29. Экологиялық білімді қалыптастырудың негізгі принциптерін түсіндіріңіз

Экологиялық білім - қоршаған ортаны қорғау үшін қажетті білімді, әдетті, ептілікті, икемдікті қамтиды. Ол кәсіби мамандарды дайындауға ықпал етіп, кадрларға білім беру, оларды дайындау жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Заңдар бойынша экологиялық тәрбие мен білім берудің бәріне ортақ, кешендік және үздіксіз болуы қарастырылған.

Бәріне ортақ принципі бойынша экологиялық тәрбие мен білім беру қоғамның барлық мүшесін қамтуы керек. Экологиялық пәндерді оқыту жоғары оқу орындарының барлығында жүргізілуі керек. Алайда, жоғарыда айтылғандай, экологиялық ағарту жұмысы тек оқытумен ғана шектелмеу керек, бұл жерде баспасөз ақпарат құралдарының, қоғамдық экологиялық ұйымдардың да ролі зор.

Экологиялық тәрбие мен білім берудің кешендік принципі бойынша, әртүрлі екі процестің ғылыми негізделген әдістемелік талаптарды ескере отырып адамдардың санасына бірлесіп кешенді әсер етуі.

Үздіксіз принципі, азаматтардың, мамандардың, басшылардың кәсіби жұмысы барысында қоршаған ортаға, адамдар денсаулығына жағымсыз әсер етуіне байланысты экологиялық тәрбие және білім беру жүйесі бойынша өздерінің біліктілігін көтерудің құқығы мен міндеттерін білдіреді.

Сонымен, экологиялық тәрбие мен білім берудің негізгі мақсаты - қоғамдық сананы экологизациялау болып табылады. Ол өз кезегінде өмірдегі қоғамдық мәселелермен қатар, өзі тіршілік ететін ортаны басқаруды да белсенді, көрегендікпен шеше алатын жеке тұлғаның дамуына ықпал ету.

Қоршаған табиғи ортаны танып білу мен қорғау жөніндегі білік-дағдылар:

1) қоршаған орта жағдайын (мысалы, ауланың немесе көшенің маңындағы табиғи ортаның, мектеп жанындағы учаскенің, саябақтың және орманның жағдайын, «сапасын» бағалай білу;

2) табиғи ортаны ластану мен бүлінуден қорғау біліктері (жеке мінез-құлық мәдениетін сақтау, өзге адамдардың қылықтарының айналадағы табиғи ортаға кері әсерін болдырмау, пайда болған қолайсыз құбылысты жоюға бағытталған, қолдан келетін еңбек операцияларын орындау;

3) экология мен табиғатты қорғаудың осы заманғы проблемаларын насихаттау жөніндегі білік-дағдылар.

30. Экология жене биологияны оқыту барысында дүние туралы біртұтас ғылыми көзқарас қалыптастыру дегенді қалай түсінесіз

Биология мен экологиялық көзқарас – қазіргі заманғы адам дүниетанымының міндетті, ажырамас бір бөлігі. Дүние туралы біртұтас ғылыми көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік беретін Биология мен экология пәнінің мазмұны: тірі табиғаттың дамуындағы сандық және сапалық өзгерістер, табиғат заңдылықтары, Биология мен экологиялық ұғымдар мен құбылыстардың біртұтастығы, т.с.с. Табиғат құбылыстарын зерттеудегі себеп-салдар байланысы, оның жалпыадамзаттық құндылықтармен ұштасуы, терең философиялық мәні. «Зат пен энергия алмасуы», «Асқорыту» сияқты тақырыптарды өте отырып оқушыларда мысалға тамақтану гигиенасын, мәдениетін қалыптастыру. Осы сияқты тақырыптарды оқу негізінде оқушылардың бойында жалпы мәдениетке керекті жағымды қасиеттерді тәрбиелеу. Оқушылармен тірі табиғат бұрышында жұмыс істей отырып мейірбандыққа, қамқорлыққа үйрету, халқымыздың «сауап», «обал» сияқты ұғымдарын түсінуге баулу. Оқушыларды органикалық дүние тарихымен таныстыра отырып, оларда табиғатты зерттеудің ғылымда қалыптасқан дағдыларын қалыптастыру. Құбылыстарға, өмірге, ой-пікірлерге сын тұрғысынан қарауға үйрету. Шешімін таппай отырған, даулы теориялар мен гипотезаларды шешуде өзіндік үлесін қоса алуға болатыны туралы оқушылардың көкейінде берік сенімді ұялату.