61.Инвестициялық жобалардың бюджеттік тиімділігі мәнін анықтаңыз

Инвестициялық жоба - халықаралық тәжірибеде кәсіпорынның даму жоспары бизнес-жоспар ретінде көрсетіледі, ол негізінен кәсіпорынның даму жоспарының құрамдастырылған сипаты болып табылады. Егер жобаинвестицияны тартумен байланысты болса, онда ол «инвестициялық жоба» деп аталады. Кез келген инв/қ жобаны қаржыландыру н/е несиелеу оның тиімділігін бағалауға үлкен мән береді.Инв/қ жобалардың тиімділігінің түрлері келемілер болып табылады:

1)Коммерцияалық (қаржылық) тиімділік

2) Бюджеттік тиім

3) Экономикалық Тиімділік

1)Коммерцияалық (қаржылық) тиімділік-инвестициялық жобаны іске асытуға қатысушылар үшін , жобаның іске асуынан туындайтын қаржылық нәтижелермен анықталады ж/е оларды 2 топқа бөлеміз 1) өндірістік қызметтің тиімділігін, көрсеткіштерін с-ақ жобаны іске асырушы кәсіпорынның ағымдағы ж/е болашақтағы қарж/қ жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер. 2) инвестициялық тиім/ң көрсеткіштері, яғни ақша ағамының жоспары негізінде есептеледі

2) Бюджеттік тиімілік. Бюджеттік инвестициялар - бюджеттен қоса қаржыландыру шартымен бюджеттік инвестициялық жобаларды, концессиялық жобаларды іске асыру арқылы заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарын қалыптастыру және ұлғайту, мемлекеттің активтерін құру есебінен мемлекет активтерінің құнын ұлғайтуға бағытталған республикалық немесе жергілікті бюджеттен қаржыландыру.Бюджеттік инвестициялық жоба - белгілі бір уақыт кезеңі ішінде бюджет қаражаты есебінен іске асырылатын және аяқталған сипаттағы жаңа объектілерді тұрғызуға (салуға) не қолда барларын реконструкциялауға бағытталған іс-шаралар жиынтығы.

Бюджеттік тиімділік-мемлекеттік бюджет есебінен жүзеге асырылатын инвестициялық жоба бойынша қаржылық тиімділік. Бұл көрсеткіштер инвестициялық жобаның іске асыратын бюджетке түсетін салықтық және басқа да түсімдерге байланысты сипатталады.

Мысалы: Әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламалары, жол картасы 2020, 100 мектеп, 100 аурухана, дипломмен ауылға, жұмыспен қамту 2020 бағдарламалары ж/е т.б

3) Экономикалық тиім/к-жобаның іске асыруына байланысты туындайтын барлық шығындар мен нәтижелерді есепке алатын тиімділік.Бұл көсеткішті анықтағанда мынадай тиімділік ескеріледі.

1. жобаның іске асуынан туындайтын әлеуметтік нәтижелер, яғни жобаның іске ас/а жұмыссыздық мәселесін шешуге ықпалы, жоба бойынша жұмыс жасайтын жұмыскерлердің тұрғын үй, денсаулық жағдайы , тұрмыс жағдайларына қатысты сұрақтардың дұрыс шешілуі

2. Жобаларды іске асырудың экологиялық тиімділігі, яғги қоршаған ортаны қорғау шаралары.

Әлемдік тәжірибеде инв/қ жоб/ң ,коммер/қ н/е қаржылық тиім/н бағалауда олардың ішіндегі тиімді нұсқасын таңдауда мынадай көрсеткіштер қолданады:

1)Таза ағымдағы құн-инв/қ ж/ы жүзеге асыр/н түсетін ақшалай түсімдер ж/е олар/ң дисконтталған ағымдық құндары

Жобаны қабылдауға болады, тиімсіз

2) Инвес/қ табыстылық –инв/а жұмсалған әр бір ақша бірлігіне келетін табысты есептеуге сипатталады.

Жобаны қабылдауға болады, тиімсіз

3) Ішкі пайда нормасының есебі. Инвестиц/ң жалпы көлеміне арналған қаржыландырудың сыртқы көзд/ң ең жоғарғы құнына сәйкес ішкі пайда нормасы. Егер жоба толығымен коммерциялық банктегі несиесі есебінен қаржыландырылатын болса онда IPP –дің мәні пайыз мөлшерлемесінің шекті деңгейін көрсетеді. Яғни одан жоғары болса тиімсіз болып саналады.

=0; жоба тиімді, тиімсіз

4)Өтеу мерзімін есептеу-тапқан қаражаттар есебінен несиенің қайтарылу мерзімін анықтайды. Өтеу мерзімі қысқа болуы тезірек қайтарылуға мүмкіндік береді.