Егер сен Шығайбай орнында болсаң, не істер едің?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Оқу, әңгімелеу.2.Бағалау.
№7. Тақырыбы: Өнерлі жігіт (Әл – Фараби туралы аңыз)
Мақсаты: Әл – Фараби өмірі жайлы түсінік бере отырып, мәтінді түсініп оқуға үйрету; тілін , ой өрісін дамыту; білімділікке, ізденімпаздыққа,мейрімділікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, ізденушілік, өзіндік
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Аңыздың басында Шықбермес Шығайбай туралы оқығаныңда көз алдыңа қандай адам елестеді? Шықбермес Шығайбайды алдау үшін Алдар қандай қулық ойлап тапты? Шығайбайдың үй іші түгелімен сараң адамдар екенін олардың қандай әрекеттерінен, қандай сөздерінен байқауға болады?
ІІІ. Өткенді қорыту: Бүгінгі күні Шығайбай секілді адамдар бар ма? Егер сен Шығайбайдың орнында болсаң, не істер едің? Теңеу дегеніміз не?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық. Әл – Фараби туралы не білесің? ә/ Сергіту сәтін өткізу.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Аңызды түсініп, теріп оқу. 2. Сөздік жұмыс: Дихрем – теңге деген сияқты ақшаның аты, Дәруіш – ел кезіп жүретін адам, Делдал – екі жақты келісімге келтіретін кісі.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Жігіттің қандай өнері Әл – Фарабиге ұнап қалды деп ойлайсың? Әл – Фараби жігітке қандай ұсыныс айтты? Ондағы мақсаты не?
2. Әл – Фарабидің әрекетіне қарсы айтылған сөзді тауып оқы. (Мына диуана дәруіштің дені сау ма? ...).
ҮІІ. Қорыту: Сөзжұмбақ шешу.(«Өнерлі өрге жүзеді»). Дәптеріңе жаз, жаттап ал. Мақалдың аңызға қатысы бар ма?
ҮІІІ .Үйге тапсырма:1. Әл Фараби туралы деректер іздеп тауып, дәптеріңе мына сызбаны толтырып жаз.
Әбу Насыр әл – Фараби кім? Ол туралы не білесің? |
|
2.Бағалау.
№ 8. Сабақтың тақырыбы: Қорқыт. (аңыз)
Сабақтың мақсаты: қорқыт ата жайлы аңызбен таныстыру, түсініп оқуға, түсінгенін әңгімелеуге, ойын толық жеткізе білуге үйрету; сөйлемді дұрыс құрастырып, сұраққа толық жауап беруге дағдыландыру. Ертегі мен аңызды ажырата білуге, зерек болуға, терең ойлауға баулу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың көрнекілігі Суреттер.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ.Өткенді сұрау: Жігіттің қандай өнері Әл – Фарабиге ұнап қалды деп ойлайсың? Әл – Фараби жігітке қандай ұсыныс айтты? Ондағы мақсаты не?
ІІІ. Өткенді қорыту: Әбу Насыр әл – Фараби кім? Ол туралы не білесің? Қандай мақалды таптық? Ол не жайлы? Сенің ойың?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Қарақожаұлы Қорқыт ата (ҮІІІ – ІХ ғасырларда өмір сүрген) – ақын, жырау, қобызшы, өз дәуірінің ойшылы болған адам. Қорқыт туралы аңыздар тек қазақта ғана емес, өзге елдерде: түркімен, әзірбайжан елдерінде де көп айтылады. 2. Мәтінді түсініп, теріп оқу. 3. Қорқытты қандай сауалдар көп ойландырады? (Ажал жайындағы ой қатты толғандырады, адамдар неге өледі?) Қорқыт түсінде не көрді?(ажал) Ол қандай сөзді байқаусызда айтып қалады? (Өгізшесі байлауын үзіп кеткенде. Өліп қалайын, бірақ іздеп тауып аламын.)
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Бұл шығарманың аңыз екенін қандай оқиғаларды оқығанда білуге болады? Тауып оқы. Ертегі мен аңыздың айырмашылығы неде? 2. Аңызда кездесетін жер – су аттарын дәптеріңе жаз.(Бетпақдала, Сарыарқа, Сырдария, Қармақшы)
ҮІІ. Қорыту: Бүгінгі сабақтан кім жайлы білдік? Қорқыттың күйін аң – құс, жел, өзен қалай тыңдайды, соны мына сызба бойынша жаз.
Қайтеді?
Құстар
ұшуын
тоқтатады
Жел соғуын доғарады
Аң – құс Сырдарияның жағасына келеді
Өзен оқтын – оқтын ағысын тоқтатады.
Аңыз бойынша Қорқыттың өмірі қалай аяқталады? Үйге тапсырма: 1. оқу, түсінігін айту. 2.Бағалау.
№ 9. Сабақтың тақырыбы: Ертегілер. Бес ешкі.
Мақсаты: Халық ауыз әдебиетінің бір түрі ертегілер жайлы түсінік беріп, түсініп оқуға, ойланып сөйлеуге, ойын толық жеткізе білуге үйрету; сөздік қорын, тіл байлығын дамыту; адалдыққа, шыншылдыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, іздену, әңгімелеу.
Көрнекілігі: оқулық, сурет, сызба.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, ертегіге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Қорқытты қандай сауалдар көп ойландырады? (Ажал жайындағы ой қатты толғандырады, адамдар неге өледі?) Қорқыт түсінде не көрді?(ажал) Ол қандай сөзді байқаусызда айтып қалады? (Өгізшесі байлауын үзіп кеткенде. Өліп қалайын, бірақ іздеп тауып аламын.)
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Қорқыттың күйін аң – құс, жел, өзен қалай тыңдайды? Өзіңе қандай әсер алдың?
ІҮ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық. Ертегі дегеніміз не? Қандай ертегі білесіңдер?
