3. Бағдарламалау

3.1 Бағдарламау негіздері.

Бағдарламалау дегеніміз не? VBA (Бағдарламалар үшін Visual Basic) коды арқылы дерекқорға функционалдықты қосу үрдісі. Мысалы, пішін мен есеп құрдыңыз және пәрмен түймешігін басылғанда есепті ашатын пішінге қосқыңыз келеді деп ұйғарайық. Мұндай кезде бағдарламалау макрос немесе VBA іс рәсімін жасау және түймешіктің Басқан кезде оқиға сипатын орнату үрдісі болып табылады, сонда түймешікті басу макростарды немесе іс рәсімін іске қосады. Есепті ашу сияқты қарапайым әрекет үшін барлық жұмысты атқаруға Түймешік шеберін пайдалануыңызға болады немесе шеберді өшіріп, бағдарламалауды өзіңіз орындай аласыз.

Көп Microsoft Office бағдарламалары «макрос» терминін VBA кодына қатысты пайдаланады. Оның Access пайдаланушыларымен шатасып кетуі мүмкін, себебі Access бағдарламасында «макрос» термині Макрос құрастырғыш арқылы жинауға болатын макрос әрекеттерінің атаулы жинағына қатысты болады. Access макрос әрекеттері VBA кодында қатынаулы пәрмендердің ішкі жиынын ғана көрсетеді. Макрос құрастырғыш Visual Basic өңдеушісіне қарағанда жоғары құрылымданған тілдесумен қамтамасыз етіп, VBA кодын үйренбей басқару элементтері нысандарының бағдарламаларын қосуыңызға мүмкіндік береді. Сізге Access Анықтама бөлімдерінде Access макростарына макростар ретінде сілтеме жасалатынын есіңізде ұстау керек. Керісінше, VBA кодына VBA, коды, функция немесе іс рәсімі түрінде сілтеме жасалады. VBA коды сынып модульдерде (жеке пішіндердің немесе есептердің бір бөлігі болып табылатын және осы нысандарға ғана арналған кодты қамтитын) және (арнайы нысандарға байланыстырылмаған және дерекқор арқылы пайдаланылатын «жаһандық» коды бар) модульдерде болады.

Нысандар (пішіндер мен есептер сияқты) мен басқару элементтерінің (пәрмен түймешіктері мен мәтін жолақтары сияқты) макростар немесе іс рәсімдер тіркелетін көптеген оқиға сипаттары болады. Әрбір оқиға сипаты тінтуірді басу, пішінді ашу немесе мәтін ұясындағы деректерді өзгерту сияқты арнайы оқиғамен байланысты. Сондай-ақ, оқиғаларды жүйе оқиғалары сияқты Access бағдарламасының сыртындағы факторлармен немесе басқа оқиғаларға тіркелген макростар немесе іс рәсімдер арқылы іске асады. Егер көптеген макростарды немесе іс рәсімдерді көп нысандардың бірнеше оқиға сипаттарына қоссаңыз, дерекқорыңыз күрделене түседі, бірақ көп жағдайда қажетті нәтижелерді өте кішкентай бағдарламалауды пайдалану арқылы мұрағаттауыңызға болады.

3.2 Бағдарламаны қолдану.

Microsoft Office Access 2007 бағдарламасы дерекқор бағдарламаларын әзірлеу үшін мүмкіндіктерге толы тұғырмен қамтамасыз етеді. Дерекқор бағдарламасы деректерді және бизнес тапсырмасының логикасын (бағдарлама логикасын) жалғастыратын пайдаланушылық тілдесуді сақтауға және реттеуге жол беретін компьютерлік бағдарлама болып табылады.

Пайдаланушы компьютеріне Access 2007 бағдарламасын орнатпастан жұмыс істейтін Office Access 2007 бағдарламаларын қолдану үшін оларды Microsoft.com қотару орталығынан тегін алуға болатын Access 2007 жұмыс уақытымен бірге үлестіруге болады.

Бұл бөлімде негізгі қолдану жобасын, Access 2007 бағдарламасының жұмыс уақыты және оны қотару туралы талқыланады. Сонымен қатар бұл бөлімде Access 2007 бағдарламасын қолдану арқылы дерекқор бағдарламасын қолдануды қарау туралы беріледі.

