37. Жіктеу есімдіктері

Есімдік – зат есім, сын есім, сан есім орнына жүретін сөз табы. Жіктеу есімдігі көбінесе адам аттарының орнына жүреді. Қытай тіліндегі жіктеу есімдіктерінің ерекшелігі, ол септелмейді. Жіктеу есімдіктері: Жекеше түрі: І жақ 我 [wǒ]- мен ІІ жақ 你 [nǐ] - сен 您 [nín] – сендер, сіздер ІІІ жақ 他 [tā] – ол (ер адамға) 她 [tā] – ол (әйел адамға) 它 [tā] – ол (адамдарға қолданылмайды) Көпше түрі: І жақ: 我们 [wǒmen] – біз 咱们 [zánmen] - біз (әріптесті қосқанда)– 我们 қарағанда екінші жақты қосып қолданылады (мен және сен), ал 我们 көбінесе екінші жақты қоспай, көбінесе үшінші жақпен қолданылады(ол және мен). І жақ: 你们 [nǐmen] – сіз 您 [nín] – сіз (көпше формасы жоқ) ІІІ жақ: 他们 [tāmen] - олар (ер адамдарға) 她们 [tāmen] - олар (әйел адамдарға)

它们 [tāmen] - олар (заттарға)

Мысалы:1) 我是老师; 2) 他是老师; 3) 你是老师

38.Сұрау есімдіктері.

Қытай тілінде 谁 - shuí –кім ? 谁的 - shuí de - кімдікі? 什么 - shénme – не? қандай? 几 -  jǐ – қанша (егер жауап 0 – ден 10 – ға дейінгі сандарды қамтитын болса) 多少 - duōshao – неше (жауабы 10-нан үлкен болса қолданылады) 哪 - nǎ – қандай, қайсысы. 哪儿–nǎr –  қайда? (Мысалы: 爷爷在哪儿 –ата қайда?)  сұрау есімдігі бар сөйлем ерекше сұраулы сөйлем деп аталады. 几 кейін саналатын сөз тұруы керек.

Мысалы:

А: 你是哪国人？ A: 那是什么书? A: 他是谁？

B: 我是哈萨克斯坦人. B: 那是汉语书. B: 是我的同学.

39. Ауыспалы осы шақ

40. Болымды және болымсыз сұраулы сөйлемдер

Болымды сұраулы сөйлемдердің ең оңай түрі 吗 көмекші сөзін қолдану

Мысалы: олар қытай тілінде сөйлей ма? Деген сөді алайық.

他们 说 汉语 吗？

Тағы бір түрі: етістік 不 етістік

Мысалы: сенің кино көргің келе ме, әлде көргің келмей ме?

你 要 不 要 看 电影 ?

不是…吗? Представляет собой форму риторического вопроса «разве не…?». Сочетание不是 ставится перед группой сказуемого, выделяя ту часть предложения, которая непосредственно за ним следует.

Например: 今天是星期日. 今天不是星期日吗?

Сегодня воскресенье. Сегодня не воскресенье?

41. Көп етістікті сөйлемдер

Құрылымы: «бастауыш + баяндауыш-толықтауышты сөз тіркесі 1 + баяндауыш-толықтауышты сөз тіркесі 2». Бұл құрылымда бірінші «баяндауыш-толықтауышты сөз тіркесі» екінші «баяндауыш-толықтауышты сөз тіркесінің» мақсатын білдіреді. Мысалы: 萨沙去电影院看电影. Sàshā qù diànyǐngyuàn kān diànyǐng. Саша кинотеатрға кино көру үшін барды.

同学们去图书馆借书.Tóngxuémen qù túshūguǎn jièshū. Сыныптастар кітапханаға кітап алу үшін барды.

你每天自己买菜做饭Nǐ měitiān zìjǐ mǎi cài zuòfàn. Сен күнде тамақ жасау үшін көкөністерді өзің сатып аласың.

42. «也» және «都» үстеулерінің сөйлемдегі қызметі

«也yě – де, да, та, те» және «都 dōu – бәрі, барлығы» үстеулері бастауыштан кейін баяндауыштың алдында жазылады. Егер бір сөйлемде екеуі де қолданылса, онда也yě  都 dōu алдына жазылады. Осындай сөйлемдердің схемасы:

Бастауыш +也 都 + баяндауыш + толықтауыш.

Мысалы: 我班的班长很忙是 – біздің топтың старостасы да өте қарбалас.

都 үстеуі жалпылау сөзі болып табылады (міндетті түрде бастауыштан кейін тұрады) және «барлық, бәрі» тұрақты есімдігі ретінде қолданылмайды.

«不都» сөз тіркесі барлығы емес дегенді білдіреді. Мысалы:

Барлық қытайлықтар иероглиф жаза алмайды.

Әдетте, 也yě болымсыз сөйлемдерде , ал 都 dōu болымды сөйлемдерде қолданылады. мысалы:

他家里那儿都收拾得整齐 – оның үйінің барлық жері таза.

我们中间一个人也没有茶碗 – біздің ешқайсымызда да шыныаяқ жоқ.

他就是(他连)中国菜也不吃 ол тіпті қытай тағамдарын да жемейді