Шплинттік біріктіру. Материалдар. Жасау технологиясы.
Штифті біріктіру-пішіні цилиндрлік немесе конустық формадағы біріктіру бөлшегі. Штифтер стандартталған: Цилиндрлі; Цилиндрические с засверленными концами; Конические; Конические с внутренной резбой.
Конустық штифтар 1:50 конустылықпен жасалады, өз-өзін тежелуін қамтамасыз етеді.
Штифтер Ст4, Ст5, 35, 40 және 45 болаттан жасалады.
Кесілуге рұқсат етілетін кернеу:
Штиф диаметрі:
Болат маркасына байланысты
.
Штифтер жақсы орнатылуы үшін канавкаларымен штифтер болады.
Штифтерді босап кетуден алдын-алу жолдары:
1) кернение,
2) развальцовка,
3)шайбалар қолдану;
4) ұру.
Кей жағдайда штиф орнына шплинт қолданылады.
Буаттық (шпонка) біріктіруінін түрлері. Призматикалық буаттардын жұмысқа қабылеттілігін тексеру.
Шпонкалы, шлицті біріктіру 1 бөлшекпен 2-ші бөлшекті біріктіру және айналдыру моментіне беру үшін қолданылады.
Айналатын бөлшек-шкиф д.а. Шкиф шпонка арқылы алынып тасталады.
Шпонкалар: сегментті және призмалы болып 2-ге бөлінеді.
Призмалы шпонкалар кернеусіз біріктірілуге жатады, сондықтан олардың жоғарғы бетінде саңылау қалдырылады және айналу моменті валдан ступицаға шпонканың бүйір қабырғасы арқылы беріледі.
Сол себепті шпонканың бүйір қабырғасында жаншылу кернеуі мен шпонканың қимасында қиылу кернеуі пайда болады.
Сегменттік буаттар. Қолдануы, конструкциясы, геометриялық параметрлері, артықшылығы және кемшіліктері.
Сегментті шпонкалардың жұмыс істеу принципі призмалы шпонкаға ұқсас. Сегментті шпонкамен қосылған қосылыстардың қолайлығы, шпонканы отырғызатын ойықтар оңай жасалады және оларды ажыратып қайта қосу да оңай.
Бірақ тереңірек жасалған ойық біліктің қимасы ауданының азаюынан білікті әлсіретеді. Сол себепті сегментті шпонкалар көбіне біліктің шетінде қолданылады. Өйткені біліктің шетінде түсетін күш басқа жерлеріне қарағанда аздау болады. Сегментті шпонканы да призмалы шпонка сияқты есептейді:
Білік қимасын әлсірету үшін сегментті шпонкалардың формасын аздап өзгертеді немесе сегментті шпонканың доға жақ бетін кесіп, биіктігін азайтады.
Керіліспен біріктіру. Керіліспен цилиндрлық біріктіру.
Жанасу беткейі цилиндрлі болып келген 2 бөлшекті бір-бірімен қосымша элементтердің көмегінсіз-ақ біріктіруге болады. Ол үшін бөлшектер керіліс туғызатындай етіп жасалады да, жинау кезінде бір-біріне престеліп біріктіріледі. Ал керіліс дегеніміз тесік пен білік диаметрлерінің теріс таңбалы айырмашылығы
- δ=А-В (В>А), яғни керілісті біріктіру деп бөлшектерді бір –біріне сығымдап біріктіруді айтады. Сонда жанасу беттерінде меншікті қысым мен үйкеліс күші п.б.
Престеп қосу 3 әдіспен орындалады: салқын престеу, втулканы қыздырып немесе білікті суытып және жеңіл престеп қосу.
Престеу, ажырату күші және бөлшектер бетінде пайда болатын деформация керіліс шамасына тікелей байланысты.
Престеу- бөлшектерді қосудың ең қарапайым және кең таралған түрі, бірақ кемшілігі- детальдар бетіндегі бедерлер қиылып, күш біркелкі тарамайды.
Бұл кемшіліктерді втулканы қыздырып немесе білікті суытып жинау арқылы жоюға болады.