12) 3 Деңгейлі модель негізнде е-бизнестің архитектурасына талдау жасаңыз.
A) Әр деңгейінде қандай ақпараттық технологиялар және программалау тілдері пайдаланады?
E-бизнес архитектурасы — жұмыскерлерді, сатып алушыларды, серіктестерді Е-қызметімен қаматамасыз ететін программалық, аппараттық жабдықтар, мәліметтер қорының жиынтығы.
Бастапқы кезеңнен бастап архитектураны дұрыс жобалау е-қызметтің қорытынды сапасын және жылдамдығын қамтамасыз етеді.
E-бизнес архитектурасын жобалау тәсілдері
Көпдеңгейлі қосымшалар моделі — көп жағдайда аппарттық және программалық жабдықтардың құрылымы мен өзара байланыстарына негізделген
Функционалдық логикаға негізделген модель — бизнес процесстердің құрылымы мен өзара байланыстарына негізделген
Сервиске негізделген модельдер
Веб сервистер HTTP, XML және SOAP жалпы стандарттарын қолдану көмегімен әр түрлі қосымшалар байланысы мен кәсіп логика деңгейін құруға веб қосымшаның жаңа түрін ұсынады. Тәжірибе жүзінде веб сервистерді қолдану аймағында шектеу жоқ: сіз әр түрлі қосымшалар арасында байланыс үшін немесе сіздің клиенттеріңізге мәліметтерді беру үшін веб сервистерді құра аласыз.
3 домен жүйесі:
3-D Secure моделі 3 домен негізінде жүзеге асыралған:
Эмитент домені - карта иегері және картаны шығаратын Банк.
Эквайер домені - банк-Эквайер және оның клиенттері (онлайн саудагерлер).
Әрекет жасау домені — аталған 2 доменнің арасындағы транзакцияны жүзеге қамтамасыз етеді
Желі және карта ассоциацияларының жиынтығы .
B) Онлайн-дүкен мысалында е-бизнестің логикалық-функционалды архитектурасының схемасын келтіріңіз.
E-PayKazkomмысалынталдау
Жұмыс істеу схемасы
1. Сатып алушы интернет арқылы өзіне қажетті тауарды белгілейді.
2. Кейін, сатып алушы өзіне қажетті барлық «корзинаға» жинағаннан кейін web-жүйесі автоматты түрде Казкоммерцбанкке тіркелу формасына бағыттайды.
3. Сервер сатып алушыдан төлем карточкасына байланысты Аты жөні, карта номері, қолдану мерзімі сияқты ақпаратты енгізуді сұрайды.
4. Егер төлем карточкасын Казкоммерцбанк жасап шығарған болса, картадағы ақпарат сол банкке жіберіледі. Осылайша сатып алушыға қызмет жасалады.
5.Банк Эмитент Ақпаратты өңдегеннен кейін қорытынды қадам жасалу үшін ақпарат Казкомерцбанкке жіберіледі. Карточкада қажетті сома болған жағдайда, Казкоммерцбанк қажетті сомманы Дүкенге аударады. Бұл үрдіс Авторизация деп аталады.
6. Авторизация қорытындысы Дүкенге және сатып алушыға бір уақытта жіберіледі.
7.Қорытындыға қарай отыра тауарды жояды немесе қажетті жеріне апарып береді.
8. Қажетті тауарды алғаннан кейін сатып алушы белгілі бір құжаттарға қол қояды. Ол сатып алушының шын мәнінде тауарды алғаны туралы дәлел болып табылады. Осымен Дүкен мен Сатып алушы арасындағы келісім шарт аяқталады.
9. Дүкеншінің тауарды сатқаны туралы ақпарат түскен кезде, банк алдын ала белгілеп алған қаражатты Дүкеншінің шотына аударады.
13) Е-бизнесті стратегиялық жоспарлаудың негізгі кезеңдерін атап өтіп, келесі сұрақтарға жауап беріңіз:
Стратегия — негізгі мақсаттардан, саясаттан, қызметтерден құралатын жоспар немесе сұлба. Стратегия ұзақ мерзімді болады. Стратегия мақсаты өлшемге ие.
Стратегия мақсатқа жету үшін ресурстарын/бюджетті бағыты бойынша бөледі. Компанияның өзін, саласын, бәсекелестерін талдау. Іштен, сырттан келіп түсетін ақпаратты талдау, бағалау, бақылау.
Стратегияны тұжырымдау.
1. Нарық үлесін кеңейту/жаулап алу =>Тиімді қызмет жасау (өндіріс) және
бәсекелестік артықшылық (маркетинг)
2. Өз клиенттерімен орнаған қатынастарын дамыту =>Клиентке бағытталған стратегия
Стратегияны орындау
Ресурстарды үлестіру (тағайындау). Стратегияны орындау жобаны орындауымен бірдей қарастыруға болады.
Ресурстарды тиімді үлестіру
1-ші тәсіл. Уақыт, жоба құны, жоба мазмұны сияқты параметрлерге негізделген.
2-ші тәсіл. Қаражат, уақыт және адам ресурстары сияқты параметрлерге негізделген.
