2.1. Қаржылық және аралас холдингттер
Жеке оперативтік қызмет жүргізбейтін холдинг компаниясы “таза” холдинг деп аталады. Егер холдингтің жеке өндірісі болса, онда ол “аралас” холдинг( 2.5 сурет) деп аталады. Материндік компания өзінің жеке өндірісі болады және басқа компаниялардың капиталында қатысады, ал ол компаниялар тәуелді болады. Таза холдингтен материндік компанияның айырмашылығы оның өз шаруашылығы болады және ол қатысатын компаниялардан тек қосалқы пайда көреді. “Таза” холдингте дочерной компаниялар заңды түрде тәуелсіз,бірақ экономикалық – тәуелді.”Аралас! холдингтен материндік кампания өндірісі дочерной компанияның бизнесімен байланысыз.
Ұ
Холдинг
лтық
- холдинг
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
2
Дочерлік компания
3
Б
ірінші
жағы
Холдинг
Дочерлік компания3
Дочерлік компания2
Дочерлік компания1
Бірінші жағы Екінші жағы
2.4. сурет. Ұлттық және транснационалдық холдин
Холдинг
Холдинг
Кәсіпкерлік
Т1
Т2
Дочерлік компания2
Дочерлік компания2
кооперация Бірекен бизнес
Х
олдинг
– “Таза” Холдинг “ Аралас”
2.5. “Таза” және “аралас” холдингтер
Материндік компаниялары бар концерндер – бұл материндік компания басқаратын концерн түрі(2.6) материндік компаниялар бар концерн құрамынна кіретін жеке заңды компаниялардың саны холдинг басқаратын концерн айтарлықтай аз болады.
Мтериндік компания
Өнеркәсіп
5
0
% кіші
Т 3
Дочерлік компания1
Дочерлік компания
2
Т
1 Бірекен
бизнес
Т
2
к ооперация
Катериндік компаниядан концерн = Материндік компания +
+ Дочерлік компания1 +
+ Дочерлік компания 2
2.6. сурет.Материндік компаниядан концерн
Компаниялар тобы – бұл концерн құрамына кіретін дочерной компаниялар бірлістігі (2.2) Топ құрамына өндірістіктен бөлек, қызмет көрсету компаняларын да кіреді, олар транспорттық, бұрғылау, жөндеу, консалтингті және т.б.
Тік интеграциялы концерде дочерной компаниялар технологиялық
прцестің тізбектілуі бизнес концернің негізгі
Құрастырушыларына жауап беретін дочерной компаниялары арасында тараған.
Холдинг
Дочерлік компания1
Дочерлік компания
2
Дочерлік компания
3
Сатып алушы
Т
1 Т2
Т3
Б
ірекен
бизнес
2.7.Вертикальді интеграция концерні
Горизонтальді интеграциялы концернде дочерной компаниялар технологиялық біртекті өнім шығарады, олар бір – бірінен мамандануы мен нарыққа сегменттелуі арқылы ерекшеленеді.(2.8сурет)
Холдинг
Бірекен
б
изнес
Т
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
2
Дочерлік компания3
Т
2
Т3
Т1 Т2 Т3
Сатып алушы 1
Сатып алушы 2
Сатып алушы 3
Горизантальді интеграция концерн Холдинг +
+ Дочерлік компания1 +
+ Дочерлік компания 2 +
+ Дочерлік компания 3
2.8.сурет. Горизантальді интеграция концерні
Холдинг
Холдинг 1
Холдинг 2
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
1
Б изнес1 Бизнес2
Холдинг 1+ Холдинг2+
Концерн1 = + Дочерлік компания1 + Концерн=Дочерлік компания 3 +
+ Дочерлік компания 2 + Дочерлік компания 4
Конгломерат = Холдинг + Концерн1 + Концерн 2
2.9.сурет. Конгломерат
Концернен конгглометраттың еректесігіхолдингтік дочерной компаниялары әр түрлі бір – бірінен байланыса бермейтін бизнес түрлерінен айналыса береді.