Ү. Жаңа сабақ: 1. Ертегілер халық ауыз әдебиетінің бір түрі болып есептеледі. «Ертегі» деген аты ертедегі, ерте кездегі деген сөздерден туған. Қазақ ертегілерінің бәрі әдетте «Ертеде бір бай болыпты», «Ертеде бір хан болыпты», «Ертеде бір кемпір мен шал болыпты» деп басталады.
2. Ертегінің қандай түрлерін білесіңдер?
Ертегілер
Шыншыл ертегілер
Қиал - ғажайып ертегілер
Жан – жануарлар туралы ертегілер
«Бес ешкі» ертегісін оқысақ, ертегінің үшінші түрін оп – оңай табамыз.
3. Ертегіні түсініп оқу. 4. Сөздік жұмыс: Аят оқы – құран оқы, Иманыңды айта бер – құдайыңа сыйына бер, Шықшыты – жақ сүйектің шығыңқы келген төменгі тұсы, Бас сауғалау – өз басын алып қашу; өз басына азаттық сұрау; Зауал – сазайын тартқызу, жазасын беру.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Ертегі қалай басталады? Кедейдің далада боранда қалған малына не кез болады? Кедей малын қалай шақырады? Олар өз бастарын қорғау үшін не істегендерін қалай айтады? 2. Ұлып соққан қарлы боранда малдардың жасаған әрекеттерін тауып оқы.(ешкілері тасқа келіп ықтайды, тоқтысы көкпектің түбіне...,қамыстың арасындағы құдыққа күмп етеді...,). Қасқырдың өлейін деп жатып өкінген сөзін тап. Кедей малдарын қалай шақырғанын тауып оқы. Өзіңнің малыңды қалай шақырасың? 3. Диалогті рөлмен оқу.
ҮІІ. Қорыту: Бүгін қандай тақырып өттік? Адалдық, шыншылдық дегенді қалай түсінесің? Суретпен жұмыс: Суреттен нені көріп тұрсың? Ертегі саған ұнады ма? Несімен ұнады ? бұл ертегінің қай түріне жатады деп ойлайсың?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: ертегіні оқу, әңгімелеу. 2. Бағалау
№ 10. Тақырыбы: Сатқын жапалақ. (ертегі)
Мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бірі ертегі жанрының ерекшелігімен таныстыра отырып, оқушыны адалдыққа, батылдыққа, нысапшылыққа тәрбиелеу; ертегідегі оқиға желісінің байланысын, ертегідегі кездесетін оралымды сөз мағынасын ұғындыру арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.
Ұстанымдары: жүйелілік, көрнекілік, тілдік сезімді дамыту. Сабақтың түрі : аралас
Көрнекілігі: оқулық, сурет, сызба. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену, әңгімелеу.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Ертегі қалай басталады? Кедейдің далада боранда қалған малына не кез болады? Кедей малын қалай шақырады? Олар өз бастарын қорғау үшін не істегендерін қалай айтады?
ІІІ. Өткенді пысықтау. Адалдық, шыншылдық дегенді қалай түсінесің? Суреттен нені көріп тұрсың? Ертегі саған ұнады ма? Несімен ұнады ? Бұл ертегінің қай түріне жатады деп ойлайсың?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі. 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық . үкі, жапалақ туралы жұмбақ шешу. Бүгін, міне, осы үкі, жапалақ туралы ертегі оқимыз.
Ү. Жаңа сабақ. Ертегіні түсініп оқу, сұрақтарға жауап алу, сөздік жұмыс жүргізу
ҮІ. Білімдерін тексеру. 1. Сұрақ – жауап: Сүлеймен патша қандай бұйрық береді? Үкі інілері Байғыз бен Жапалақты қайда жасырады? Құстарды қыру міндеті кімге жүктеледі? Жапалақ Байғыз інісіне қандай опасыздық жасайды? Ертегіде қандай құстардың аты аталады? (Байғыз, үкі, жапалақ, самұрық,көкжендет). 2. Дәптермен жұмыс: а) Сүлеймен патшаның жарлығын сызба бойынша дәптеріңе жаз.
Неден салынсын?
Әдемі қырналған ақ сүйектен
Сүлеймен патшаның сарайы
Ылғи да бас сүйектен
Сарғаймаған жас сүйектен
Адамдар мен құстардың бас сүйегінен
ҮІІ Қорыту. Бүгін қандай тақырып өттік? Кімдер және не жайлы? Сүлеймен патшаға қандай мінездеме беруге болады? Ертегі арқылы адам бойындағы қандай кемшіліктер сыналады? Бұл ертегінің қандай түріне жатады? Ертегідегі Көкжендеттің, Жапалақтың, Үкінің сөйлеген сөзіне, істеген әрекетіне қарап, үшеуіне мінездеме бер.
ҮІІІ Үйден: 1. Түсініп оқу, көкжендеттің Үкіге айтқан сөзін тауып, дәптеріңе жазып ал.
2. Бағалау.
№ 11. Тақырыбы: Ғажайып бақ.
Мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бірі ертегі жанрының ерекшелігімен таныстыра отырып, оқушыны адалдыққа, батылдыққа тәрбиелеу; ертегідегі оқиға желісінің байланысын, ертегідегі кездесетін оралымды сөз мағынасын ұғындыру арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.
Ұстанымдары: жүйелілік, көрнекілік, тілдік сезімді дамыту. Сабақтың түрі : аралас
Көрнекілігі: Оқулық, сызба. Әдісі: сұрақ-жауап, әңгімелеу, ойланып табу.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушы зейінін сабаққа аудару. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: : Сүлеймен патша қандай бұйрық береді? Үкі інілері Байғыз бен Жапалақты қайда жасырады? Құстарды қыру міндеті кімге жүктеледі? Жапалақ Байғыз інісіне қандай опасыздық жасайды? Ертегіде қандай құстардың аты аталады?
