54. Патшалық ресейдің оңтүстік Қазақстанды жаулап алуы.

55. Ресей империясының Қазақстанды жаулап алуының әлеуметтік экономикалық және саяси зардаптары.

-56. ХІХ ғасырдағы Қазақстандағы өнеркәсіптік игерудің басталуы. Қазба мен байлығын игеру.

57).1867-68Ж реформалар.

1865ж патша үкіметідала коммисиясы құрылды. Мақсаты: Жанадан қосылған терр-да басқару орындарын құру.

А)патша үкіметі Ресейді бір орталықтан басқаруға тырысты.

Б)Ресей капитализмі үшін арзан жұмыс күшін қолдану;

В)ақсүйектердің беделін түсіру немесе мемлекеттік биліктен айыру.

Қазақстанда 3 ген-губ. Бағынды:

1.Батыс-Сібір ген-губ. Орталығы-Омбы. Мұнда Ақмола, Семей 2 облыс болды. Бұл орта жүз халқы.

2.орынбор ген-губ. Орталығы-Орынбор. 2 облыс болды:Торғай, Орал. Кіші жүзде болды.

3.Түркістан ген-губ. Орталығы-Ташкент.

Облыс болды:Сырдария, Жетісу.

Облыстарды патша-генерал басқарды. Әрбір облыс уезге бөлінді, оны патша-офицер басқарды. Уезд болысқа бөлінді, оны қарапайым халық өкілі немесе сұлтан басқарды. Әрбір болыс әкімшілік ауылдарға бөлінді, оны ауыл старшыны немесе ақсақалдар басқарды.

Салық:

Әрбір шаңырақ жылына 1 рет 3 сом төлеуге тиісті болды. Ереженің 216 бабы бойынша бүкіл қазақ жері мемлекеттік меншік болып жарияланды. Ережені қабылдаған қазақтарға жеңілдік жасалды.

Сот жүйесі:

Барлық мәселені орыс соты шешіп отырды.

58).1869-73Ж Торғай, Маңғыстаудағы көтеріліс.

Орал-Торғай көтерілісі.Себебі: патша үкіметінің отарлау саясаты. Көтеріліс 1869ж көктемінде басталды.Оны сұлтан тұқымдары басқарды. 1869ж көктемде көтеріліс басшылары Қоқан және Хиуа хандықтарымен келісуге тырысты..1869ж жазында көтеріліс шарықтау шыңына жетті. 1869ж күзінде патша үкіметі қосымша әскери күшпен көтерілісті басты.

Адай көтерілісі (маңғыстау). 1870 ж наурыздың 22 көтерілісшілер Рукин бастаған орыс әскерлерін талқандайды. Бүеіл Маңғыстау түбегі тайпаларының қатысуына әсер етті. 1870ж жазында Кавказдан әскери кемелер мен қоршай арқылы көтерілісті басты.

1872-73ж басы. Себебі: түйе малының тартып алынуы.

59)1869-70Жж Кіші жүз терр-ғы халық көтерілістері.

1867-68жж реформалар отаршылдық езгіні тереңдетті.1)Жерді патша үкіметінің мемлекеттік меншігі етіп жариялады.2)Жаңа бекіністерді көптеп салды.3)Салықтар көбейтілді.Осы ауыртпалықтар қазақ шаруа-н азаттық күреске көтерді.1868ж желтоқсан мен 1869ж қазаны аралығы – Орал мен Торғайдағы көтеріліс отаршылдыққа қарсы және антифеодалдық сипатта болды.көтеріліс жетекшілері – Сейіл Түркібайұлы және Оспанұлы.Көтерілісті басқаруға артықшылықтарынан айрылған рубасылары қатысып,кейін көтерілістің бұқаралық,таптық бағыиынан сескеніп ауытқыды.Көтерілісшілер талаптары: Еркін көшіп-қонуды сақтау.Жер сатуды тоқтату.Уезд бастықтарын бекіту шарттарын жою.Салықты жою.1869ж 6 мамыр – Жамансайкөлі маңында 20000 көтерілісші фон Штемпель тобын 7 күн бойы қоршап,жазалаушылар шайқаспай әскери шепке қайтып кетті.1869ж наурыз – маусым – 30000 шаруа феодалдарға қарсы 41 рет шабуылдады.Көтерілісшілерге қарсы подполковник Рукиннің,граф Комаровскийдің,генерал-губернатор Веревкиннің жазалаушылар тобы жіберілді.Ақсүйектерінің опасыздығынан көтеріліс талқандалды.Жеңілу себептері:Қарудың аздығы;Ауызбірліктің болмауы,ақсүйектер опасыздығы;шаруалардың түпкі мақсаттарын жете түсінбеуі.1870ж маңғыстаудағы шаруалар көтерілісі.көтеріліс жетекшілері-Досан,Тәжі ұлы,Иса Тіленбайұлы.Көтерілістің себебі:40мыңдық шаңырақтан тұратын Адай руы екі жылда 160.000сом салық төлеуге тиіс болды.Көтеріліске түрткі болған оқиға:жазалаушылардың адайлқтардың мекендеріне жақындауы.Саалдары.1)маңғыстау қазақтарынан 57,901 сом салық жиналды.2)адайлықтар соғыс шығыны ретінде 90 мың қой өткізд