43. «在» және «给» сөйлем құрылымы

在сөзі бағытты білдіреді. 在арқылы орынды білдіруде сөйлем құрылымы - нысана Н + 在 + салыстырмалы зат + орын . мысалы 银行在公园 的西边 – банк саябақтан батыс жақта орналасқан.

给gěi. 1) gěi беру (біреуге, бірнәрсені), ұсыну.

Мысалы: 给他一本书 (оған бір кітап беру)

2) бұл «кімге?», «неге?» сұрақтарына жауап беретін жанама толықтауыш жасайды. Құрылымы: бастауыш – баяндауыш – жанама толықтауыш – тура толықтауыш.

Мысалы: 我给他一本书 – wǒ gěi tā yī běn shū – мен оған бір кітап бердім.

给 көмекші сөзімен жанама толықтауыш етістіктен бұрын да, кейін де, (我送给他很有意思的书), және сөйлем соңында да жазыла береді.

44. Қытай тіліндегі өлшем(мөлшер) сөздер.

1) 个 [ge, 4ші тон] – мөлшер сөз (бір тал).

Мысалы: 这个用汉语怎么说？zhe(4 тон) ge(4) yong(4) han(4) yu(3) zen(3) me shuo(1) – Мынау қытай тілінде қалай аталады?

2) 种 [zhōng] – мөлшер сөз (түр, сорт, вид, род) Кілттері: 中 zhong[1ші тон] – середина 禾hé – злаки,

Мысалы: 这种蘋果好吃吗? Zhe(3) zhong(1) ping(2) guo(3) hao(3) chi(1) ma? Алманың мына түрі дәмді ме?

3)位[wei, 4ші тон] – адамдарға қаратылады, сілтеу есімдігінен кейін қолданылады. Кілті:立 [lі, төртінші тон] – стоять Мысалы:这)位是谁Zhe(4) wei(4) shi(4) shui(2) Бұл кім?

4)口[kou, 3ші тон] - қытай тіліндегі мөлшер сөздің біреуі болып табылады.

Мысалы:你家有几口人? Ni (3) jia(1) you (3) ji(3) kou(3) ren(2) – Отбасыңда қанша адам бар?

5) 把 bǎ рукоятка қолға ұсталатын заттарға қолданылады一把冬不拉 (1 тал домбыра)

6) 杯 bēi для чашек一杯咖啡　(1 чашка кофе)

7) 本 běn кітаптар мен журналдарға қолданылады五本书 (5 кітап)

8)间 jiān (пространство) бөлмелерге қолданылады二间卧室 (екі жатын бөлме)

9)件 jiàn (вещь) іске, жұмысқа және кофталарға қолданылады一件大事

10) 块 kuài (кусок)1) ақшаларды санағанда қолданылады; 2) нақты формасы жоқ бір нәрсенің бөлігі түріндегі заттарды білдіреді 两块香皂 (2 иіс сабын)

11) 瓶 píng бутылкаларға қолданылады三瓶洗发水 (3 бөтелке шампунь)

12) 条 tiáo ұзын, жіңішке заттарға қолданылады.六条毛巾 (6 орамал)

13) 张 zhāng полоский заттарға қолданылады 一张桌子 (бір стол)

45. «多少» және «几» сұрау есімдігінің қолданылуы

多少 - duōshao – неше (жауабы 10-нан үлкен болса қолданылады)

这个杯子多少钱 (мына стақан қанша тұрады?)

你的电话号码是多少? (Сенің телефон номерің қандай) 几 -  jǐ – қанша (егер жауап 0 – ден 10 – ға дейінгі сандарды қамтитын болса):

你哥哥有几辆汽车? (Сенің ағаңда қанша автокөлік бар)

音乐会几点开始? (концерт қаншада басталады)

46. «咱们» және «我们» есімдіктерінің қолданылуы «咱们» zánmen және «我们» wǒmen есімдіктері қазақ тіліне бірдей «біз» деп аударылғанымен, өзара ерекшеленеді. 我们 әңгімелесушінің барын жоққа шығарады, ал咱们, керісінше, барлық оқиға қатысушыларын түгелімен қамтиды.

Мысалы:

明天咱们去公园 – ертең біз саябаққа барамыз.

我们没看见他 – біз оны көрген жоқпыз.

47. «或者» және «还是» шылаулары Қытай тілінде «немесе» сөзі, егер сұраулы сөйлем болса, 还是 деп аударылады немесе, егер болымды сөйлем болса, 或者 деп аударылады.

Мысалы: 你去还是他去 – сен немесе ол бара ма?

我喜欢吃肉, 所以我想吃饺子或者肉饼 – мен етті жақсы көремін, сондықтан мен тұшпара немесе котлет жеймін.

Егер 还是 бар сөйлемде мағынасы бойынша тағы бір етістік қажет болса, ол 还是 сөзінен кейін кейін қойылады:

他们做家庭作业还是说电话 – ол үй тапсырмасын жасап жатыр ма немесе телефонмен сөйлесіп отыр ма?