ІІІ. Өткенді қорыту: Сүлеймен патшаға қандай мінездеме беруге болады? Ертегі арқылы адам бойындағы қандай кемшіліктер сыналады? Бұл ертегінің қандай түріне жатады? Ертегідегі Көкжендеттің, Жапалақтың, Үкінің сөйлеген сөзіне, істеген әрекетіне қарап, үшеуіне мінездеме бер. Қалай ойлайсың сенің жағымсыз мінезің көп пе?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Ү. Жаңа сабақ: 1. Балалар, қалай ойлайсыңдар, ертегі қалай басталушы еді? «Ғажайып бақ» ертегісі не жайлы деп ойлайсыңдар? 2. Ертегіні түсініп, жалғастырып, тізбектеп оқу. 3. Сөздік жұмыс: Миуа – жеміс, Ділда – алтын ақша, Қызылшыл – жылтырағанға құмар, пайданы көздегіш.
ҮІ. Түсінгендерін тексеру: 1. «Ғажайып бақ» ертегінің қай түріне жатады? (қиял – ғажайып). Асан мен Қасеннің адал достығын қандай істері мен әрекеттерінен байқауға болады? Қария ең кіші шәкіртіне неліктен риза болды? Тапсырма: ертегіден нақыл сөзді тауып, мағынасын түсіндір. ( «Жасы кіші болса да, ақылы артықты аға тұт») ; Ауылына жақындаған кездегі жігіттің ішкі ойын, уайымын ертегіден тауып оқы; төрт шәкірттің шешімін тауып оқып, өз шешіміңдідәптерге жаз.
Менің орнымда болсаң, мына кісілердің
дауын қалай шешер едің?
2. Өзім алар едім.
1. Хан иеме апарар едім
3. қайтадан жерге көміп тастар едім.
Құлазыған далаға саялы бақ орнатар
едім.
Сен не істер едің?
ҮІІ .Қорыту: Бүгін қандай тақырып өттік? Бұл ертегіден халықтың қандай арман – тілегін байқадың? Адамдардың игілігі үшін ғажайып баққа сен тағы не қосар едің? Ертегіні қандай бөлімдерге бөлуге болатынын ойланып, ары қарай жоспар құрып жаз.
Асан мен Қасеннің алтын тауып алуы.
Қариядан ақыл сұрауы.
Қарияның шәкірттерінің жауабы.
Ғажайып бақтың орнауы.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: ертегіні оқу, суретін салу. Бағалау.
№ 12. Тақырыбы: Шешендік сөздер. Төле бидің төрелігі. Халқыңа адал бол.
Мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бірі шешенді сөздер жанрының ерекшелігімен таныстыра отырып, оқушыны адалдыққа, тапқырлыққа, шешендікке тәрбиелеу; сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.
Ұстанымдары: жүйелілік, көрнекілік, тілдік сезімді дамыту. Сабақтың түрі : аралас
Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, сызба.
Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа даярлық. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы Жылуым мол бойымда.
Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.
Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Ертегіні жоспар бойынша әңгімелеп бер.
Асан мен Қасеннің алтын тауып алуы.
Қариядан ақыл сұрауы.
Қарияның шәкірттерінің жауабы.
Ғажайып бақтың орнауы.
ІІІ. Өткенді қорыту: Ғажайып бақ» ертегінің қай түріне жатады? (қиял – ғажайып). Асан мен Қасеннің адал достығын қандай істері мен әрекеттерінен байқауға болады? Қария ең кіші шәкіртіне неліктен риза болды? Бұл ертегіден халықтың қандай арман – тілегін байқадың? Адамдардың игілігі үшін ғажайып баққа сен тағы не қосар едің?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Ү. Жаңа сабақ:
1.Шешендік сөздер – қазақ ауыз әдебиетінің бір түрі. Шешендік сөздер деп халыққа танымал болған тұлғалардың тапқыр сөздерін айтамыз.
Халық арасында шешендігімен, тапқырлығымен елге ерекше танылған Төле би, Қаздауысты Қазбек би, Әйтеке би, Малайсары би, Сырым батыр, Бөлтірік шешен, Байсерке шешен, т.б. атақты шешендер болған.
2. Төле бидің даналығы, шешендік тапқыр сөздері, мақал – мәтел, нақылдары ел арасында кең таралған. Елдің азаматтары Меккеге барса да, жауға шапса да, би болса да, Төле бидің өзгеден айрықшылығы – өте адал адам болған. Егер адал болмаса, бүкіл қазақ батырлары алдына барып бата алар ма еді?..
3. түсініп оқу, сөздік жұмыс: Қолшоқпар – біреудің сөзін сөйлеп, айтқанын істейтін адам. Тізе бүгу – бағыну. Құлдық ұру – тәуелді болу, құл болу.
ҮІ. Түсінгендерін тексеру: 1. Жоңғар – қалмақ билеушісі кім? (Қалдан Серен). Ел басшылары Күлтөбенің басына не үшін жиналады? Қарабек батыр қандай ұсыныс жасайды? 2. Күлтөбе басында айтқан Төле бидің төрелік сөзін тауып оқы.
3. Берілген ұйқас бойынша бір шумақ өлең құрастырып көр.
Уа, көсіле шабар жерің бар,
Қол боларлық елің бар.
Жау шапқанда қорғайтын
Ту көтерер ерің бар.
ҮІ. Қорыту. 1. Төле би қандай төрелік сөз айтады? Бұл төрелік сөзден көңіліңе не түйдің? Қалай ойлайсың, Жетес Төле биден неліктен естен кетпес бір сөз айтуды өтінді? Бұл әңгіме арқылы айтушы бізге не дегісі келген?
2. Төле бидің шешендік сөзіне сүйеніп, бір шумақ бата – өлең жазып көр.
Бір үйдің баласы болма! Бір елдің атасы болма!
Көп үйдің санасы бол! Бар елдің данасы бол!
