29)Гаммалау арқылы шифрлау

Шифрланатын мәтіннің символдары шифр гаммасы деп аталатын кейбір кездейсоқ тізбек символдарымен қосылады. ЭЕВМ көмегімен шексіз шифр гаммасын жасауға болатындықтан, автоматтандырылған жүйелерде ақпаратты шифрлайтын негізгі әдістердің бipeyi болып табалды. Аддитивтiк шифрлардағы бастапқы қатынастың нышандары гамманың сандары бар модулы бойымен қалыптасқан сандарды алмастырылады. Шифр кiлт нышандарын дәйектi түрде қайталайтын гамма болып табылады. Мысалы, шексiз кездейсоқ гаммасы бар шифр «бiр реттi блокнот» абсолюттi табанды криптографиялық болып табылады. . Мысалы, модуль бойымен бүтiн сандардың қосуын пайдаланылатын операцияның нәтижесi бөлiнуден қалдық бүтiндей болып табылады, . Гаммалау ағынды процедурамен, сезгiш гамманың синхронизациясына және шифр мәтінді болып табылады. Бiр нышанның рұқсаттамасын жағдайда, барлық келесi мәтiн қате болып шифры анықталған. Шифрлаудың қазiргi стандарттарында модуль бойымен қатынас және гамманың 2 бит бойынша қосуын пайдаланады, өйткенi бұл операция процессордың құрылғысы арифметика-логикалық аппаратты өткiзiлген. Мысалы, 33 әрiптердi орыс әлiппесiн қолдана, бос орын белгiсі және 3 және гамма он цифрлар, кесте «жолбарыс» қатынасты шифрла «аймақ_ 27». Шифрограмманы алсақ «ЦШ_ ЪЛУБВ». Қатынас гамма сол шифрын анықта (ХОХЖТА4ЖЮМ».

30)Хабарламаларды тасымалдаудың хаттамаларын қорғау.

Көрсетімдік деңгей (англ. presentation layer) – хаттамалардың шифрлеу және дешифрлеуін қарастырады.Қолданбалы деңгейден алынған мәліметтерді желіде ары қарай жіберу үшін өңдейді.Бұл деңгей кодтарды алмастыруға және өңдеуге арналғанТранспорттық деңгей (англ. transport layer) -жіберуші мен қабылдаушының сенімді ақпарат алмасу деңгейі.Бұл деңгей хаттамалары негізгі жұмысы жіберілген ақпаратты ескертусіз ақ қабылдайды.

RDP (Remote Desktop Protocol)-Бұл протокол терминалдық қосылымдар сервисінің көмегімен, серверді және пайдаланушыны байланыстыруда қолданылады. Ерекшеліктері:32-биттік түсті қолдау (алдыңғы нұсқалардағы 8-, 15-, 16-, және 24-биттік қолдауға қосымша).Ағымдағы сеанс шегінде орындалып жатқан бағдарламаларға локальді тізбекті және параллель порттармен мәлімет алмасуға мүмкіндік береді.

Алмасу буферінің көмегімен ақпарат алмасуға болады..Интернетте HTML беттерін алмасу үшін арналған хаттама.Гипермәтіндерді жіберу протоколы. HTTP WWW-те 1990 жылдан бері пайдаланылып келеді.

SIP (Session Initiation Protocol)-мәіліметтер жіберетін протокол,яғни интернет сеанстың аяқталуын сипаттайын,мультимедиалық хабарламаларды жібереді

FTP (File Transfer Protocol) -компьютерлік желі арқылы файл алмасуға арналған хаттама. файлдарды тапсыру хаттамасы

31) Ақпаратты қорғаудың қазіргі заманғы криптографиялық жүйесі қандай жалпы талаптардан тұрады?

Ақпаратты түрлендіру жолымен қорғау мәселесімен криптология (kryptos-құпия, logos-ғылым) айналысады. Криптология екі бағыттан: криптография және криптоанализден тұрады. Бұл екі бағыттың мақсаты қарама-қайшы.

Криптография (cryptographic) – құпияжазу - ақпаратты заңсыз пайдаланушылардан қорғау мақсатымен оны түрлендіру әдастері жайындағы ғылым. Кодталынған хабарларды құрастырумен және оларды кері шифрлаумен шұғылданады. Өзге адамдардан ақпараттың құпиясын сақтап қалу криптографияның нeriзгi мақсаты болып табылады. Ақпаратпен заңсыз таныспақшы болған осындай адамдарды қаскөйлер (қаскүнемдер), жолдан ұстап қалушылар деп атайды.

