18. Этнологиялық зерттеу әдістері мен деректерді талдаңыз

1. Эволюционизм. Эволюция латын сөзі «бірте-бірте даму» бұл мәдениетті зерттеудің бағыты. ХІХғ ортасында эволюция термині қалыптасты. Этнография ғылым ретінде қалыптасты. Теология - дін туралы ғылымның ықпалына қатысты табиғаттың мүлде өзгермейтіндігі туралы басым болатын. Эвалюцмялар –адамзат мәдениетінің жалпы даму заңдылықтарын ашты. Тарихи мәдени бағыт – бұл бағыт өз еңбектерін қоғамдық өмірдің өзіндік сферфсының дамуын қарастырады. Эдуард Тэйлор ағылшын ғалымы эволиция классигі ХІХғ. ортасы ХХғ. Басында өмір сүрген» Ежелгі мәдениет», «Антропология» атты еңбектері 1881жылы жарыққа шықты. Тэйлор адамзат мәдениетінің тарихын «табиғат тарихының бір бөлігі» ретінде қарастырып, мәдениеттің әр түрлі формаларын біртіндеп даму сатылары деп түсінді. Оның ойынша, мәдени сатылардың әр қайсысы өткеннің жемісі болып табылады және болашақты қалыптастыруда елгілі рөл атқарады.

2.Диффузиянизм- физикадан алынған ұғым, араласу, сіңу, бірігу деген мағына білдіреді. Негізін қалаған Фридрих Рацель лепциг университетінің профессоры, еңбегі «антропогеография». Адамның жер бетіне таралуын қарастырады. Мәдениет дамуының жалпы көрінісін географиялық жағдайда зерттеуге тырысады. «Халықтар, тілдер, рассолар жоғалады, пайда болады». Этнографияны зерттегенде заттар рөл ойнайды. Әшекей, киім, есірткі бір халықтан екінші халыққа ауысып отырады. Ат әбзелдері, металл өз иелерімен бірге жүреді.

Тарихи географиялық бағыт-Скандинавия елдерінде тарады, мәденет таралуын зерттейді.Фриц Глебнер неміс этнологы ХІХғ. аяғы ХХғ. Бірінші жартысына дейін өмір сүрді. Этнология «Мәдениет шеңберлері» еңбегі бар. Вена өкілі, католик пастері Вильгелм Шмидт. Гребнердің идеясын жалғастырушы. Еңбегі «құдай идеясының шығуы». Ғылыми әдіс көмегімен биологиялық дәстүр бойынша моногамияның ежелден келе жатқаның, әке құқығының және тек бір құдайға сенушіліктің анық ақиқат екендігін айқындай түсті.

3.Функциянализм ілімі: Англиядағы әлеуметтану мектебінің идеялық жалғасы және оның принциптерінің дамуы. Бронислав Малиновский ХІХғ аяғы ХХғ бірінші жартысы. Еңбегі:

• «Тынық мұхитының батыс бөліктерінің аргонафтары»

• «Тағылық қоғамдағы қылмыспен әдет- ғұрып»

• «Мәдениет теориясы»

19. Үндістан халықтарының шаруашылығы мен материалдық мәдениетін талдаңыз

Шамамен 1V мың жылдан бастап б.эд. О.А солтүстік батысында өндіруші жер мол шаруашылығы қалыптасып, өзен жағалауында ежелгі егін,мал шаруашылығы қоныстары қалыптасты. Өндіруші шаруашылығының таралуы алдымен Үнді Ганга қосөзенінде, онан кейін шығ. оБлыстарға, оңтүстікке Шриланкаға таралды. Б.э.д. 111 мыңжылдық ортасында Индияда МохонджаДароХараппа цивилизация пайда болды.

Неол-к революция кезінде өндіруші жер мал шаруашылығы қалыптасты. Одан қолөнер бөлінді. Қала орталығы қалыптасты. Бірақ троп-к жунглиде, тауда ұзақ уақыт бойы дәстүрлі иемденуші шаруашылық сақталды. Тек ХVғ-да ғана кейбір тайпалар орманнан шығып, тегістікке орналасып, егіншілікке көшеді.Соқалы егіншілік шм.т-ң қолөнер және тұрмыстық кәсіппен ұштасуы б.э.д. 1V-111 мыңжылдықтың аяғында қалыптасты. Антикалық және ортағасырлық дәу-де соқалы егіншілік Оңтүстік Индияда сосын Шриланкаға тарады. Егіншілік облыстарға үлкенді кішігірім өзендер Индия, т.б. Негізгі дақыл. Солтүстік Батыс Индияның, Пакистанның бидай, ОА басқа облыстарда күріш. Мұнан басқа тары, жеміс-жидектер. Техникалық дақ-ға мақта, кокос пальмалары, май, каучук, кофе, табак, Ассам штатында үнді шәйі, Шри Ланкада –цейлон шәйі. Үндістанның солтүстігінде Гималай, непал, Бутан таулы аймақтарда таулы егіншілік көп. Тегістік егіншілік толығымен тропикалық сипат алған.Ауыл шаруашылығында мал шаруашылығы маңызды орын алады. Өнімділігі аз болғанмен ірі қара мал көп дүние жүзі бойынша. Дәстүрлі діни сеніммен ірі қара мал әулие саналады индус, сикх халықтарда. Күріш егу. Орақпен кейде қолмен жұлады. Мал айдап өтед. Дәнді диірмендер. Кілем тоқу экспортқа көп.Қол егіншілігі мал шаруашылығымен үй өнеркәсібіне қарағанда дамыды. Бұл ш.м.т. көптеген тайпалар мен халықтар айналысты. Бірақ саны қазір азайып отыр. Олар Оңтүстік Индияның дравид тайпалары, Ассам-ң солтүстік шығыс нага және мұнда халықтары. Нага халықтары кұріш егумен ,жүгері, тары, бұршақтары және бау-бақша, ірі қара мал мен құс ұстады. Егіншілік кетпенмен қазір соқа дамуда. Балық аулау.Аңшылық терімшілікпен айналысқан халықтарға Орталық және Оңтүстік Индияның таулы, орманды жеріндегі тайпалар. Мұнда ,дравид, видда және андонойд-р. Олар құрт шаян бәрін теріп жейді.