ҮІІ. Үйге тапсырма:1. оқу, өзіңе ұнаған үзіндіні жаттап ал. 2.бағалау
№13. Тақырыбы: Бөлтірік шешеннің тапқырлығы.
Мақсаты: шешен Бөлтірік Әлменұлының тапқырлығымен, екшелігімен таныстыра отырып, оқушыны адалдыққа, тапқырлыққа, шешендікке тәрбиелеу; сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру; сөздік қорын дамыту.
Ұстанымдары: жүйелілік, тілдік сезімді, шешенділікті дамыту. Түрі: аралас сабақ.
Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: сурет.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын,
Жан дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда.
Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.
Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Шешендік сөздер деп нені айтамыз? Жоңғар – қалмақ билеушісі кім? (Қалдан Серен). Ел басшылары Күлтөбенің басына не үшін жиналады? Қарабек батыр қандай ұсыныс жасайды?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Күлтөбе басында айтқан Төле бидің төрелік сөзін тауып оқы. Бұл төрелік сөзден көңіліңе не түйдің? Қалай ойлайсың, Жетес Төле биден неліктен естен кетпес бір сөз айтуды өтінді? Бұл әңгіме арқылы айтушы бізге не дегісі келген?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Бөлтірік Әлменұлы бала кезінен – ақ ақындық, шешендік сөз өнеріне бейім болған. Есейген шағында ел арасындағы жер, су, тұрмыс жағдайы жөніндегі талас, дауларға араласып, әділ төрелігін асқан шешендікпен айтқан. Сондықтан да оны халақ қалап би сайлаған. 2. Оқулықпен жұмыс. Іштей оқу. Тізбектей оқу. Сөздік жұмыс. Дәптермен жұмыс: жұмбақты тауып жаз.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Тезек төре қандай жұмбақ жасырды? Бөлтірік шешен оны қалай шешті? Мәтіннен тауып оқы.
ҮІІ. Қорыту. Бүгінгі сабақта кім жайлы білдік? Бұндай адамдарды халықта қалай атайды? Сен бұл жұмбақты басқаша қалай шешер едің?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, өзіңе ұнаған үзіндіні жаттап ал.
№14. Тақырыбы: Малайсары мен Сырым батыр.
Мақсаты: Шешен Малайсары мен Сырым батырдың тапқырлығымен, екшелігімен таныстыра отырып, оқушыны тапқырлыққа, шешендікке, үлкенді сыйлауға тәрбиелеу; сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру; сөздік қорын дамыту.
Ұстанымдары: жүйелілік, тілдік сезімді, шешенділікті дамыту. Түрі: аралас сабақ.
Әдісі: іздену, сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгелдеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Балалар, сендерге қандай үзінді ұнады? Кім жатқа айтар екен? Тезек төре қандай жұмбақ жасырды? Бөлтірік шешен оны қалай шешті?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Сен бұл жұмбақты басқаша қалай шешер едің?
ІҮ .Мақсат қою кезеңі: сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Батаны не үшін береді деп ойлайсың? Егер саған бата бер десе қалай бата берер едің? Ойланып көрдің бе?
Ү. Жаңа сабақ: 1. Мәтінді өздігінен оқытып, әңгімелеу. 2. Малайсарының Сырымға берген батасын тауып оқы. Қалай ойлайсың неге жасың жетпіске жетпесін деп айтты? Малайсарының көрген қиындықтарын тауып оқы.
ҮІ. Түсінгендерін тексеру: Сырым Малайсарыға не сыйлады? (кілем жабылған қара нар) Малайсарының Сырымға айтқан шешендік сөздерінен не түсіндің? Өз сөзіңмен айт. Сырым Малайсарыға неге ренжіді? Малайсарының қиындықтарын сен қалай түсіндің? Дәптеріңе жазып ал. (жастық кездегідей шауып жүре алмайды, бірдеңе дұрыс болмаса үйдегілермен сөзге де келіп қалу, сөз талас та болуы, жалғыздықтың келуі, өзі еңбектенбегеннен кейін кісі қолына қарау, қартайған соң аурудыңда көбеюі ...)
ҮІІ. Қорыту: Сен досыңа қандай бата – тілек айтар едің?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: мәтінді түсініп оқу, әңгімелеу, бата жазып келу.Бағалау.
№ 15. Тақырыбы: Қазбек бидің шешендігі.
Мақсаты: Шешен Қазбек бидің тапқырлығымен, екшелігімен таныстыра отырып, оқушыны тапқырлыққа, шешендікке, үлкенді сыйлауға тәрбиелеу; сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру; сөздік қорын дамыту.
Сабақтың түрі: аралас. Көрнекілігі: кітап,суреті, сызба, кесте.
Әдісі: түсіндіру, әңгімелеу, сұрақ-жауап.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. . Сабаққа әзірлік. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын,
Жан дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда.
Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.
Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, сұрау. Сырым Малайсарыға не сыйлады? (кілем жабылған қара нар) Малайсарының Сырымға айтқан шешендік сөздерінен не түсіндің? Өз сөзіңмен айт. Сырым Малайсарыға неге ренжіді? Малайсарының қиындықтарын сен қалай түсіндің?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Сен досыңа қандай бата – тілек айтар едің?
ІҮ. Жаңа сабақ: 1. Кіріспе: Қазбек бидің қандай өсиетін 3 класта оқыдық? Мәтінді түсініп , іштей, жалғастырып, рөлмен оқу; шешендік сөздерге көңіл бөлу. Қазбек бидің сұрақтарына берілген жауапты тауып оқы. Сөздік жұмыс: Кемеңгер кісі – дана, данышпан адам. Несие – бұл жерде: берген тәрбиенің жемісі. Жанары таю – көзі нашар көру.
