Planowanie doświadczenia

1. Odcinamy cienką warstwę komórek skórki cebuli lub komórek liści merzyka.

2. Barwimy w wodnym roztworze czerwieni obojętnej.

3. Umieszczamy skrawki w 10% roztworze soli kuchennej na szkiełku podstawowym i przykrywamy szkiełkiem nakrywkowym.

4. Obserwujemy pod mikroskopem co się dzieje. - odsuwanie się cytoplazmy od ściany komórkowej, najpierw w narożach komórki, - cytoplazma w kilku miejscach odrywa się dużymi fałdami od ściany komórkowej, zmniejsza się powierzchnia i objętość wakuoli, cytoplazma gęstnieje, nie widać jądra komórkowego, cytoplazma pozostaje połączona ze ścianą tylko za pomocą cienkich nici plazmatycznych.

Mitoza - jest podziałem jądra komórkowego, dzięki któremu powstające komórki potomne uzyskują jądra o takiej samej liczbie chromosomów, jaka była w macierzystym jądrze. Ponieważ jest procesem zachodzącym w komórkach somatycznych, umożliwia ona ich namnażanie, dochodzi do wzrostu lub regeneracji organizmu.

Mejoza - jest podziałem jądra komórkowego, w trakcie którego zostaje zmniejszona o połowę liczba zawartych w nim chromosomów. Zachodzi w komórkach macierzystych zarodników i gamet, prowadząc do powstawania haploidalnych (czyli posiadających zredukowaną do połowy liczbę chromosomów) zarodników, komórek jajowych oraz plemników. Redukcja jest zjawiskiem bardzo istotnym, ponieważ zapobiega procesowi stałego wzrastania liczby chromosomów w powstających po zapłodnieniu organizmach potomnych. Dodatkowo mejoza /s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_biologiczny/86520-mejoza.htmlsprawia, że materiał genetyczny osobników potomnych jest u każdego inny.

Najpierw dochodzi do podziału jądra (kariokinezy). Przebieg tego podziału jest następujący (na przykładzie mitozy):

• Profaza - z chromatyny jądrowej wyodrębniają się chromosomy. Każdy złożony jest z dwóch chromatyd, jedna chromatyda to cząsteczka DNA razem z białkami, a obie chromatydy danego chromosomu są jednakowe pod względem genetycznym oraz morfologicznym (posiadają ramię krótkie i długie z łączącym je przewężeniem - centromerem). Jądro komórkowe człowieka zawiera 46 chromosomów (diploidalny zestaw chromosomów).

• Metafaza - chromosomy podzielone podłużnie na chromatydy układają się centromerami w płytce równikowej wrzeciona kariokinetycznego.

• Anafaza - chromatydy wędrują ku przeciwległym biegunom komórki dzięki skracaniu się włókien wrzeciona podziałowego.

• Telofaza - etap końcowy, w którym powstają potomne jądra komórkowe (o tej samej ilości chromosomów choć z zawartością DNA o połowę mniejszą) oraz następuje podział cytoplazmy (cytokineza).

Komórka wkracza teraz w interfazę, w trakcie której dochodzi do wzrostu jądra, następnie do syntezy DNA (dzięki czemu ilość materiału genetycznego wraca do odpowiedniego poziomu).

Przebieg mejozy:

W trakcie mejozy zachodzą dwa połączone ze sobą podziały jądra komórkowego, przy czym pierwszy to tzw. redukcyjny (w którym dochodzi do rozdziału chromosomów homologicznych, tzn. o takiej samej wielkości i kształcie oraz zawierających różne allele /s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_biologiczny/85475-allele.htmltakich samych genów), a drugi - mitotyczny (dochodzi do rozdziału chromatyd).

• Profaza I - po wyodrębnieniu z chromatyny jądrowej chromosomy homologiczne układają się parami tworząc biwalenty. Chromosomy dzielą się podłużnie na chromatydy, powstają więc tzw. tetrady. Zachodzi wymiana odcinków chromatyd między homologicznymi chromosomami (tzw. crossing-over), czyli rekombinacja materiału genetycznego.

• Metafaza I - w płaszczyźnie równikowej układają się tetrady.

• Anafaza I - wrzeciono podziałowe rozdziela chromosomy homologiczne.

• Telofaza I - powstają dwa jądra potomne o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów (u człowieka jest ich wtedy 23).

Następnie komórka od razu wchodzi w drugi podział, który przebiega tak jak mitoza /s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_biologiczny/86587-mitoza.htmloraz po niej - w interfazę. Powstają cztery /s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_symboli_literackich/101579-cztery.htmlkomórki potomne ze zredukowaną ilością materiału genetycznego (komórki haploidalne).

Chromosom – forma organizacji materiału genetycznego wewnątrz komórki.

Chromatyna – włóknista substancja występująca w jądrze komórkowym, zbudowana z DNA, histonów i niehistonowych białek. Stanowi główny składnik chromosomów.

Biwalent - para połączonych ze sobą chromosomów homologicznych czyli. Miejscem połączenia chromosomów homologicznych są chiazmy.

Crossing-over to proces wymiany materiału genetycznego między chromosomami homologicznymi, w wyniku którego zwiększa się zmienność genetyczną.

Chromosomy homologiczne - chromosomy o tym samym kształcie i wielkości, zawierają podobną informację genetyczną, czyli geny.

Chiazma – połączenie w miejscu, w którym doszło do wymiany odcinków chromatyd pomiędzy chromosomami homologicznymi.