67. Қазақ халқының діні және наным сенімдері

Қазақтардың діни наным-сенімдері – мұсылман-суниттер. Исламға дейінгі кезеңде Қазақстанның аумағында Тәңірге – Мәңгі Көкке табынушылық басым болатын. Тәңіршілдік адамзаттың еделгі монотеистік діндерінің бірі болып табылады. Тәңіршілдіктің көптеген белгілері ежелгі шығыстық табынушылықтармен туыстыққа меңзейді. Тәңірге табынушылық қандай да бір ережелер жинағын қалдырмаған (мысалы, иудейлердің «Ветхий Заветі», христиандардың «Новый Заветі», мұсылмандардың «Құраны» және т.б. сияқты). Жалғыз жазбаша дерек ҰлыТүрік қағанаты кезеңіндегі (V—VIII ғғ.) тастарға руналық жазбамен жазылған батырлық поэмалар-эпитафиялар болып табылады XIV ғасырда, Алтын ордалық Өзбек ханның тұсында ислам империяның мемлекеттік дініне айналды. Соған қарамастан, XIX ғасырдың ортасында Ш. Уәлиханов исламның таралуын және кейбір аймақтардың әлі де тәңіршілдік дәстүрлерді ұстанатындығы жөнінде жазған. Кеңес уақытында исламның қажеттілігі әлсірей түседі. Тәуелсіздік алғаннан кейін ислам діні Қазақстанда мемлекеттің қолдауына ие бола бастады. Сонымен қатар дінді секуляризациялау мемлекет идеологиясының бір бөлігі болып табылады. Исламдық дәстүрлермен қатар қазақ халқының тұрмысында қазақтардың этносанасы мен менталитетіне ықпал ететін жекелеген ежелгі тәңіршілдік әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері орын алған: ата-бабалар әруағына, отқа, күнге, жұлдыздарға, көкке және т.б. табыну. Қазақтар номадтық және діни дәстүрлердің ықпалымен дінге ерікті болып табылады.

68. Европа халықтарының тарихи-мәдени ерекшеліктерін талдаңыз

Эгей цивилизациясы кезіндегі Европа тұрғындарының этнотілдік құрамы белгісіз. Сол кезеңдердегі бізге белгілісі мына халыфқтар: Апеннин жартыаралында – этрускілер, лигурлар, Иберия жартыаралында: -иберлер, лузитандықтар, васкондар, Британ аралында пиктылар. Осы халықтардың ішінде сақталғаны тек васкондар. Осы кезеңде Европаға үндіевропа тілінде сөйлейтін өте ерте кезеңде отаны Европа мен Индияның аралығында болған этностардың енуі басталған деген болжам бар. Оңтүстік Балкан жартыаралында пеласгий тіліндегі тайпалар, орталық бөлігінде Фракия және иллирия тайпалары, Апеннин жартыаралында Италия тайпалары (латинян, сабины) таралып жатты. Прибалтика аудандарында Ютланд жартыаралында Герман тайпалары, олардан оңтүстік шығысында славяндар, шығыста лето-литовтықтар мекендеді. Орталық және Батыс Европаның негізгі бөлігін кельт тайпалары, қазіргі Франция және Бельгия территориясында галлы, Иберия жартыаралында кельтиберлер, Британ аралында бритты, скотты, галлылар өмір сүрді.

Б.э.д. ІІ-і мыңжылдықтарында қалалық грек (эллин) өркениеті дами бастады. Эллин өркениеті Египет, Ассирия, Вавилон және Эгей мәдениетінің кейбір жетістіктерін қабылдай отырып, жаңа «европалық мәдениеттің» басталуына жол ашады. Б.э. ІҮ ғасырында Рим империясының құлауы шетелдік Европа териториясында ұзақ қашықтықтағы этникалық миграциялардың өсуіне әкелді. Осы кезеңде Герман тілдес этностар Орталық, Солтүстік және батыс Европаның бір бөлігіне тарала бастайды. Герман тілдес англо-саксан тайпалары Британ аралына енеді. Олар романданып кеткен галлы тайпаларын ығыстыра отырып ассимиляцияға түсіреді, кей жерлерде өздері сол ортаға сіңіп кетеді. Мәселен, франко тайпаларымен сіңісіп, қазіргі Францияға атын береді. Герман тілдес англо сак тайпалары Британ аралына еніп, жергілікті кельт тілдес халықтарыды сіңдіреді, олардың бір бөлегі сол аймаққа қоныс теуіп Британ деген атты алады. Европа халықтарының этникалық құрамының күрделілігіне қарамастан шаруашылығы мен материалдық мәдениетінде аса бір ерекшелік жоқ. Франция бидай егуден 6-шы орында, жерорта теңіз жағалауында субтропикалық мәдениет, Грецияда ешкі және қой. Испанияда қой.