Сізге макростарды немесе VBA кодын пайдалану үшін шешіміңізді екі мәселеге негіздеуіңіз керек: қажетті қауіпсіздік және функционалдық. Қауіпсіздік мәселе болып табылады, себебі VBA кодын деректеріңіздің қауіпсіздігін рұқсатсыз ашатын немесе компьютеріңіздегі файлдарды зақымдауы мүмкін кодты жасау үшін пайдалануға болады. Сізден басқа адам жасаған дерекқорды пайдаланғаныңызда, дерекқордың сенімді көзден келгенін білген жағдайда сізге VBA кодын қосу керек. Басқалар пайдаланатын дерекқорды жасағаныңызда, сізге пайдаланушының дерекқорға сенімді күйді арнайы түрде беруін талап ететін бағдарламалау құралдарынан аулақ болуға тырысу керек. Пайдаланушыларға дерекқорыңызды сенуге деген қажеттіліктен құтылуға қатысты жалпы тәсілдер осы бөлімде кейінірек келеді.

Қауіптілігі ықтимал мазмұнды қосу немесе ажырату туралы қосымша ақпарат алу үшін Office құжаттарында макростарды қосу немесе ажырату бөлімін қараңыз (осы бөлімнің кез келген жерінде көрсетілгендей, басқа көптеген Microsoft Office бағдарламалары VBA кодына сілтеме жасау үшін «макрос» терминін қолданады, сондықтан бұл терминді Access макростарымен шатастырмаңыз).

Дерекқорыңыздың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектесу үшін, мүмкін болған кезінде макростарды пайдаланып, макрос әрекеттері арқылы жүзеге аспайтын әрекеттер үшін ғана VBA бағдарламалауына қайта сұрыптау керек. Одан кейін, сізге іске қосу үшін дерекқорға сенімді күй беруді талап етпейтін макрос әрекеттерін ғана пайдаланып көру керек. Осылайша макрос әрекеттерін пайдалануды шектеу пайдаланушылардың дерекқорда компьютерлеріндегі деректерге немесе басқа файлдарға зақым келтіруі мүмкін бағдарламалардың болмайтынына сенімді болуына мүмкіндік береді.

Макростарды кеңінен пайдалануды жартылай қолдау үшін Office Access 2007 нұсқасында Access бағдарламасының ескі нұсқаларын пайдалану арқылы жасалатын қуатты макростарды жасауға мүмкіндік беретін жаңа макрос әрекеттері болады. Мысалы, макрос әрекеттері арқылы жаһандық айнымалы мәндерді жасап, пайдалануыңызға болады және жаңа қателерді өңдейтін макростар арқылы қателерді өңдеуіңізге болады. Access бағдарламасының ескі нұсқаларында мүмкіндіктердің бұл түрлерін VBA пайдалану арқылы ғана қолданылады. Оған қосымша, Access 2007 бағдарламасында макросты нысанның немесе басқару элементінің оқиға сипатына бірден ендіруіңізге болады. Ендірілген макрос нысанның немесе басқару элементінің бір бөлігі болады және жылжыған немесе көшірілген кезде нысанмен немесе басқару элементімен қалады. Access бағдарламасының ескі нұсқаларында макростарды дерекқорыңызды сақтауды кейде қиындататын бөлек нысандар түрінде сақтау керек.

Бағдарламалауды нысанға немесе басқару элементіне қосқаныңызда, сізге теңшелімдердің осы ретімен төмендегілерді пайдалану арқылы қарастыру керек:

Іске қосу үшін дерекқорға сенімді күй беруді талап етпейтін әрекеттері ғана бар макрос

Іске қосу үшін дерекқорға сенімді күй беруді талап ететін әрекеттері бар макрос VBA іс рәсімі

Макросты құрғаныңызда, іске қосу үшін дерекқорға сенімді күй беруді талап етпейтін әрекеттердің қысқа тізімі мен барлық макрос әрекеттерінің ұзақ тізімі арасында Макрос құрастырушысындағы Барлық әрекетті көрсету түймешігін басу арқылы ауысуыңызға болады. Сондай-ақ, Барлық әрекетті көрсетуІске қосу пәрмені макрос әрекетіне арналған дәлелдердің толық тізімін көрсетеді. Макростар құрастыру туралы қосымша ақпарат алу үшін Макростар туралы түсінік бөлімін қараңыз немесе Қосымша ақпарат бөліміндегі сілтемелерді орындаңыз.

