10.Күшейткіштердегі кері байланыс.

Кері байланысы бар күшейткіштерде оның кіре берісінде күшейтуге кернеумен бірге күшейткіштің шығысындағы алынған сигналдың біраз бөлігі келіп кіреді,егер кері байланыс сигналы кіретін сигналмен қосылатын болса, ондай кері байланыс оң кері байланыс деп аталады. Ал егерде кері байланыс сигналы кіретін сигналдан алынатын болса, онда бұл теріс кері байланыс болып табылады. Кері байланыс ток бойынша да, кернеу бойынша да болуы мүмкін. Кернеу бойынша кері байланысы бар күшейткіштерде кері байланыс сигналы күшейткіштен шығатын кернеуге пропорционал болады. Ток бойынша да дәл солай.Бұл жағдайда кері байланыс кернеуі жүктеме мен тізбектей жалғанған кері байланыс резисторынан алынады.

Күшейткіштегі кері байланыстар — күшейткіш тізбектері арасында күшейтілген кернеу (ток) бөлігінің күшейтілу бағытынан кері бағытта, яғни бір каскадының шығысынан сол каскадтың өзінің немесе оның алдындағы каскадтың кірісіне қайта берілуін қамтамасыз ететін байланыс

11. Сумматор, интегратор, дифференциатор, кедергі түрлендіргіші.Қосындылауыш(adder – сумматор) – компьютер процессорындағы арифметикалық қосу амалын орындайтын цифрлық сұлбалардың негізгі бөлігі. Қосындылауыш екілік сандармен жұмыс істейтін бір разрядты қосындылауыштар тізбегінен тұрады. Байланысу тәсілдеріне қарай бір разрядты қосындылауыштар тізбекті, параллель немесе тізбекті-параллель болып, ал жасалу принципіне байланысты комбинациялық, жинақтайтын және амплитудалық түрлерге бөлінеді. Қосындылауыштар қосу амалымен қатар, алу, көбейту, бөлу және логик. операцияларды да (логикалық қосу мен көбейту және 2 модулі бойынша қосу) орындайды.Интегратор (Integrator) - аналогтық есептеу машинасының интеграл алу операциясын жүзеге асыратын аналогты қызметтік бөлшегі. Сумматор- арифметика-логикалық құрылғының негізі болып табылады.Сумматорларда 4 ариф-лық амалдар:қосу,азайту,бөлу,көбейту орындалады.Сум-р қызмет принциптеріне қарай құрамалық,шоғырландырғыштық д.б.Құрамалық сум-да триггерлердегі секілді естің элементтері болмайды.Олар ЕМЕС,ЖӘНЕ,НЕМЕСЕ лог-қ элементтерінен тұрады.Амалдардың нәтижелері б-ша кірісте және электр сигналдарының ішкі тізбектерінде сандар кодын қалыптастырады.Шоғырландырғыш сум-ы ЕМЕС,ЖӘНЕ,НЕМЕСЕ элементтерінен басқа ішкі есте сақтау элементтерінен тұрады,мыс,триггерлер.2- және 3-кірісті сум-р жиі кездеседі,олардың біріншісін жартылай сум-р д.а.Сум-рды ережеге сай интегралдық микросхема негізінде дайындайды. Интегратор мен дифференциатор – реттелген аналогты схемалардың ішіндегі маңызды сызбалыры.Интегратор дифференциал теңдеулерді немесе кернеудің интегралын алу схемаларында қолданылады.Интегратор.Интегралдайтын тізбектер электрлік кіріс сигналдарын интегралдау кезіне арналған. Кіріс сигналының көлемі жалпы түрде:Uвх(t)= Uвых(0) + K Uвx(t)dt, Uвых(0) – t = 0 болған кездегі кіріс сигналының бастапқы мәні., К – пропорционалдық коэффициенті.Қарапайым пассивті интегралдайтын тізбек - RC

элементтерінен құралған төртполюсті болып келеді.

RC тізбекті интегралдайтын идиалды фронтпен тікбұрышты импульстің берілуі кезінде кернеу экспоненциалды заң бойынша күшейеді: , мұнда t=RC.Маклорен қатарына жіктейтін болса,Uвых(t) = Uвx [ l- l+l/t -1/2! (t/t)2+...+l/n(t/t)n]. Ограничившись первыми тремя членами разложения, получим .Бірінші мүше Uвых(t) идиалды интегралдауда, екінші – интегралдаудың қателігін білдіреді. Бұл қателік tt = tи болғандағы соңғы интегралдаудың қателігі: .импульс моментінің аяқталу кезінде шығыс кернеуі мына мәнге ие болады: U_вых(t)= U_вхt_и/t (1-t_и/2t), Қарапайым RC тізбек нақты кіріс сигналдарын интегралдауда сирек қолданады.

t = tи болғандағы соңғы интегралдаудың қателігі: = d / (U_вхt_и/t) = t_и/2t. қарапайым ОУ интеграторының схемасы:

, мұнда Q – электрлік заряд, U - кернеу, сонда Q = CU және зарядты уақыт бірлігі бойынша өзгертсек, яғни ток конденсатор арқылы тең Егер ОУ идиалға жақын болса, яғни I_r= I_c, сонда Егер ОУ идиалға жақын болса, яғни Ir= Ic, сонда Uд= 0, и Uc= - Uвых осындай болғанда жазылады: Осы теңдікті шеше отырып dUвых, табамыз:

Ал интегралдасақ: