Штампталған (металды) сауытты кигізіп көру әдістемесі

Дайындау кезеңі. Әзірленген жасанды (штампталған) сауыттың технологиялық сапасын тексеру. Сапаның технологиялық критерийлері (шарттары): жасанды сауыт ағартылмаған, жалтыратылмаған (қара түсті), тістің анатомиялық пішініне сәйкес келеді, химиялық қарындашпен белгіленген тістің клиникалық мойнын жауып тұрады. Шайнау тістердің төмпешігі жасқа байланысты ерекшеліктерін сақтайды. Яғни жастарда төмпешіктер айқын көрініп тұрады, ал егде адамдарда әлсіз байқалады. Сонымен қатар, экваторлық бөлік жақсы байқалады, сауыт шеті тістің жоспарланған анатомиялық мойнының деңгейінде болады және ғаныш бағанда терең емес жырашық түрінде кездеседі. Бірқалыпты қалыңдықтағы сауыт ғаныш бағаннан күшпен алынады.

Кигізіп көру кезеңдері: а) жасанды сауытты және егелген тісті сутегі асқын тотығымен немесе спиртпен өңделеді. Штамптан жасанды сауытты алып, науқастың аузын шайдыру керек. Жасанды сауытты тіске кигізіп көру керек.

Сапаның клиникалық критерийлері: жасанды сауыт біраз күшпен тіске кигізіліп, алынады. Тіс мойнын тығыз қысып, тістің қызылиегінің науашасына кіреді. Көршілес тістермен апроксимальды жақтарынан байланыс аймақтарын, тістемде антагонист тістермен фиссуралық-төмпешіктік байланысты сақтайды, тіс сауытының қажетті пішініне сәйкес келеді. Жасанды сауытты тіске аса қатты күш түсірмей-ақ кигізуге болады. Және біртіндеп қызылиек шеті мен сауыт шетінің арасындағы аралық 0,5 мм болғанша, тістің клиникалық мойнының шетіне дейін әкеледі. Егер оның шеті тістің клиникалық мойнын толықтай жауып, қызылиек науашығының шеткі сызығына сәйкес болса, оны тіс-қызылиек жырасына қарай 0,1 мм жылжыту керек. Сүңгімен (зондпен) сауыт шетінің тіс-қызылиек науашасына ену тереңдігі тексеріледі, сауыт шеті оңай білінеді. Сүңгімен апроксимальды бет, төменгі жақ сүйектің артикуляциялық қозғалысы кезінде антагонист тістермен тістемдегі фиссуралық-төмпешіктік түйіспе тексеріледі.

Субъективті: науқасқа жасанды сауыт ешқандай ыңғайсыздық тудырмайды.

Жасанды сауыт шетімен тіс мойнына тығыз кигізілетіндіктен, оны алу үшін бірқатар тәсілдерін білген жөн: а) кішкене мақта тампонымен жасанды сауытты оң қолдың 1 және 2-саусақтарымен және сауытты вестибулярлы-оральді бағытта ауысырып отырып ұқыптап жылжыту қажет.

ә) жасанды сауытты алу үшін Коптың сауыт алғышы пайдаланылады.

Қателерді түзеу. Тіссауыт дұрыс егелмеген жағдайда, жасанды сауыттың клиникалық талаптарға жауап бере алмайтын кездері жиі кездеседі.

Тар жасанды сауыт. Тіске кигізгенде жасанды сауыт кигізілмейді. Қажетті шаралар: а) тіссауытты дұрыстап тағы да егеу керек немесе ә) бөлу, яғни, жасанды сауыттың ұрт және ауызға қараған беттері төс пен балғаша арқылы кеңейтіледі.

Кең жасанды сауыт. Жасанды сауыт кең болған кезде ешқандай күш жұмсамастан, еркін кигізіледі, бірақ сауыт шеті тіс-қызылиек жырасынан тыс жатады. Шырышты қабатқа тиіп, ауыртады. Алып тастағаннан кейін шырышта қызарған сызық пайда болады. Егер сауыт біраз кең болса, крампонды қысқашпен сауыт шетін «жинап», сосын қайта тіске кигізіп, сүңгімен тексеріп көрген дұрыс. Егер сауыт біршама үлкен болса, жасанды сауытты қайта жасап, қайта штамптау үшін тістен қалып алу керек.

Жасанды сауыттың шеті қысқа. Тіске кигізген кезде жасанды сауыт шеті қызылиек деңгейіне жетпейді. Сол кезде сауыт шетін балғаша мен төс көмегімен ұзартуға болады. Сонымен қатар жасанды сауыт шетін сауыт шетінен бастап төс үстінде балғашамен ұру керек. Егер жасанды сауыт шеті 0,2 мм-ге немесе одан көп мөлшерге қысқа болса, сауыт қайта жасалады.

Жасанды сауыттың шеті ұзын. Тіске кигізген кезде жасанды сауыттың шеті ауыртып, ишемия құбылысының пайда болуына ықпал етіп, тіс-қызылиек қалтасының шеңберлі байламын қысып тұрады. Ал алғаннан кейін біршама қан ағуы мүмкін. Сауыт шеті тіс-қызылиек қалташасында сүңгімен тексергенде, білінбейді. Жасанды сауыттың шеті бормашинада карборунд таспен қысқартылады.

Жасанды сауыт тістемді арттырады. Тістен сауытты алып, көшірме қағаз көмегімен (8 қабатты) окклюзия аралық саңылау тексеріледі. Қажет болған жағдайда тісті қайта егеп, сауытты қайта кигізіп көру керек. Егер тіс дұрыс егеліп, сауыт толығымен тістің мойнына тығыз кигізілсе, тістемді арттырса, онда сауыт жасалады.

Жасанды сауыт тістемде емес. Жасанды сауыт окклюзиялық бетімен, кескіш шетімен антагонистерге жетпейді. Сүңгі еркін кіреді. Қалып қайта алып (жұмыс және көмекші), сауытты қайта әзірлеу керек.

Алынбайтын тіс протездерін тұрақты бекітетін материалдарға қойылатын бірнеше негізгі талаптар бар:

1) олар ауыз сұйықтығында ерімеуі керек;

2) тіс тіндеріне, металдарға, керамикаға, полимерлерге жабысқақ болуы тиіс;

3) аз ғана су немесе ауыздағы сұйықтық тисе, қатаюы керек;

4) ұстағанда шөкпеуі тиіс;

5) тістің жылу коэффициентіне және жасанды сауыт материалына жақын (орташа), яғни кеңею әрі жылу коэффициентіне ие болғаны дұрыс;

6) ұлпа мен ауыз қуысының жұмсақ тіндеріне кері әсерін тигізбегені дұрыс;

7) қабынуға қарсы әсері болуы тиіс және дентиногенезге ықпал етуі керек.