Макростар пішіндерді ашу және жабу және есептерді іске қосу сияқты көптеген бағдарлама тапсырмаларын қараудың оңай жолымен қамтамасыз етеді. Жасалған дерекқор нысандарын бірге жылдам әрі жеңіл байланыстыруыңызға болады, себебі мұнда еске сақтауға қажетті кішігірім синтаксис бар; әр әрекетке арналған дәлелдер Макрос құрастырушысында бейнеленеді.

Жоғары қауіпсіздік пен макростар беретін жеңіл қолданысқа қоса, төмендегілерді жүзеге асырғыңыз келсе, сізге макростарды пайдалану керек:

Әрекетті немесе әрекеттер жиынын пернеге тағайындау. Оған Авто пернелер деп аталатын макрос тобын жасау қажет етіледі.

Дерекқор бірінші ашылғанда, әрекетті немесе әрекеттер қатарын орындау. Оған Авто орындау деп аталатын макросты жасау талап етіледі.

Access параметрлері тілқатысу терезесінде бастау пішінін анықтап, макросты немесе VBA кодын сол пішіннің Ашылуда немесе Қотарылуда оқиғасына тіркегеннің өзінде, Авто орындау макросы басқа кез келген макростардан немесе VBA кодынан бұрын іске қосылады.

Егер төмендегілердің бірін орындағыңыз келсе, сізге макростардың орнына VBA бағдарламалауын пайдалану керек:

Бекітілген функцияларды пайдалану немесе жеке функцияларыңызды жасау Access бағдарламасы пайыздық төлемді есептейтін IPmt функциясы сияқты көптеген бекітілген функцияларды қамтиды. Күрделі өрнектерді жасауды қажет етпестен, есептеуді жүзеге асыру үшін бекітілген функцияларды пайдалануыңызға болады. VBA коды арқылы өрнек мүмкіндігінен асатын есептеулерді жүзеге асыру үшін немесе күрделі өрнектерді ауыстыру үшін жеке функцияларыңыздың құруыңызға болады. Бұған қосымша, жалпы әрекетті бірден аса нысанға қолдану үшін ос функцияларды пайдалануыңызға болады.

Нысандарды жасау немесе шеберді пайдалану Көп жағдайда, осы нысанның Жасақтама көрінісіндегі нысанды жасауды және өзгертуді жеңіл деп табасыз. Кейбір жағдайларда, дегенмен, сіздің кодтағы нысанның анықтамасын шебер пайдаланғыңыз келуі мүмкін. VBA арқылы дерекқордың өзінен басқа дерекқордағы барлық нысанды шебер пайдалануыңызға болады.

Жүйе деңгейіндегі әрекеттерді орындау Макростағы Бағд іске қосу әрекетін Access бағдарламасының ішіндегі басқа бағдарламаны (Microsoft Office Excel 2007) іске қосу үшін орындауыңызға болады, бірақ Access бағдарламасынан тыс басқа да көптеген әрекеттерді орындау үшін макросты пайдалана алмайсыз. VBA арқылы файлдың компьютерде бар екенін көру үшін тексеруіңізге, Office Excel 2007 сияқты басқа Microsoft Windows бағдарламаларымен байланыстыру үшін Автоматтандыру немесе DDE (Динамикалық деректерді алмастыру) мүмкіндігін пайдалануыңызға және Windows DLLs жинағында (динамикалық сілтемелер жинағы) функцияларды шақыруыңызға болады.

Жазбаларды бір уақытта шебер пайдалану Жазбалар жиынын, бір жазбаны бір уақытта қарап шығу үшін VBA кодын пайдалануыңызға және әр жазбадағы әрекетті орындауыңызға болады. Керісінше, макростар жазбалардың бүкіл жиынымен бір уақытта жұмыс істейді.

Егер басқаларына таралатын дерекқордағы VBA кодын пайдалансаңыз, сізге дерекқордың бумасы мен қол қоюына назар аудару керек, сонда пайдаланушылар кодтың сенімді көзден келгеніне сенімді болады. Дерекқордың бумасы мен қол қоюы туралы қосымша ақпарат алу үшін Access 2007 дерекқорын қорғау бөлімін қараңыз. Жалпы бағдарламалау тапсырмаларын орындау үшін Түймешік шеберін пайдалану.

Егер түймешікті пішінге қоссаңыз, Түймешік шебері бағдарламалауды бастауға көмектеседі. Шебер арнайы тапсырманы орындайтын түймешікті жасау үрдісін көрсетеді. Office Access 2007 (.accdb) файлында шебер түймешіктің Басылуда сипатына енгізілген макросты жасайды. .mdb немесе .adp файлында шебер VBA кодын құрады, себебі енгізілген макростар осы файл пішімдерінде қолданылмайды. Басқа кезде қажеттіліктеріңізге жақсы сәйкес келуі үшін макросты немесе VBA кодын өзгертуіңізге немесе күшейтуіңізге болады.

