41. Кавказ халықтарының тілдік және антропологиялық құрамын сараптаңыз

Солтүстік Кавказ-Ресейдің шеткі оңтүстігіндегі аудан.Бұл таңғажайып өлкеде ежелден-ақ көптеген халықтар қоныстанған.Олар әртүрлі тілдерде сөйлейді, мәдениеті мен тұрмысы жағынан бір-бірінен ерекшеленіп тұрады.Ғасырларға ұласқан қарым-қатынас нәтижесінде әр тілді, бірақ бірегей Кавказ әлемі қалыптасты. «Дағыстан» атауы «таулар елі» деп тәржімаланады.Бірақ Дағыстан және «тілдердің тауы»:мұнда бағзыдан ғұмыр кешіп жатқан халықтар отызға жуық.Құмықтар мен ноғайлар түркі тобындағы тілдерде сөйлейді.Аварлар, лактар, дарғындар, қайтақтар және құбашындар,агулдер, рутулдар, цахурлар, лезгиндер сөйлейтін тілдер нах-дағыстандық тілдік тобына жатады.Таттар тілі-иран тобында, ол парсы тіліне жақын.Дағыстан халықтары ислам дініне мойынсұнған. Адыгейліктер, шеркестер, кабардиндер өздерін ортақ адыгэ немесе адыгтар деген есіммен атайды.Бұлар Солтүстік Кавказдың батыс бөлігінің жергілікті тұрғындары.Адыгтар тілі (кабардин-шеркес және адыгей ) абхаз-адыгей тобына жатады.Бұл халықтар-мұсылмандар.Шешендер мен ингуштар-Кавказдың байырғы тұрғындары, олар туралы ежелгі жылнамаларда мәліметтер бар.Бұл халықтардың тілдері, жоралғылары мен дәстүрлері өте жақын, олардың ортақ атауы-вайнахтар болғаны да кездейсоқ емес.Тілдері нах-дағыстандық тілдер тобына жатады.Шешендер мен ингуштар мұсылман дінінің шарттарын ұстанады.Осетиндер Кавказдың орталық бөлігін қоныстанған және Солтүстік пен Оңтүстік Осетияның негізгі тұрғындары санатында.Олар сақ-сармат тайпаларынан тарайтын аландардың ұрпағы.Осетін тілі үндіеуропалық тілдер тобының шығыс иран бөлігіне жатады.Осетиндердің көпшілігі-православ христиандары, қалғандары ислам дінін тұтынады.Қарашайлар мен балқарлар негізінен Қарашай-Шеркес және Кабардин-Балқар Республикасында тұрады.Олар бір халықтың құрамында және түркі тобының қарашай-балқар тілінде сөйлейді. Ноғайлар... Ноғайлар-Ресейдің байырғы тұрғындарының бірі.Олар түркі тобына жататын ноғай тілінде тілдеседі, ислам дінін ұстанады.Ноғайлар негізінен Солтүстік Кавказда – Ноғай даласында,сонымен қатар Кавказ Минерал Сулары ауданында, Қарашай-Шеркес пен Астрахан ауданында өмір сүреді.

42. Қытай халқының тарихи-мәдени ерекшелігін талдаңыз Қытайлар (өз атаулары – Хань, Ханьзужэн, Хуа, Хуажэн) – ұлт, Қытай Халық Республикасының негізгі халқы. Жалпы саны 1 миллиард. 300 миллион-нан астам. Қытайлар Сингапурда, Таиландта, Малайзияда, Индонезияда, Филиппинде, Мьянмада, сондай-ақ АҚШ –та, кейбір Батыс Еуропа елдерінде де тұрады. Антропология жағынан моңғол тектес нәсілдің Тынық мұхит бұтағына жатады. Солтүстік қытайлар арасында шығыс азиялық топ, ал оңтүстік қытайларда оңтүстік азиялық топтардың түрлері басым. Қытайлардың этногенезі мен тарихы күрделі. Кейбір этнограф ғалымдардың айтуынша, қазіргі қытайлар этносы хань-тибет, малайя-полинезия, мопкхмер, тохар және алтай тілдерінде сөйлейтін көшпелі халықтардың араласуынан қалыптасқан. Синологияда ең көп тараған ғыл. пікір бойынша, қытайлардың арғы этникалық тегі Хуаньхэ өзенінің орта және төменгі аңғарында б.з.б. 4 – 3-мыңжылдықта Яншао, Луншаннеолит мәдениетін жасаушы тайпалар болған. Б.з.б. 21 – 8 ғасырларда осы аймақтарда көптеген ұсақ мемлекеттер өмір сүрді.батысы мен солтүстікнде үнді-арий және алтай тілдес көшпелі халықтар мекендеген. Қытайлардың ата-бабалары бұл халықтармен өте тығыз қарым-қатынаста болып, олардың материалдық және рухани мәдениетінің көптеген белгілерін қабылдадыСолардың ішіндегі ең қуаттысы Цинь Шихуанди б.з.б. 221 жылы өзге алты патшалықты өзіне бағындырып, Қытай тарихындағы тұңғыш біртұтас мемлекет – Цинь империясын құрдыОлардың ішіндегі ең қуатты мемлекеттер – қидандар құрған Ляо (916 – 1125), шүршіттер құрған Цзинь (1115 – 1234) және таңғұттар құрған Ся (1032 – 1227) әулеттері болды. 1271 – 1363 жылы Қытайда Шыңғысханның немересі Құбылай негізін қалаған Юань әулеті билік етті. 1368 – 1644 жылы Мин әулеті мемлекет билікті қолға алды. 1644 – 1911 жылы маньчжурлік Цин әулеті тұсында Қытайдың қазіргі шекарасы қалыптасып болды. Соңғы рет қытайлар 1949 жылы ҚХР құрылғаннан кейін бірікті. Қытайларды әлем халықтары әр түрлі атайды. Шетелдіктер (негізінен ағылшын тілді елдер) Chіna, мұсылман елдері Чин, ал түркі, славян тектес елдер Қытай деп атайды.