Ү.Жаңа сабақты пысықтау: 1. Төле би Қазбектен не сұрады? Қазбек бидің алыс, жақын, тәтті деп жұмбақтап сұрағаны нелер екен? Қазбек бидің сөзге шешен, тапқыр екенін жұмбақтап сұраған қай сөздерінен байқауға болады?(Әкеме жете туған баласы болармын. ... Төле биге қойған сұрағынан оның тапқырлығын, шешендігін білуге болады.)
ҮІ. Қорыту: Кестемен жұмыс: зер сал, өз ойыңды тұжырымда. Төле бидің Қазбекке қайырған жауабының мәнін кестегесүйеніп жаз.
Сұрақтары
Жауаптары
Мәні
Қазбек
Төле би
Алысыңыз қандай?
Алысым жақын.
Жақыннан көру
Тәттіңіз қандай?
Тәттім сирек.
Ұйқысының сирегені
Несиеңіз қандай? Несием өсіп жатыр. Балаларының күтімі
ҮІІ.Үйге тапсырма: . Бағалау.
№ 16. Тақырыбы: Айтыстар. Иесі мен сиырдың айтысы.
Мақсаты: Оқушыларға халық ауыз әдебиетінің бір түрі айтыс жайлы түсінік беріп, оның әр түрлі екенділігі жайлы айта отырып, сабақтың тақырыбын ашу, мазмұнын игеру, біліктілігін арттыра түсуге көмек беру, жағдай жасау; ойын толық жеткізіп сөйлеу дағдылары мен сөздік қорын дамыту.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу.
Көрнекілігі: кесте, жануарлар суреті.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Төле би Қазбектен не сұрады? Қазбек бидің алыс, жақын, тәтті деп жұмбақтап сұрағаны нелер екен? Қазбек бидің сөзге шешен, тапқыр екенін жұмбақтап сұраған қай сөздерінен байқауға болады?
ІІІ. Өткенді қорыту: Сонымен, балалар, қандай шешен бабалар жайлы білдік? (Төле би, Бөлтірік, Малайсары, Қазбек би). Тағы кімдерді білесің? Осы бөлімнен өзіңе қандай әсер, қандай ұстаным алдыңдар?
ІY. Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық . Айтыс – халық ауыз әдебиетінің бір түрі. Айтыс дегеніміз екі ақынның арасындағы сөз жарысы. Айтыстың бірнеше түрі болады.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Кіріспе. Айтыстың қандай түрлері бар екенін білесің бе?
Айтыс
Жан –жануарлар айтысы
Қыз бен жігіт айтысы
Жұмбақ айтыс
Тұрмыс – салт айтысы
2. Мәтінді түсініп оқу, рөлмен оқу; Сергіту сәті.
ҮІ. Түсінгендерін тексеру: сұрақ – жауап: Бұл айтыстың қай түріне жатады деп ойлайсың? Иесі мен сиыр арасында қандай дау – дамай болды?
ҮІІ. Қорыту: Сен бұл дауды қалай шешер едің?
ҮІІІ Үйге тапсырма 1.айтысты түсініп оқып, әңгімелеу. 2. Бағалау.
№ 17. Тақырыбы: Ақындар айтысы. Шөже мен Орынбай.
Мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бір түрі айтыс дегеннің не екендігі, ақындардың арасындағы сөз жарысы жайлы, айтыстың бірнеше түрлері болатындығы жөнінде айта отырып, мәнерлеп түсініп оқуға, ойын қорытып, түсінгенін еркін жеткізуге үйрету; дұрыс сөйлем құра отырып, өздігінен жұмыс істей білуге дағдыландыру; өнер, білімнің қажеттілігін айта отырып, білімділікке, бірлікке, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, ізденушілік, өзіндік.
Көрнекілігі: суреттер, кесте.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа әзірлік, оқушы зейінін сабаққа аудару. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Айтыстың қандай түрлері бар екен? «Иесі мен сиырдың айтысы» айтысы айтыстың қай түріне жатады деп ойлайсың? Иесі мен сиыр арасында қандай дау – дамай болды?
ІІІ. Өткенді пысықтау: Сен бұл дауды қалай шешер едің? Сеніңше бұлардың қайсысы дұрыс айтып отыр? Неге?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатымен, міндеттерін түсіндіру. Айтыс дегеніміз не екен?
Ү. Жаңа сабақ: 1. Шөже атығай – қарауыл елін аралап жүргенде, жұрт айтыстыру үшін Орынбай ақынды Шөженің үстіне алып кіреді. Екі көзі бірдей су қараңғы Шөже Орынбайдың келгенін сезіп, сөз бастапты... 2. Кітаппен жүмыс: айтысты іштен, рөлмен, жалғастырып оқу. Әр шумақта не жайлы айтылғанын талдау.
ҮІІ. Білімдерін тексеру: 1. Шөже мен Орынбайдың арасындағы айтыс айтыстың қай түріне жатады? Бұл айтыста кім жеңді деп ойлайсың? Шөже Орынбайдан бір көзіңді бер деп неліктен сұрады? Шөже қандай мақал айтты? 2. Сергіту сәті.
ҮІІ. Қорыту. Бүгін қандай тақырып өттік? Айтыста сөзден ұстап, тапқырлық танытқан кім? (Шөже). Бұл адамдарды кімдер деп айтуға болады?(шешендер). Шөже өздерін біз кімбіз деді? (мен сезімтал, сен көреген). Саған бұл айтыс ұнады ма?
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1.Түсініп оқу, мазмұнын білу. 2.Бағалау
№ 18. Тақырыбы: Жұмбақ айтыс.
Мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бір түрі жұмбақ айтыс туралы айта отырып, мәнерлеп түсініп оқуға, ойын қорытып, түсінгенін еркін жеткізуге үйрету; дұрыс сөйлем құра отырып, өздігінен жұмыс істей білуге дағдыландыру; өнер, білімнің қажеттілігін айта отырып, білімділікке, тапқырлылыққа, сөздің түбіне жете білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу, іздену.
