68)Жаңа экономикалық саясат кезіндегі Қазақстан

Экономикалық саясаттағы өзгерістер

Шетел интервенция мен азамат соғысынан кейінгі өлкедегі шаруашылық көрініісі

307 кәсіпорынның 250-і жұмыс істемеді.

1913 ж салыстырғанда мндай өндіру – 4есе, көмірр өндіру - 5 есе қысқарып, мыс өндіру мүлде тоқтады.

Риддер кеніштері, Екібастұз көмір шахтылары, Спасск байыту фабрикасытолық істен шықты.

Өнеркәсіп өніміі 6,3 %болды

Егіс көлемі Оралда 2есе Жетісуда 3есе қысқарды

Мал саны 29,9мил.нан - 16,3мил.-ға кеміді

1921 ж кеңес кіметі еңбекшілердің жағдайын жеңілдетуді ойластырды

-Азық-түлік отынды тегін босату

-Коммуналдық қызметтерді тегін көрсеу

-Ақысыз асханалар ашу туралы деректер қабылау.

Күйзелген шаруалар наразылық білдіре бастады

Қостанай, Ақмола , Орал, Сеейде көтеріліс ошақтары пайда болды

1921ж ақпан – 25 мың адамдық отряд Павлодарда Кеңес өкіметі органдар үйлерін қиратты.

1921ж наурыз Оралда он мың бүлікші көтерерілді

қарқаралы уезінде 70 тен астам партия ж\е кеңес қызметкерлері көтерілісшілер қолынан қаза тапты

ХХ ғ 20ж басында ауылдар мен селоларда халық наразылығының ұлғаюының себептері:

-Мемлекеттің еңбекші халыққа күш қолдау саясаты.

-1921-1922ж жаппай ашаршылық.

Мал шаруашылығының ауыр жағдайы.

-Егін лқаптарының күрт азаюы.

1921ж наурыз –жаа экономикалық саясатқа көшу туралы шешім қабылданды (партияның Х съезі)

ЖЭС-тің белгілері

-Азық түлік салығы –Сауда еркіндігі

-Жерді ж\е ұсақ кәсіпорындарды жалға беру.

Ауыл шаруашылығы ж\е несие , тұтыну коперациясын дамыту

-Еңбек міндеткерлігін жойып, жалжамалы еңбекті қолдану.

ЖЭС-тің мәні -салғыртты салықпен ауыстыру

1921 ж наурыі сәуір -өлкеде салғырт салықпен ауыстырылды Салықтың мөлшері салғыртқа қарағанда аз болды

1921 ж маусым –Орынбордағы өткізілген облыстық І-ші құрлтай партия конференциясыда Қаз\да ЖЭС-ке көөшу туралы айтылды

Жаңа экономикалық саясатпен бірге тоталитарлық автолитарлық басшылыққа көш басталды.

69) Азамат соғысы большевиктерге шет аймақтар халықтарының ұлттық мемлекеттігі туралы идеясымен санаспауға болмайтынын көрсетті.

1919ж 10 шілде Қырғыз (Қазақ) өлкесін басқару жөніндегі революциялық Комитет құрылды. Ол өлкедегі ең жоғарғы әскери азаматтық басқарма болып, саналды. Қазревком басшысы – С.Пестковский. Мүшелері – В.Мукашев, Ә. Жангелдин, А. Байтұрсынов, М.Тұнғаншин, С. Меңдешов, М. Сералин, С.Сейфуллин, А.Авдеев.

Қазревком міндеттері:

-Контрреволюция мен интервенцияға қарсы күресу.

- Өлкеде мемлекеттік , шаруашылық мәдени құрылыс орнату.

- Өлке кеңестерінің Құрылтай Съезін әзірлеу.

* 1920ж. 9 наурыз Алашорданы тарату туралы Қазревком шешімі қабылданды.

Қазревком мәдени құрылыста біршама жұмыстар атқарды.

-«Ұшқын» газетін шығарды.

- Ақтөбе уездінде300 мектеп ашылды.

- Қалаларда мұғалімдер даярлайтын мектептер жұмс істеді.

Қазревком қазақ жерлерін біріктіру жөнінде жұмыстар атқарды.

*1920ж. 26 тамыз Қырғыз(Қазақ) автономиялы Кеңестік социолистік республикасын құру туралы декрет жарияланды. Астанасы –Орынбор қаласы. (1920-1924). Терр –ы. Семей, Ақмола, Торғай,Орал облыстары. Жетісу мен Сырдария обл. Түркістан автономиялы Кеңестік Социолистік республикасының құрамына енгізілген болатын. (1918ж)Халқы 5млн. Жуық адам.

*1920ж 4 – қазан Орынболдағы Қырғыз (Қазақ) АКСР Кеңестерінің Құрылтай съезі өткізілді. Жоғарғы өкімет органдары сайланды.:

*орталық атқару комитеті, төрағасы - С.Меңдешов.

* Халық комиссарларыКеңесі, Төрағасы – В.А. Радус Зенкович.

* «Қырғыз(Қазақ) АКСР еңбекшілері құқықтарының декларациясы» қабылданд.

Қырғыз(Қахақ) АКСР-нің құрылуының тарихи маңызы:

1. Қазақ халқының ғасырлық арманы орындалуының көрінісі.

2. Отаршылдыққа қарсы күрес нәтижесі.

3. Ұлттық қайта өрлеу жолындағы алғашқы қадам.