A) Стратегия қасиеттері
• Стратегия мақсатттары болуы тиіс
• Стратегия бәсекелестік артықшылыққа ие болуға бағытталған
• Стратегия нарықтағы позицияны анықтайды
• Стратегияның өзі дамып, өзгеруге ұшырайды
• Стратегия толыққанды талдауға негізделуі тиіс
• Стратегияны орындау және қайта қарастыру
B) Стратегияны орындау және қайта қарастыру. KPI — бизнес қызметінің тиімділігін өлшеуге арналаған метрикалар. KPI бизнестің қаншалықты нәтижелі, тиімді және сапалы екендігін көрсетуі қажет. KPI дұрыс анықтап алу топ-менджерлерді стратегиялық жоспардың басты мақсатына жетуге септігін тигізетін факторларды анықтап, қажет болса стратегия жоспарына түзетулер енгізіп, жалпы жоспардың орындалуын бақылауға мүмкіндік беретін инструментарий. KPI мүлдем көп болуы не оны өлшеу қиындығы бақылауды тиімсіз және әлсіз интсрументарийге айналдырады. Ал бұл стратегияның өз уақытында не мүлдем орындалмауына әкеп соғады.
C) Web-аналитика түрлері: есептеуіштер, лог анализаторлар, WebTrends , Webalizer, AWStats, Google Analytics, Piwik, Яндекс.Метрика, Liveinternet, OpenStat (бывш. Spylog), HotLog.
14) Е-бизнес модельдерінің классификациялау негізгі принциптерін анықтаңыз.
А) B2B схемасы немесе бизнес-бизнес
Бұл қарым-қатынастың жүзеге асу принципі өте қарапайым: кәсіпорын басқа кәсіпорынмен саудаласады. B2B келісімшартының мысалы – сайтқа арналған үлгілерді компанияның меншікті веб-ресуры дизайны негізі ретінде ары қарай қолдану үшін компанияларға сату.
B2B моделі компаниялар арасындағы тапсырыс жасау, сатып алу және де басқа әкімшілік тапсырмаларды орындайтын электронды транзакцияларды қамтиды.
B2C схемасы немесе бизнес-тұтынушы
Бұл жағдайда кәсіпорын тұтынушымен тікелей сауда жасайды, яғни тауарды бөлшектеп сатуды жүзеге асырады. Мұндай коммерциялық операцияны жүзеге асыру әдісі тұтынушыға сатып алу үдерісін жеңілдетуге және жылдамдатуға мүмкіндік береді. Оған қажетті тауарды таңдау үшін дүкенге баруға тура келмейді: тек жеткізушінің сайтында сипаттамалырын қарап, қажетті конфируацияны таңдап және тауарды жеткізуімен бірге таңдау жеткілікті.
В)
B2B |
B2C |
Трафикті жұмыс уақытында жұмсау тиіс |
Кешкі уақытта немесе демалыс күндері кезінде қызмет көрсетілуі тиіс |
Серіктес компания қызметкерлерін оқытуға дайын болуы тиіс |
хелп-деск сервистері онлайн және телефон желісі бойынша қолжетімді болуы тиіс |
Жылдамдығы жоғары байланыс және қуатты компьютерлермен жұмыс істеуге бағытталған |
Жылдамдығы баяу байланысқа дайын болуы тиіс |
Соңғы браузерлермен жұмыс істеуге дайын болу керек |
Әр түрлі браузерлермен жұмыс істеуге және оларды сәйкестендіруге дайын болу керек |
Ұзақ мерзімді қатынастарды орнатуға ұмтылуы тиіс және беделі мен атағына байланысты орынды стратегиялар таңдалуы тиіс. |
Масс маркетті яғни кең бұқара нарықты жаулап алуға бағытталған агрессивті маркетинг стратегияларын ұстануға бағытталуы тиіс |
C) B2B және B2C сатылымдарының айырмашылықтары.
B2C сатылымдары |
B2B сатылымдары |
Адам даралық қажеттіліктерін қанағаттандыратын тауарды сатып алады. |
Мекеме өз бизнес-есептерінің шешімін алады; қате шешімдерді алу тәуекелділігі жоғары |
Сәйкесінше алынатын шешімдердің құны жоғары емес |
Алынатын шешімдердің құны жоғары |
Тұтынушы дара шешім қабылдайды |
Тұтынушы және жеткізуші жағынан командалар жұмыс істейді |
Тұтынушы әр түрлі тауарларды сатып алады және тауарда сарапшы болып табылмайды; сатып алудың эмоционалды мәні жоғары болады |
Сатушымен маманданған сатып алушылар мен бизнес-сарапшылар жұмыс істейді; Шешімдер обьектілі, өлшенетін критериилер бойынша бағаланады; Жеткізшінің салалық тәжірибесі маңызды болып табылады |
Сатылым циклы қысқа |
Сатылым циклы ұзақ |
Тұтынушы сатып алуының төменгі құны |
Тұтынушы сатып алуының жоғары құны |
Ауқым артықшылығының әрекеті және жеке тұтынушының бизнес үшін маңызы төмен болады |
Потенциалды тұтынушылардың шектелген саны және әрбір тұтынушының маңызы жоғары |
Сатушылар бір типті шешімдер сатады |
Сатушылар шешімдерді сату барысында құрады. |
Массалық коммуникациялардың және макро-дифференциацияның жоғары нәтижесі |
Тікелей сатылымдардың жоғары нәтижесі және микро-дифференциацианың жоғары маңызы |