28. Монғолдардың шаруашылығы мен материалдық мәдениеті ерекшеліктерін көрсетіңіз

Олардың ата-бабалары б.д I-II мың ж.ғы орталық азияны солтүстік қытайды солтүстік кореяны Мекендеген қидандар болса керек.Олар ертедегі моңғол тілінің негізінде сойлеген Мал шаруашылығы Шығыс және Орталық Азия елдерінің бәрінде де өсірілген.Бірақ оның ең көп бағылатын елдеріне Моңғолия жатады.бұл жерлерде: қой,ешкі,жылқы, түйе,сиыр,қодас,шошқа,ит үй құстары өсіріледі. Мал шаруашылығы басым болған монғолдардың негізгі баспаналары- киізүй Олардың үйлері Орта азия халықтарының киіз үйлеріне ұқсас болғанымен, өзінше өзгешеліктер де бар Монғолдардың киіз үйлері өте жатаған келеді. Олардың ішкі-сыртқы безендірулері, өрнектері солхалықтың ұлттық салт-санасына дәстүріне тікелей байланысты.Монғолдардың киіз үйден басқа да тұрақты баспаналары болған. Әсіресе жартылай отырықшы тұрғындардың арасында жиі ұшырасады. Б.з да Монғолияда ірі-ірі қалалар,қала типіндегі поселкелер дүниеге келді. Монғолдардың киімдері мал шаруашылығына және далалық ауа райына бейімделген.Киімдері кең, жылы етіп мал аң терісінен тігеді,аяқтарына ұзын Қонышты былғары етік киеді. Кейінгі кездерде жергілікті тұрғындар еуропа стилінде фабрикада тігілген киімдерді тұрмыста көбірек қолданып жүр.Бастарына аң терісінен тігілген бөрік,тымақ киеді. Монғолдардың отбасы да негізінен моногамдық Полигамиялық отбасы бұрын байлардың арасында мол болып келген. Жастарды қалыңмал төлеу жолымен үйлендірген.Қазір ерлер мен әйелдер тең құқылы. Балалар мен қыздар жас кезінен білім алады.Мон.да буддизм мен мұсылман діні бірдей тараған.Далалық қидандар Моңғолдардың көпшілігі будда дінінің ламаизм тармағын ұстанады. Протомоңғолдық этностардың қатарына ежелгі Қытай деректерінде келтірілетін түркі және тұңғыс-маньчжур тайпаларымен араласқан дун-ху, сяньби, хи және шивэй кіреді.  Дәстүрлі кәсіптері – көшпелі мал шаруашылығы (жылқы, сиыр, қой, ешкі, қодас, түйе өсіру). Егіншілік қосалқы рөл атқарады. Ішкі Моңғолияда арпа, бидай, жүгері, тары, зығыр өсіреді. Қосымша кәсібі – аңшылық. Негізгі баспанасы – киіз үй. Ер адамдар мен әйел адамдардың дәстүрлі киімдері – қапсырма шапан. Мерекелік киімдер жібек матадан тігіліп, жеңсіз кеудешемен толығады. Бас киімдер пішіні мен жасалған материалдары бойынша әр түрлі әлеуметтік топтарда бір-бірінен ерекшеленеді

29. Солтүстік Африка халықтарының шаруашылық мәдени типін талдаңыз

Солтүстік Африка халықтары Алжир Египет Батыс сахара Ливия Морокка Судан Тунис. Солтүстік Аф.бірнеше геогр.аудандарға бөлінеді негізінен солт.африканың батыс бөлігі жартылай шөлейт шөл аудандар негізінен осы аудан тұрғындары негізінен балық аулаумен айналысады Дәнді дақылдардан:сұлы бидай жүгері жүзімдер көкеністер сонымен бірге темекі Солт.Аф көп өсіретін цитрус жемістері Солт.Афр таулы аймақтарында негізгі шаруашылығы отырықшы н/е көшпелі жайылымды мал шаруашылығымен айналысады Мал шаруашылығында қой шаруашылығы вертикальді түрде Солт.Афр елінде суармалы егіншілік дамығанУггуд деп аталатын арықты суармалы канал. Оңтүстіккке қарай отырықшы халықтар негізінен оазистерде орналасқан Суармалы түрмен кездеседі Оазистердегі ең көп тарағаны пальма ағаштары инжир,гранат,жүзім Арпа жүгері қатты бидай өсіріледі Солт.Аф негізінде көшпелі маврлар туарег берберлер араб тайпалары негізінен қой мен ешкі түйе өсіреді Регибат деген тайпа түйе өсірумен Африка халықтары өзара антропологиялық ерекшеліктеріне қарай отырып, оларды бес нәсілге бөлуге болады. 1жерорта теңіздік 2негроидтық 3эфиопиялық 4пигмейлік 5қойсандық Африканың солтүстік жағалауын мекендеген халықтарды Жерорта теңіздік нәсіліне жатқызады. Ола антропологиялық белгілері бойынша еуропойдтық расаға өте жақын. Шаштары қара, көздері күңгірт, қара- қоңыр, бойлары 165-170 Кейбір антропологтар бұл жеодің халқын араб және бербер нәсілі деп екіге бөлген. Бұлар өздерінің пікірлерін 8 ғасырдағы арабтардың Магриб елдері Алжир Тунис Марокконы жаулап алумен байланыстырған Сөйтіп жергілікті берберлер келуші арабтар екеуі екі нәсіл деп түсінген. Магриб елдеріндегі араб тілі- классикалық негізгі араб тілінен фонетика, морфология, синтаксистері бойынша айырмашылығы мол. Бұл жерде араб тілінің көптеген диалетілері бар.Мысыр шаруалары феллахтар деп аталады. Мал шаруашылығы Мысырда жақсы дамымаған, себебі оларда жайылымдық жеткіліксіз, сондықтан жұмысқа қажетті күш көлігі ғана өсіріледі.Магрибтің жер жағдайында су қорының көптігі, сонымен бірге жұмсақ ауа райына байланысты бұл жерде егін шаруашылығы мен мал шаруашылығы қатар дамыған. Кей жерлерде егісті қолдан суландыруға тура келеді. Магрибте мәдени дақылдан: бидай, арпа және жүгері егіледі. Егін шаруашылығы дамығанына қарамастан, қолданатын техникасы өте артта қалған.Олардың тұрғын үйлеріараб үйлерінен бөлекшелеу, оны гурба деп атаған. Бұлардың қабырғасын сабан араластырған балшықтан тұрғызып төбесін қамыспен жабады. Олардың ұлттық киімінің негізі жіп- мақталы көйлек, шалбар болып, оның сыртынан кең желбегей бурнис жамылған. Магрибтің ішкі аудандарында әлі де жартылай патриархалды жартылай феодалдық қарым- қатынаста. Солт. Африканың негізгі халықтарының діні ислам діні болып саналады. Бірақ мұнда ислам дініне араб басқыншыларына дейінгі әдет- ғұрыптар мен салттар тығыз араласып кеткен.