедергілерді) аспаптар жатады. Екінші түрдегі аспаптарда сәулелік энергияны өлшеу компенсациялық әдіспен іске асырылады, мұндағы сезімтал элемент ноль-аспап режимде жұмыс істейді, өлшенетін денеден сәулелену қарқындылығы мен сәулеленудің тұрақты көзімен салыстыра отырып– миниатюрлы шамдар қызады.
вакуумды сурьма-цезилік фотоэлементтерді қолдану кезінде температураны өлшеу шегі 800 ден 4000oC дейін. Фотоэлектрлік пирометрлер өлшеудің 2000oC дейін жоғарғы шегінде 1% және 2000oC –тан үлкен жоғары шекте 1,5% негізгі қателігіне ие болады.
Фотоэлектрлік пирометрлерде жарық ағынына басқа сезімтал элементтерді пайдалану өлшеудің төменгі шегін төмендетуге мүмкіндік береді, жеке алғанда күкіртті-қорғасынды фотокедергіні қабылдағыш ретінде пайдаланған кезде пирометр өлшеуінің р төменгі шегі 200oC тең.
550oC температураға дейінін қызған дененің сәулеленуі қызыл сәулелерден тұрады. температураны жоғарлату шамасына қарай дене түсі қара-қызылдан қызылға, қызыл-АРЖға, АРЖы және ақ түске өзгереді. Бұл қасиет қызған дененің температурасын оның түсі бойынша анықтауға болады. автоматты түсті пирометрлердің көпшілігінің әрекет етуі қызыл және көк спектрдің екі участігінде - екі спектрлі ашықтық қатынасының логарифмнің өлшенуіне негізделген. Түсті пирометрлердің үлкен номенклатурасы шығарылуда: ЦЭП-2М, ЦЕП-3, ЦЕП-3М, “ПИРСО” және
Түсті пирометрлердің өлшеу диапазоны 1400-2800oC. Ол 250-300oC бойынша бес-алты диапазон астына бөлінеді. Түстіфильтрлі дискілерді ауыстыра отырып, бір диапазоннан екіншісіне көшуге болады, пирометрлердің дәлдік класы 1,0.
Қызған денелердің толық сәулеленуін (интегралды) өлшеу үшін радиациялық пирометрлер қолданылады. Шынайы дененің Тр радиациялық температурасы деп қара дененің, оның сәулеленудің толық қуаты Т температурада шынайы денемен сәулеленетін толық энергияға тең температура аталады.
Оптикалық пирометрлер 800oC –тан жоғары температураларды өлшеу үшін зертханалық және өндірістік жағдайларда кең қолданылады. Оптикалық пирометрлердің әрекет ету принципі екі дененің монохроматты сәулеленуін салыстыруға негізделген: эталонды денеге және температурасы өлшенетін денеге. эталонды дене ретінде әдетте, жарықтығы реттелетін қыздыру шамдарының пілтелері пайдаланылады.
Бұл топтың ең көп тараған аспаптары болып ОППИР, “ПРОМИНЬ” және т.б. түрлердегі жоғалып кететін жіппен монохроматты пирометрлер табылады. Пирометр (схема) объективті линзалы және окулярлы линзалы телескопты түтікті білдіреді. телескопты түтік ішінде объективті линзаның фокусында таға тәрізді немесе түзу сызықты қыл түрінде болады.