Конглометраттар сәйкесінше бірнеше бизнеске өз акцияларын сала береді. Сол арқылы елдік және басқа да тәуекел түрлерін төлететін, тұрақты табыс алады. Бұл үшін бизнестің өзара байланыста болуы шарт емес , кейде олардың тәуелсіз дербес болуы қажет болып жатады. Қаржылық конглоператтарда холдингтер дочерной компанияларды басқаруда қаржылық басқару стильін қолданады. Олар уақыт ағынында орта мерзімді периодқа есептелген инвестициялар арқылы пайда табуға тырысады. Ол кезде қаржылық жоспарлау мен бақылаудың мақсаты нарық үлесін артаруын , қысқа және орта мерзімде жоғары қаржылық нәтижелерге жету болып табылады.
Басқару конглократтары қаржы конглактарына тән қасиеттерге ие, бірақ болашақ мүмкіндіктерге аса көңіл бөледі. Олар өзінің бизнес – портфелін басқаруға статистикалық жобалау мен стратегиялық бақылаустилін қолданады. Басқару конглактарына тән қасиет , онда менеджментті ұйымдастыруға менеджрлердің тәжірибесі мен қабілеттерін мүмкіндігінше пайдалану, Басқару сапасын көтеру мен оның өзіндік құнын түсіру есебінен теңбес емес компанияларды біріктіру нәтижесінде жеке компанияларды басқарудан да тиімді көсеткіштерге жетуге болады. Бұл синергия эффектісінің пайда болу есебіненболады. Бизнесті басқару штаб – пәтерде немесе холдингте іске асады. Сондықтан холдинг компания өз функциясын жақсы атқаруы өте маңызды. Оның функциясы : мақсаты таңдау, стратегияны өңдеу, дочерной компанияның жұмысын ұйымдастыру, алынған нәтижелелерді бақылау, конгломерат құрылып таңдау, сол арқылы өз акционерлеріне қосымша құн пайда ету.
Холдинг
Б
Дочерлік басқару
компаниясы
асқару
100%
Т
Дочерлік кәсіпкерлік
компания 1
Дочерлік кәсіпкерлік
компания 2
Т
2
Б ірекен
бизнес
К ооперация
2.10. сурет. Басқару компаниясы
Холдинг
Дочерлік компания
1
Дочерлік компания
2
Цех бөлім
Цех бөлім
Дивизон 1 (филиал,
бөлімше)
Дивизон 2 (филиал,
бөлімше)
Б
ірекен
бизнес
2.11.Сурет. Дивизионы
Дочерной компанияларды басқару функцияларын холдинг басқару компанияларын пайда етілуі немесе жалдауы мүмкін. Көп жағдайда мұндай қызметті қаржылық компаниялар атқарады.
Басқару компаниялары холдингпен жасалған шарттар негізінде жұмыс істейді. Басқару компаниясы жалпы шарттармен директивалорға жасайды, біріңғай баға мен сату шартты - есептік баға жұмыс істейді.
Холдинг немесе материндік компанияның шаруашылық бірлігі цех, бөлім, филиал, бөлімше болуы керек.(2,11)
Компанияны ұйымдастыру, пайда етуі басқа елге тасымалдауды айтатын нәрсе, ондағы елдің даму деңгейін, салық жүйесін және басқа ерекшеліктерін ескеруіміз тиіс.
Мысалы АҚШ көптеген штататарының заңында бір компанияны басқаның тікелей иеленуіне шек қойылады,әр түрлі елдердің салық туралы заңында салық базасы мен салықты элиминдеудің әртүрлі нұсқаулары қалыптасқан.ФРГ заңы бойынша компания өзінің дочерной компанияларымен бірге іскерлік қатынастарда 25 пайыз кем болмаса салық бірлігінің бөлінбес бөлігі болып табылады, концерндерге жеке компанияларға қарағанда жеңілдіктер қарастырылған болып табылады, концерндерге жеке компанияларға қарағанда жеңілдіктер қарастырылған тура оосындай заң Ұлыбритания (75 пайыз көп қатысқанда) мен швецарияда да қабылданған.