16.Қатты күйінде ерігіштігішегі бар компонентердін құймалардынкүй диаграммасы.

Қорытпаның күй диаграммасы мен салқындау қисығының диаграммасы 5.5- суретте көрсетілген 1.Компонент саны: К= 2 (А және В компоненті)

2.Фаза саны: ƒ =3 (сұйық фаза және α (А компонентте В компонентінің ерітіндісі), β (В компонентте А компонентінің ерітіндісі), қатты ерітіндісінің кристалдары.

3.Диаграмманың негізгі сызықтары:

• асв- ликвидус сызығы, бір нүктеде кездесетін екі тармақтан тұрады.

• аdcƒ в- солидус сызығы, үш учаскіден тұрады;

• dm- В компонентінің А компонентіндегі шектеулі концентрациясының сызығы;

• ƒn- А компонентінің В компонентіндегі шектеулі концентрациясының сызығы;

4.Жүйенің типтік қорытпалары:

Белгіленген мөлшерден тыс шықпайтын компоненттің концентрациясында, қорытпа қатты күйдегі компонентінің шексіз ерігіштігіне ұқсас кристалданады. (5.5. сурет Ι қорытпаның салқындау қисығы). Белгіленген мөлшерден тыс шығатын компонент концентрациясында (dcƒ- учаскі) қорытпа механикалық қоспаға сәйкес кристалданады. (ΙΙ қорытпадағы салқындау қисығы, 5.5 (б) сурет). С нүктесіне сәйкес келетін қорытпа-эвтектикалық болып табылады. Қорытпа қатты ерітіндінің α және β, және ұсақ дисперсті кристалдан құралған. Таза күйдегі компоненттің кристалдары бірде-бір қорытпада кездеспейді.

17. Химиялық қоспалардын күй диаграммасы

Күй диаграммасы күрделі, бірнеше қарапайым диаграммадан құралған. Компоненттің саны мен диаграмманың мөлшері жүйенің негізгі компонентінің қанша химиялық қосылыс құрағанына байланысты болады. Фаза саны мен қарапайым диаграмманың көрінісі компоненттердің өзара ара

қатынасының байланысымен анықталады.

Эвт1(кр.А + кр.АmВn);

Эвт2(кр.В + кр.АmВn).

18. Қатты күйінде фазалық ауысу бар құймалардын күй диаграммасы.

Сыртқы көрінісіне қарағанда диаграммамен компоненттің қатты күйіндегі қорытпа ерігіштігінің шектеулігі көрсететін диаграммаға ұқсас. Айырмашылығы шектеулігі ерігіштің сызығы концентрация осіне перпендикуляр емес. Температура төмендегенде біртекті қатты ерітіндіден екінші реттік фазалар аймақтары пайда болады. Диаграммада:

• df- В компонентінің А компонентіндегі ауыспалы шектеулі еріткіштігінің сызығы.

• ek- А компонентінің В компонентіндегі ауыспалы шектеулі еріткіштігінің сызығы. Ι қорытпаның кристалдану үрдісі: 1 нүктеге дейін қорытпа сұйық күйде салқындайды. 1нүктеге сәйкес температурада, α қатты ерітіндісінің кристалдану орталығы пайда бола бастайды. 1-2 учаскіде төменгі температурада кристалдану жүреді. 2 нүктеге сәйкес температурада қорытпа қатаяды, одан кейінгі температураны төмендеткенде қорытпа қатты күйде салқындайды, ол α ерітіндісінің біртекті кристалынан тұрады. 3 нүктеге сәйкес температурада α қатты температурасы қанықан В компонентіне айналады. Одан да төменгі температурада екінші компоненттің

ерігіштігі төмендейді, сондықтан α- ерітіндісімен βΙΙ түріндегі артық кристалл бөлініп шығады. 3 нүктеден кейн қорытпа екі фазадан: α ерітіндісінің кристалы және β ΙΙ қатты ерітіндісінің екінші реттік кристалы.

19.Күй диаграммасы түрі және құйманын қасиеттеріменбайланысы.

Диаграмма түрі мен қорытпа қасиеті қандай қосылыс және қандай фаза түзетініне

байланысты болғандықтан олардың арасында белгілі бір тәуелділік болу керек. Бұл

тәуелділік Курнаковпен орнатылған,

а) Механикалық қоспа түзелгенде қасиеттері сызықтық заңдылықпен өзгереді. Қорытпа қасиеттері мінездемесінің мәні таза компонент мінездемелерінің интервалы аралығындаболады.

б) Шексіз ерігіш қатты ерітінді түзелгенде қорытпаның қасиеттері қисық сызық бойынша өзгереді, сонымен қатар, электркедергілігі сияқты қасиеттері компонент қасиеттерінен өзгеше болуы мүмкін.

в) Шектеулі ерігіштікті қатты ерітінді түзелсе, концентрация интервалында қорытпа

қасиеттері, бір фазалы қатты ерітіндіге сәйкес қисық сызық бойынша, ал екі фазалы аймақта – сызықтық заңдылықпен өзгереді. Түзеудің бойындағы шеткі нүктелері, осы қоспаны құрайтын аса қаныққан таза фазаның қасиеттері болып табылады.

г) Химиялық қосылыстар түзелгенде химиялық қосылыстар концентрациясы қисықтың максимумы болып табылады. Химиялық қосылыстың иілу нүктесі сингулярлы нүкте деп аталады.