Актиномициттер морфологиясы

Актиномицит-бұлар сәулелі саңырауқұлақ.Бұл төменгі сатыдағы саңырауқұл.жатады.Морфологиясы бактериялар мен саңырауқ.ұқсамайтын құрылысы мен биохимиялық қасиеттері бактерияларға ,ал көбею жолдары гиф мен мецери түзетін саңырау.ұқсас.Біржасушалы нағыз ядросы жоқ прокариотты,көбісі аэробты,бірақ арасында анаэробтарда кездеседі.Табиғатта кең тараған суда.топырақта жануар мен өсімдік қалдықтарында кездеседі топырақта қарашірікте ыдыратып гумус түзуге қатысады.Бактерияларға ұқсас актиномицит.таяқша тәрізді .ал саңырауқұлақтарға жақын түрлері мицери түзеді.Агарлы қоректік ортада өскенде субстрат және ауамицери пайда болады.Ауа мицери ұштарында денесінде спора жүретін көбеюін органдарында орналасқан.Мицери гифтерінің ені 0,5-1,2 мкм ұзындығы әртүрлі.Гифтер-ң құрылымы,химия-қ құрамы бактерия.қабақшасына ұқсайды.Көп түрлерлі-ң денесінде түрлі түсті баяу пигменттер бөледі.Актиномициттер-ң көбеюінің бірнеше жолы бар:1.Мицери жай ферменттерге ыдырап,қолайлы ортаға түссе жаңа мицер.өркендетеді,бұл вегетативті көбею.2.Спора арқ.споралар гифтер-ң ұшында орналасады және оларда ауалық спора д.а Спора орналасқан гифтерді спора тасымалдау д.а 3.Спора тәрізді актиномициттер жай бөліну арқ.көбейеді.Актиномициттер арасында биологиялық белсенді заттарды дәрумендерді және т.б түзетін түрлерінде кездеседі.бірақ басқа түрлері микробтарды құртып жіберетін биологиялық белснһенді антибиотиктерді бөледі.Оларды антагониетер д.а Антагониттік актиномицид-ң тек топырақтағы түрлері 70кл жетеді.Актиномициттерден алынатын антибиотикттер стрептамицин,аурамицин,терромицин,неомицин.Бұлар медицинада ветеринарияда ,ауылшаруа,өсімдік зиянкестерімен ауру қоздырғыш.қорғауға көмектеседі.Актиномицит көбі-сапрофиттер,бирак арасында паразиттер кездеседі.Адам мен жануар қоздырғышы-акригиомицин.құрт ауруын қоздыр-мусобактерум туберкулез.....Микроорганизм физиологиясы......Зат алмасу -бұл жерде орг-ң зат және энергияның алмасуы,биохимия-қ үрдістерінің бірлестігі яғни ассимиляция заттар-ң ағзаға жиналып түсіп сіңіруі және дисимиляция үрдістерінің жиынтығы.Бұл үрдістер жасушаның сыртында экзофермент-ң әсерінен жүреді.Жай қосылыстардан жасуша денесі құралады.Бұны анаболиз құрылымының алмасуы д.а Метаболизм үрдісуінің журуі үшін энергия қажет.Бұл энергия жасушада органикалық заттар тотыққанда түзіледі.Ағзаға түскен заттар түрлі өзгеріске ұшырайды.оны катаболизм энергетикалық алмасу д.а Органикалық заттардың тотығуы тікелей тыныс алуға әсер етеді.Анаболизм мен катаболизм және клеткадағы қоектену тыныс алу олар бір кезде жүруі мүмкін.

Ашытқы саңырауқұлақтардың морфологиясы

Аскомицетос-яғни жетілмеген жоғары сатыдағы саңырауқұлақтар, бірақ нағыз саңырауқұлаққа ұқсамайды. Себебі, мицелий түзбейді. Жасуша құрылысы өсімдікке ұқсайды, бірақ хлорофилі жоқ. Жасушлары әр пішінді шар тәрізді, цилиндр тәрізді. Бактериялары қарағанда ірі. Жасушаның диаметрі 8-10 микрон, кейде 50 дейін ұзарады. Табиғатта кең тараған топырақ беттерінде, әсіресе баубақша жемістерінде кездеседі. Техникалық мңызы зор. Көптеген ашыту үрдістеріне қатысады. Оның нәтижесінде түрлі тағам алады. Бірақ араларында зиянды түрлері бар. Эукариодтты ағзаларға жатады. Көбеюі 3 жолмен: .

1.Бүршіктеніп көбею- ересек жасушаның беткі жағында төмпешік пайда болады. Ол біртіндеп ұлғаяды. Содан аналық жасушада бүршіктік ядро мен цитоплазма бір бөлігі ауысады, одан жаңа жасуша п.б.

2.Спора түзу арқ- бірақ бұл жерде ерекше жағдайды ескеру керек.

а)ортада корек тапшы болғанда

б)Оттегі мол болғанда

в)температура қолайлы болғанда.

Споралы ашытқылар 2 жолмен көбейеді;

1.Жынысты- бұл кезде популяция құбылысы байқалады. 2 жасуша жаасқанда аралық қабықша ериді, түзілген саңылаудан цитоплазма мен ядро бөлінеді. Жаңа ядролар цитоплазма ж/е қабықша п.б.

2.Жыныссыз- бұл кезде қапшық ішінде 8-4 н/е 10-12 аскоспоралар түзеді. Олар дөңгелекше кейде сопақша болады, н/е қолайсыз жағдайда төзімді.

3) Бактериялар сияқты көбеюі- жай бөлініп көбеюі, бірақ бұл үрдіс сирек кездеседі.

Систематикалық қатынас жағдайына ашытқылар 3 класска жатады.

1.Аскомицетес

2.Базидомицетес

3.Деутеромицетос

Ертеден келе жатқан класстарды нағыз ж/е жалған ашытқылар деп бөледі. Нағыз ашытқылар көбеюі бүршіктену арқ. жүреді ж/е олар спора түзеді. Ал жалған ашытқылар тек бүршіктенеді спора түзбейді. Нағыз ашытқылар қалталы саңырауқұлақтарға жатады ж/е сахаромицетестерге жатады. Ал жалғандарды сахаромицетестер еместерге жатқызамыз. Сахаромицетес түұымдасы бүршіктену арқ. көбейеді. Бұлардың жасушаларының пішіні лимон сияқты. Ал қолайсыз жағдайда олар спора түзеді. Бұл процестер технология үшін өте маңызды. Бұларды спирт, сыра, шарап ж/е нан өнд. қолданады.

Сыра мен нан ашытқылары медицинада препаратты жасауда қолданады. Өйткені олар аққуызбен Б дәруменнінің көзі болып табылады. Шизосахорамицетация тұқымдасы

Бұларға жататын ашықылар жасушалары таяқша тәрізді ж/е бөліну арқ. көбейеді. Қолайсыз жағдайда 4-8 спора түзеді. Кейбір өкілдері өздігінен ашыған жемістерде кездеседі. Бұл жалған ашытқыларда полисахарамицетация деп аталады. Кейбір өкілдері сыра жасауда қолданылады.

Аскомицетос классына- спора түзу қабілетінен айырылған сахаромицетация жатады. Бұлардың ішінде кандида ж/е толупопсис кездеседі. Толупопсис ж/е кандида топтарға зиянын келтіреді. Кейбір толупопсистер айран жасауда қолданылады. Бұл ашытқылар арасында адам мен жануарларда көз ауруларын туғызады.