Туризмнен түсетін пайда бойынша алдыңғы катардағы он ел (2009 ж. Халықаралық туристік түсімдер)

Ел	Туризмнен түсетін пайда, млрд. долл.	Бүкіл әлемдегі үлесі, %
І.АҚШ	93,9	11,0
2. Испания	53,2	6,2
3. Франция	49,4	5,8
4. Италия	40,2	4,7
5. Қытай	39,7	4,6
6. Германия	34,7	4,1
7. ¥лыбритания	30,0	3,5
8. Аустралия	25,6	3,0
9. Түркия	21,3	2,5
10. Австрия	19,4	2,3
Әлем бойынша барлыгы	852	100

Дерекнама: ЮНВТО

Туристердің шығындары бойынша бірінші орынды АҚШ алады, одан кейін Германия, Ұлыбритания мен Жапония. Жапония соңғы жылдары өз елінің оң төлем балансын қамтамасыз ету үшін азаматтарының шетел саяхат жасауын қолдайды [3].

Халықаралық туристік ағымдардың рецепторлары, сонымен қатар, шығарушы нарық болып табылады. Келетін туристер саны бойынша алдыңғы қатардағы кейбір елдер, мысалы, Шьиғыс Еуропа және Оңтүстік-Шығыс Азияның кейбір елдері, табысы бойынша бірінші болмауы да мүмкін.

Туристердің, демек, ақшаның алмасуы индустриялық және жаңа индустриялық елдер арасында өтеді. ЮНВТО мәліметі бойынша, алдыңғы қатардағы жиырма туристік елдер арасында дамушы елдер жоқ.

Туристік нарықты талдау мақсаттары мынадай:

- халықаралық туризм өсетін және төмендейтін аймақтарды анықтау;

- туристер саны мен олардан түсетін табыстардың географиялық таралуын, осындай айырмашылықтар динамикасының себептерін түсіндіру;

- халықаралық туризмнің экономикалық дамуының маңызды әлементіне айналуына үлкен потенциалы бар елдерді анықтау.

Халықаралық туристік ағымдардың географиялық шоғырлануы сауданың географиялық шоғырлануына сәйкес, бірақ екі айырмашылығы бар.

Біріншіден, туризмнен түсетін пайда бойынша оң балансына ие болған елдердің, мысалы, АҚШ, Испания, Португалия, Грекияның сауда балансы кейде теріс болады. Керісінше, туристік алмасуда теріс балансы бар елдердің сауда балансы оң болады, мысалы, Германия, Жапония.

Екіншіден, индустриялық елдер арасындағы туристік қызметтер алмасуы, тауар саудасындағыдай, міндетті түрде үқсас өнімдер алма­суы бола бермейді. Шынында да, индустриялық елдер арасындағы тауарлар алмасуы ең алдымен бір категориядағы тауарлар алмасуы түрінде өтеді, мысалы, АҚШ пен Жапония арасындағы автомобиль саудасы немесе Еуропа елдері арасындағы азық-түлік өнімдерінің са­уда алмасуы. Мұндай сауданы сала ішіндегі сауда деп атайды. Туризмде үқсас өнімдер алмасуы болады, мысалы, мәдени туризм секторында, бірақ алмасу көлемі шағын. Әдетте туризмнің дәстүрлі түрлерінің алмасуы болады. Мәселен, Солтүстік Еуропа тұрғындары демалы-сын Жерортатеңіз ьсурорттарында өткізсе, оңтүстік жылы елдерінің тұрғындары тау шаңғы курорттарын таңдайды.

Қайталау сұрақтары

1. ЮНВТО ұсынган әлемнің 6 туристік аймақтарын атап беріңіз.

2. Әлемдік халықаралық туризмнің XX ғасырдың екінші жартысындағыдаму динамикасы жөнінде әңгімелеп беріңіз.

3.Әлемдік халықаралық туризмніңқазіргі географиясы жөнінде әцгімелеп беріңіз.

4. Әлемнің туристік аймақтарының негізгі туристік орталықтары мен олардағы басты туристерді шыгарушы елдерін атап шығыңыз.

5. Туристік келулер бойынша әлемнің алдыңгы цатардағыон елін атап шығыңыз.

6. Туризмнен түсетін пайда бойынша әлемнің алдыңгы цатардағы он елінің сипаттамасын беріңіз.

7. Әлемнің әрбір туристік аймагындағы туристік нарықты талдау магынасы неде?