Көрнекілігі: оқулық, сызба, мақал- мәтелдер.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ . Үй тапсырмасын сұрау: . Шөже мен Орынбайдың арасындағы айтыс айтыстың қай түріне жатады? Бұл айтыста кім жеңді деп ойлайсың? Шөже Орынбайдан бір көзіңді бер деп неліктен сұрады? Шөже қандай мақал айтты?
ІІІ. Өткенді қорыту: Айтыста сөзден ұстап, тапқырлық танытқан кім? Бұл адамдарды кімдер деп айтуға болады? Шөже өздерін біз кімбіз деді? Саған бұл айтыс ұнады ма?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1. Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық.
Сонымен айтыстың қандай түрлерімен таныстық? (жан – жануарлар айтысы, ақындар айтысы). Бүгінгі сабақта сол айтыстың бір түрі «Жұмбақ» айтысымен танысамыз.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Кітаппен жұмыс: айтысты іштен, рөлмен, жалғастырып оқу. Әр шумақта не жайлы айтылғанын талдау. 2. Сөздік жұмыс: Несібе – сыбаға, ризық, үлес. Болсын тамам – бітсін, аяқталсын. Сапарғали мен Нұржанның айтысы айтыстың қай түріне жатады? (жұмбақ айтысқа). 3. Сергіту сәті:
ҮІ. Жаңа сабақты қорыту: 1. Жұмбақ айтысының дәстүрлі (жай) жұмбақ айтып, шешуден қандай айырмашылығы мен ұқсастығы бар ма ? (ақындар арасындағы бір – біріне сөз жарыстыру арқылы жұмбақтауы). 2. Сапарғалидың бірінші жұмбағының шешуін тауып, дәптеріңе жаз.
-
Жұмбақ
Бұл не?
Жансыз бір аяқ
Қалам
Теңіз
Қағаз
Сайрап жатқан жол
Жазу
ҮІІІ. Қорыту: Бүгін қандай тақырып өттік? Сапарғалидың екінші жұмбағының шешуінің суретін сал.
Әйнегі, есігі жоқ бір үй бар. Ішінде несібі бар. Жанды, жансыз болады. |
(жұмыртқа, құс) |
ІХ . Үйге тапсырма:. Түсініп оқу, мазмұнын айту. Бағалау.
№ 19. Тақырыбы: Әдеби ертегілер. Қарабатыр. Ы. Алтынсарин
Мақсаты: Ы. Алтынсариннің «Қарабатыр» атты әдеби ертегісі жайлы айта отырып, тілін , ой өрісін дамыту; мәнерлеп оқуға, түсінгенін әңгімелеуге, ойын жеткізе білуге үйрету; білімділікке, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу.
Көрнекілігі: оқулық, суреттер, кесте.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Айтысты рөлге бөліп оқу. Сапарғали мен Нұржанның айтысы айтыстың қай түріне жатады? Жұмбақ айтысының дәстүрлі (жай) жұмбақ айтып, шешуден қандай айырмашылығы мен ұқсастығы бар ма ? (ақындар арасындағы бір – біріне сөз жарыстыру арқылы жұмбақтауы); (жұмбақ қысқа, әрі нұсқа).
ІІІ. Өткенді қорыту: Сапарғалидың жұмбағының шешуін Нұржан қалай деп тапқан еді?
ІҮ.Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық. Ертегілердің қандай түрлерін білеміз?( жан – жануарлар туралы ертегі, қиял – ғажайып ертегісі, шыншыл ертегі).Сергіту сәтін өткізу.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Кейбір ертегінің шығарушы авторы белгілі болғандықтан, оны әдеби ертегі деп атайды. Әдеби ертегілер туған елді сүюді, адамгершілікті, шыншыл болуды уағыздайды.
2. «Қарабатыр» әдеби ертегісін оқу, іштей оқу, тізбектей оқу, теріп оқу . 3. Сөздік жұмыс: Қорықтық – отқа қыздырылған тастарды сүт құйылған ыдысқа салып пісірілген сүт. Жүрекжарды – сүйіншіге берілетін сыйлық. Жамшылап – бүркемеленіп, жасырынып. Тасат – берік, қатты.
ҮІ. Түсінгендерін тексеру: 1. Қарабатырдың құстарға айтқан өтінішінде қандай сөз қайталанып келеді? Ол сөзді қалай түсінесің? (Тұмарымды ал сана, Біздің елге бар сана ...). Қай құс балаға қайрымдылық жасады? Неліктен солай істеді деп ойлайсың? Қарабатырдың қарындасының сөздерін тауып оқы. Рөлмен оқу, сахналау.
ҮІІ. Қорыту: 1. Бүгін қандай тақырып өттік? Ертегінің авторы кім? Бұл қандай ертегіге жатады? 2. Халық ертегісімен салыстыра отырып, ұқсастығы мен айырмашылығын тауып, мына үлгілік кестеге сүйеніп жаз.
|
Халық ертегісі |
Әдеби ертегі |
Ұқсастығы |
|
|
Айырмашылығы |
|
|
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Өлең құрастыру, суретін салу. 2.Бағалау.
№ 20. Тақырыбы: Әйел – ана. Ақселеу Сейдімбек.
Мақсаты: Оқушыларға Ақселеу Сейдімбектің « Әйел – ана» атты ертегісімен таныстыра отырып, қазақ халқының дәстүрі бойынша «Ана» есімді қасиетті адамдарға деген құрмет, қадір көрсете білуге баулу; түсініп оқуға үйрету, тілін, ой өрісін дамыту; білімділікке, ізденімпаздыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Көрнекілігі: оқулық, суреттер.
Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу, тапсырмаларды орындау арқылы іздену.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Ы. Алтынсариннің «Қарабатыр» атты әдеби ертегісі не жайлы екен? Қарабатырдың құстарға айтқан өтінішінде қандай сөз қайталанып келеді? Ол сөзді қалай түсінесің? (Тұмарымды ал сана, Біздің елге бар сана ...). Қай құс балаға қайрымдылық жасады? Неліктен солай істеді деп ойлайсың?
ІІІ. Өткенді қорыту: Қарлығаш жайлы тағы қандай аңыз әңгіме білесің? Әңгімелеп берші?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау.Жаңа сабаққа даярлық
Сені дүниеге әкелшен адамды қалай атайды? Ана туралы қандай өлең, ән, жырды білесің?
ә/ Сергіту сәтін өткізу.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Мәтінді түсініп , жалғастырып оқу. теріп оқу. 2. Ертегідегі елшінің , Әйел – ананың сөзін тауып оқы. 3. Күншуақ елін тұтқынға алған жау оларға не істемек болды? Ер – азаматтарды аман алып қалу үшін Әйел – ана қандай тапқырлық жасады?
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Автор ертегі арқылы бізге қандай ақыл, өнеге бермекші болып отыр? Ер – азаматтарды қорғаннан алып шығудың тағы қандай жолын ұсынар едің?
ҮІІ. Қорыту: Бүгін қандай тақырып өттік? Ертегі кім жайлы? Ертегідегі тауға, далаға, орманға, көлге қатысты сипаттау сөздерді мына үлгі бойынша жазып шық.
Басын мәңгі қар шалған заңғар таулары. Түгін тартсаң майы шыққандай шүйгін далалары.
Мүлгіген қара орманы. Мөлдіреген өзен – көлдері.
ҮІІІ .Үйге тапсырма:1.Мәтінді оқу, сурет салу. 2. Бағалау.
№ 21 . Сабақтың тақырыбы: Ең жақын кім адамға? Сейфолла Оспанов.
Сабақтың мақсаты: Сейфолла Оспановтың «Ең жақын кім адамға» деген ертегі – өлеңді оқи отырып, адам баласына керекті жақсы қасиеттерді баланың бойына дарыту, білгенін тиянақтай отырып, түсініп оқуға, әңгімелеуге, ойын толық жеткізе білуге үйрету; сөйлемді дұрыс құрастырып, сұраққа толық жауап беруге дағдыландыру, зерек болуға, терең ойлауға тәрбиелеу
Көрнекілік: кітап, суреттер. Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау: Ақселеу Сейдімбектің « Әйел – ана» атты ертегісі кім жайлы? Күншуақ елін тұтқынға алған жау оларға не істемек болды? Ер – азаматтарды аман алып қалу үшін Әйел – ана қандай тапқырлық жасады?
ІІІ. Өткенді қорыту: Автор ертегі арқылы бізге қандай ақыл, өнеге бермекші болып отыр? Ер – азаматтарды қорғаннан алып шығудың тағы қандай жолын ұсынар едің?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық. 2. Бүгін біз сендермен Сейфолла Оспановтың «Ең жақын кім адамға» деген ертегі – өлеңді оқимыз. Суреттеріне қарап көріңдер әңгіме не жайлы болады деп ойлайсыңдар?
Ү. Жаңа сабақ: 1. Ертегі - өлеңді түсініп, жалғастырып, рөлмен оқу. 2. Ертегі –өлеңде қандай хайуанаттардың аты аталады? (Арыстан,қоян, қасқыр,аю, сиыр, түйе, ешкі, жылқы, құмырсқа, марал, сусар, бұлғын, құр, сандуғаш, бұлбұл, бұлан, керік,елік, құлан, шіл, піл, тауық, қой, ит, мысық, қырғауыл, қыран, түлкі, қоңыз, торғай). Хайуанаттар не үшін таласты? Әрқайсысы қандай пайда көрсетеді екен? Оған сен қалай жауап берер едің?
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Өлеңді рөлге бөліп оқып, сахналау. 2. Автордың айтайын деген ойын өлеңнің қай шумағынан білуге болады? (Достықты әрі жалғаймыз, Алға бірге самғаймыз...)
ҮІІ. Қорыту: Бүгінгі сабақтан не жайлы білдік? Өмірде өзіңе ең жақын адам кім? Ол адам саған неліктен жақын?
Үйге тапсырма: 1. оқу, түсінігін айту, эссе (ойтолғау) жаз. 2. Бағалау.
№ 22. Сабақтың тақырыбы: Ормандағы оқиға. Қайнекей Жармағамбетов.
Мақсаты: Қайнекей Жармағамбетов « Ормандағы оқиға» атты ертегіні түсініп оқуға, ойланып сөйлеуге, ойын толық жеткізе білуге үйрету; сөздік қорын, тіл байлығын дамыту; адалдыққа, шыншылдыққа, әділеттілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : аралас Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, әңгімелеу, ойын тұжырымдау.
Көрнекілігі: оқулық, суреттер.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Қайнекей Жармағамбетов « Ормандағы оқиға» атты ертегі – өлеңде не жайлы айтылады? Онда қандай хайуанаттардың аты аталды? (Арыстан,қоян, қасқыр,аю, сиыр, түйе, ешкі, жылқы, құмырсқа, марал, сусар, бұлғын, құр, сандуғаш, бұлбұл, бұлан, керік,елік, құлан, шіл, піл, тауық, қой, ит, мысық, қырғауыл, қыран, түлкі, қоңыз, торғай). Хайуанаттар не үшін таласты? Әрқайсысы қандай пайда көрсетеді екен? Оған сен қалай жауап берер едің?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Әр оқушы өзінің жазған эсселерін оқытып, талдау. Өмірде өзіңе ең жақын адам кім? Ол адам саған неліктен жақын?
ІҮ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. Жаңа сабаққа даярлық. 2. Орманда не өседі? Қандай ағаштардың түрлерін білесің? Сенің үйіңнің жанында қандай ағаштар өседі? Сен қандай күтім көрсете аласың?