1. Microsoft Office Түймешігі Түймешік суреті түймешігін нұқып, одан кейін Ашутүймешігін нұқыңыз.

2. Ашу тілқатысу терезесінде дерекқорды таңдап, ашыңыз.

3. Шарлау аумағында түймешікті қосқыңыз келген пішінді тінтуірдің оң жақ түймешігімен нұқып, одан кейін Жасақтама көрінісі түймешігін басыңыз.

4. Жасақтама қойындысындағы Басқару элементтері тобынан Басқару шеберін пайдалану Түймешік суреті параметрі таңдалғандығына көз жеткізіңіз.

5. Жасақтама қойындысының Басқару элементтері тобында Түймешік түймешігін нұқыңыз.

6. Пішінді құрастыру торында түймешікті орналастырғыңыз келген жерді нұқыңыз.

Түймешік шебері іске қосылады.

7. Шебердің бірінші бетінде, шебердің түймешікке орындау үшін қандай әрекеттерді бағдарламалай алатындығын көру үшін Санаттар тізіміндегі әр санатты нұқыңыз. Әрекеттер тізіміндегі қажетті әрекетті таңдаңыз, одан кейін Келесі түймешігін басыңыз.

8. Түймешікке мәтінді немесе суретті бейнелеу қажеттігіне байланысты Мәтін немесе Сурет параметрін таңдаңыз.

Егер мәтінді бейнелеу қажет болса, Мәтін параметрінің жанындағы ұяда мәтінді өңдеуіңізге болады.

• Егер суретті бейнелеу қажет болса, шебер тізімдегі суретті ұсынады.

• Егер басқа суретті таңдағыңыз келсе, Office Access 2007 бағдарламасы ұсынатын түймешік суреттерінің барлығын бейнелеу үшін Барлық суреттерді көрсету параметріне құсбелгіні қойыңыз немесе тағы басқа жерде сақталған суретті таңдау үшін Шолу түймешігін басыңыз.

Келесі түймешігін басыңыз.

9. Түймешікке арналған мәнді атауды енгізіңіз. Бұл таңдаулы қадам болып табылады және бұл атау түймешікте бейнеленбейді. Дегенмен, түймешікке кейінірек сілтеме жасау қажет болғанда (мысалы, пішіміңіздегі басқару элементтеріне арналған қойынды ретін орнатсаңыз) мәнді атауды енгізген жөн, түймешіктердің айырмашылығын әлдеқайда жеңілдетеді. Егер түймешік пішінді жапса, мысалы, оны Тмкжабу немесе Түймешік жабу деп атауыңыз мүмкін.

10. Аяқтау түймешігін басыңыз.

Access бағдарламасы түймешікті пішінге орналастырады.

11. Егер қандай шебердің сізге «бағдарламаланғанын» көргіңіз келсе, осы таңдаулы қадамдарды орындаңыз:

• Егер сипаттар кестесі әлі бейнеленбесе, оны бейнелеу үшін F4 пернесін басыңыз.

• Сипаттар кестесіндегі Оқиға қойындысын нұқыңыз.

Басылуда сипат жолағында Түймешік суреті түймешігін басыңыз.

Access бағдарламасы Макрос құрастырушысын іске қосып, шебер жасаған макросты көрсетеді. Қажет болған жағдайда макросты өңдеуіңізге болады (макросты өңдеу туралы қосымша ақпарат алу үшін Макростар туралы түсінік бөлімін қараңыз немесе Қосымша ақпарат бөліміндегі сілтемелерді орындаңыз). Аяқтаған соң, Жасақтама қойындысының Жабу тобында Макрос құрастырушысын жабу үшін Жабу түймешігін басыңыз. Егер Access бағдарламасы сізге өзгертулерді сақтап, сипатты жаңартуға нұсқау берсе, өзгертулерді сақтау үшін Иә немесе өзгертілерді қабылдамау үшін Жоқ түймешігін басыңыз.

Жасақтама қойындысының Көріністер тобында Көрініс түймешігін басыңыз, одан кейін Пішін көрінісі түймешігін басыңыз. Оның күткендегідей жұмыс істеп тұрғанын растау үшін жаңа түймешікті басыңыз.