18. Ю.Либихты? "минимум ережесіні?" негізгі мәні мынада:

1. егер, организмнің тіршілігі үшін қажетті экологиялық факторлардың барлығы минимум аймағына таяу орналасса, онда организм өзін біршама тәуір сезенеді;

2. егер, организмнің тіршілігі үшін қажетті экологиялық факторлардың барлығы минимум аймағына таяу орналасса, онда организм өзін тамаша сезенеді;

3. егер, организмнiң тiршiлiгi үшiн қажеттi экологиялық факторлардың барлығы ұзақ уақыт бойы оптимум аймағына таяу орналасса, онда организм опат болады;

4. егер, организм тiршiлiгi үшiн қажеттi экологиялық факторлардың бiреуi ғана минимум мөлшерiнен төмендеп кетсе (минимумнан төмен болса), онда организм опат болады;

5. организмдердің өсіп-өркендеуі үшін негізгі экологиялық факторлардың минималды мөлшері қажет.

19. Синэкология нені зерттейді:

1. өсімдік организмінің тыныс алу қарқынын;

2. организмнің әртүрлі климаттық жағдайлардағы адаптивтік (бейімделушілік) қасиеттерін;

3. организм өмірінің ұзақтығын;

4. организмнің өсу жылдамдығын;

5. қауымдастықтың түрлік құрамының уақытқа қатысты өзгеруін.

20. Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең қауіпсіз болып есептеледі?

1. тұрмыстық жылыту қазандықтары;

2. гидроэлектростанциялар;

3. теңіз толқындарының энергиясы;

4. атом электр станциялары;

5. жоғарыда келтірілген энергия көздерінің құндылығы шамалас.

2 Блок. Тапсырмалар.

Қазандықтың жұмыс уақыты ____ сағ/жылына болса, көліктік кәсіпорынның көмір пешіндегі қатты заттардың жылдық және максималдық мөлшерін анықтаңыз.

Көмірдің жылдық шығымы ___т/жылына;

Қорытынды жасаңыз.

3 Блок.

Халықаралық жобалар және Қазақстан.

М.Тынышпаев атындағы ҚазККА «Өміртіршілік қауіпсіздігі және экология» кафедрасы 2013-2014 оқу жылы

№12 ЕМТИХАН БИЛЕТІ « Экология және тұрақты даму» пәні бойынша

Бекітемін Кафедра меңгерушісі Зальцман М.Д._________ «_____»______________2013ж. №___ Хаттама

1 Блок. Тест сұрақтары.

1. Топырақтың түзілу процесіндегі маңызды роль атқаратын абиотикалық фактор:

1. өсімдіктер;

2. микроорганизмдер;

3. оттегі;

4. жануарлар;

5. уақыт.

2. Биосфераның тірі затына не жатады:

1. тас көмір;

2. мұнай;

3. вирустар;

4. магмалық тау жыныстары;

5. шөгінді жыныстар.

3. Биосферада органикалық заттарды ыдырату функциясын нелер атқарады:

1. энергетикалық қазбалар

2. продуценттер;

3. редуценттер;

4. шөгінді тау жыныстары;

5. консументер.

4. Биосферадағы тіршіліктің вертикаль бағытта таралуы:

1. 200 км;

2. 5 км;

3. 1 км;

4. 150 км;

5. 33 км.

5. Биологиялық процестер мен құбылыстардың периодты түрде ауытқып отыруы қалай аталады:

1. таралу;

2. биологиялық ырғақ;

3. адаптация;

4. фотосинтез;

5. миграция.

6. Экология қандай пәндердің қатарына жатады:

1. жалпы био-географиялық пәндер;

2. экономикалық пәндер;

3. қоғамдық пәндер;

4. техникалық пәндер;

5. адами (гуманитарлық) пәндер.

7. Қазіргі кездегі көптеген мамандардың тұжырымдауы бойынша тірі организмдер қашан пайда болған:

1. 20 млрд. жыл бұрын;

2. 3,5 млрд. жыл бұрын;

3. 10 млрд жыл бұрын;

4. 1 млрд. жыл бұрын;

5. 2 мың жыл бұрын.

8. Биосфераны негізінен экологияның қай бөлімі зерттейді:

1. демэкология;

2. синэкология;

3. аутэкология;

4. глобалдық экология;

5. әлеуметтік экология.

9. Биосфераға түсетін күн энергиясы ақыр соңында неге айналады;

1. дыбысқа;

2. механикалық энергияға;

3. химиялық энергияға;

4. электр энергиясына;

5. жылу энергиясына.

10. Төменде келтірілген тұжырымдардың қайсысы дұрыс емес:

1. биосферада жүретін процестердің бәрі термодинамика заңдарына бағынады;

2. биосфера ашық жүйе;

3. биосфераның тірі заты жердің бүлінген территорияларын қалпына келтіре алмайды;

4. биосфераның тірі заты энергетикалық пайдалы қазбаларды түзеді;

5. биосфераның тірі заты жердің эволюциялық процесінде атмосфераны түзді.

11. Экология ғылымының "демэкология" деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді:

1. экожүйелердің түрлері (типтері) мен қызмет атқару ерекшеліктерін;

2. қауымдастың құрамындағы организмдердің өзара қарым-қатынастарын;

3. биосфераның жанды затының функцияларын (атқаратын қызметтерін);

4. популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын;

5. ластанулардың биоценоздардың түрлік құрамына әсерін.

12. Экожүйе дегеніз, бұл:

1. консументтердің белгілі бір мөлшері;

2. автотрофты организмдердің жиынтығы;

3. энергия ағыны және заттар айналымы арқылы байланысқан тірі организмдер қауымдастығы;

4. редуцент организмдердің қауымдастығы;

5. өсімдік тектес организмдер қауымдастығы.

13. Адаптация дегеніміз, бұл:

1. қоршаған ортаның белгілі бір ресурстарына деген организмнің мұқтаждығы;

2. экологиялық факторлардың әсеріне организм төзімділігінің шегі;

3. организмнің өсіп-өркендеуі үшін қажетті экологиялық факторлардың жиынтығы;

4. қоршаған орта жағдайлары өзгерген кездерде организмнің функционалдық тұрақтылығын сақтауға мүмкіндік беретін реакциялардың жиынтығы;

5. организмнің тәулік мезгілін анықтау қасиеті.