Криптография ақпаратты түрлендірудің математикалық әдістерін іздеумен және зерттеумен шұғылданады. Криптография ақпаратты оқу (бұрынғы қалпына келтіру) тек оның кілтін білген кезде ғана мүмкін болатындай етіп түрлендіреді. Криптографиялық әдістерді қолданудың негізгі бағыттары мыналар: жасырын ақпаратты байланыс арналары (мысалы, электрондык пошта) арқылы тасымалдау, жіберілген хабарлардың шынайылығьш анықтау, ақпаратты - (құжаттарды, дерекқорларды) шифрланған түрде тасуыштарда сақтау.

Ақпаратты қорғаудың қазіргі заманғы криптографиялық жүйесі төмендегідей жалпы талаптардан тұрады:

• шифрленген мәлімет тек кілтпен ғана оқылуы керек;

• шифрленген мәліметтегі үзіндіні шифрлеуге пайдаланған кілтті анықтауға қажетті және сол ашық мәтінге сәйкес операцияның саны мүмкін болатын кілттердің жалпы санынан кем болмауы керек;

• ақпаратты ашу үшін таңдалған барлық кілттердің атқаратын жұмысы қазіргі заманғы компьютердің мүмкіндігінен асып түсуі қажет әрі бағасы төмен болуы керек;

• шифрлеу алгоритмінің мәні қорғау беріктілігіне кепілдігіне әсерін тигізбеу керек;

• аздаған болар-болмас кілт өзгерісі, бір кілтті пайдаланса да шифрленген

мәліметті түбірімен өзгерте алмайтындай болуы қажет;

• шифрлеу алгоритмінің құрылымдық элементтері өзгертілуі керек;

• шифрлеу барысында мәліметке енгізілген қосымша биттер түгелдей және шифрленген мәтінде берік әрі құпия сақталуы керек;

• шифрленген мәтін ұзындығы бастапқы-шығатын мәтін ұзындығына сай болуы керек;

• шифрлеу барысында пайдаланылатын кілттер арасындағы байланыс қарапайым әрі жеңіл бекітілетіндей болуы керек;

• көптеген мүмкін болатын кілттер кез-келген ақпараттың берік қорғалуын қамтамасыз етуі керек;

• алгоритм таратудың бағдарламалық және аппараттық түрлеріне де жол беріп, осы тарату барысында кілттің ұзындығының өзгеруі шифрлеу алгоритмінің сапасын төмен түсіруге жол бермеуі керек.

32)Хилла шифр - сызықты алгебра негiзделген алмастыру шифры. С.Хилланың Лестерi бұл шифрді 1929 жылы ойлап тапты.Бұл шифрлауда әр әрiп саны бiрiншi салыстырады. Латын әлiпбиі үшiн ең оңай сұлбаны жиi пайдаланады: а = 0, B = 1, ..., Z= 25, бiрақ бұл шифрдың маңызды қасиетi болып табылмайды. N әрiптердi блогi n-өлшемді векторы сияқты қаралады .модуль бойымен n матрица 26 ға тең. Модульдың түбегейiн сапада егер көбiрек 26-шы санды пайдаланады, онда сандардың әрiптерi салыстыру үшiн басқа санмен көрсетiлген сұлбаны пайдалануға және кемшiлiктер және тыныс белгiнiң таңбаларын қосуға болады.) Матрица шифр кiлті болып табылады. шифрды шешу операциясы болу үшiн кері матрица болуы керек. A дан Z дейiн латын әрiптерiмендерiн пайдаланады, тиiстi сандық мәндерi кестеде келтiрiлген.

A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25

DOG қатынасты қарап шығамыз және (әрiптiк түрде GYBNQKURP) кiлт көрсетiлген төменде

D әрiп 3-шi санға сәйкес келгендiктен, O - 14, G - 6, онда қатынас - бұл вектор

Сонда шифрлалған вектор болады

WLY шифротексті неге сәйкес келедi. Бiздiң қатынас GOD болатынымызды немесе ендi болжаймыз

Ендi шифрлалған вектор болады

LUN шифротексті неге сәйкес келедi. Сiрә, шифротексте әр әрiптi ауыстырған. Хилла шифр Шеннон бойымен диффузияға жеттi, және Хилла n-өлшемді шифр ретке диффузия n символына жете алады