Ү. Жаңа сабақ: 1. Қайнекей Жармағамбетовтың « Ормандағы оқиға» атты ертегісін түсініп оқу. Ертегі қалай аталған? Неліктен осылай аталды деп ойлайсың? Екі ағаштың бір-бірімен ренжісуіне не себеп болды? 2. Сөздік жұмыс: Қосақ – сауу үшін ұзын арқанмен мойындарынан бір – біріне тақап қосақтай байланған қой немесе ешкілер тобы.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Қайың мен Қараағаштың қатты ашулануына Тобылғының қандай сөздері әсер етті деп ойлайсың?(шағыстыруы). Тауып оқы. Қараағаштың қылығы көз алдыңа қандай адамды елестетеді? Әңгіменің қай жері саған ерекше әсер етті? Неліктен? Сенің қай ағашқа жаның ашыды? Неліктен? Қазіргі заманда олар қалай өмір сүреді екен? Бұл ертегіден ойыңа не түйдің? Қандай қорытынды пікір айта аласың?
ҮІІ. Қорыту: 1. Бүгін қандай тақырып өттік? Адалдық, шыншылдық дегенді қалай түсінесің? Өзіңе ұнайтын ағаштың суретін сал. 2. «Қосақ арасында шыбын өледі» деген сөздің мазмұнын ашатындай мысал келтіріп айтып көр.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1мәтінді оқу,әңгімелеу, өлеңді жаттау.2.Бағалау
№ 23. Тақырыбы: Қауын мен Қарбыз. Жолтай Әлмашев
Мақсаты: Жолтай Әлмашевтің «Қауын мен Қарбыз» ертегісін түсініп оқуға, ертегінің негізгі ойын табуға үйрету; тілін , дұрыс сөйлеу қабілетін, ой өрісін дамыту; достықты құрметтеуге, ынтымақшылдыққа, сыйластыққа тәрбиелеу, адамгершілікке баулу.
Сабақтың түрі : аралас Көрнекілігі: оқулық, сурет.
Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, іздену, әңгімелеу, өзіндік.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа әзірлік.
Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Қайнекей Жармағамбетовтың « Ормандағы оқиға» атты ертегісі не жайлы? Қайың мен Қараағаштың қатты ашулануына Тобылғының қандай сөздері әсер етті деп ойлайсың?(шағыстыруы). Қараағаштың қылығы қандай адамды елестетеді? Әңгіменің қай жері саған ерекше әсер етті? Неліктен? Сенің қай ағашқа жаның ашыды? Неліктен?
ІІІ. Өткенді пысықтау: Қазіргі заманда олар қалай өмір сүреді екен? Бұл ертегіден ойыңа не түйдің? Қандай қорытынды пікір айта аласың?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі. 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, сендер қауын, қарбыз жеп көрдіңдер ме? Оның дәмі қандай? Олар туралы жұмбақ білесіңдер ме?Ү. Жаңа сабақ. Жолтай Әлмашевтің «Қауын мен Қарбыз» ертегісін түсініп оқу; сөздік жұмыс: Түйнек – өсімдіктің өніп шыққан жеміс түйіні. Тұз тағылары – далада тіршілік ететін жабайы аңдар. Пәлек – қауын-қарбыздың көлбей өскен өркені. Сұрақ-жауап: Қарбыз бен Қауын қандай шешімге келді? Қауынды кім тауып алады? Қарт қауынның дәнін не істеді? Қарбыздың жағдайы не болды? ҮІ. Білімін тексеру. 1.Бұл ертегіден нені түсіндің? 2. Ертегі қалай басталатынын дәптеріңе жаз.(Ерте- ерте, ертеде, ешкімнің табаны тимеген ен далада Қауын мен Қарбыз жайқалып өсіп тұрыпты...) 3. Қарбыздың жалғыз қалып өкінген жерін ертегіден тауып оқы. ҮІІ Қорыту. Бүгін қандай тақырып өттік? Нелер жайлы? «Дән – Қауынның жүрегі. Осы өлмесе, ол мәңгі жасайды» дегенді қалай түсінесің? Бұл үзіндіні, яғни Қарбыздың жағдайын оқығанда қандай сезімде болдың? ҮІІІ Үйден: оқу, әңгімелеу. Суретін салу. 2. Бағалау .
№ 24.Тақырыбы: Мысалдар. Аққу, Шортан һәм Шаян. Ахмет Байтұрсынұлы.
Мақсаты: Қазақ халқының ұлы тұлғасы Ахмет Байтұрсынұлы шығармасының мазмұнымен таныстыра отырып, Мысал жанры туралы түсінік беру; оқушының ауызша сөйлеуін, мәнерлеп, түсініп оқуын,өз ойын жүйелі айта білуін, шығарманы талдай алу, шығармашылықпен жұмыс істей білу қабілетін дамыту; Ахмет Байтұрсынұлының тұлғасын үлгі ете отырып, мысалдың мазмұнын айқындай келе, ынтымақтастыққа, бірлікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : сайыс сабақ. Сабақтың типі: жаңа білім игеру.
Көрнекілігі: 1. А. Байтұрсынұлы мен И.А.Крылов портреті
2. Мысал бойынша салынған сурет.
Әдісі: аквариум әдісі(топтық жұмыс), түсіндіру әдісі, іздендіру, өздігінен білім алу әдісі.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушы зейінін сабаққа аудару.
Сабағымыз басталды, балалар. Бәрін ұғып алыңдар, әр сөзге зер салыңдар. ІІ. Сабақ мақсатымен таныстыру: - Балалар, бүгін біз сабақта қазақтың ұлы ақыны А.Байтұрсынұлының шығармашылығымен танысамыз, әдебиеттің мысал жанры жөнінде сөз қозғап, мысал өлеңнің ерекшелігін айқындаймыз.
ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру:
Бүгінгі сабағымыз сайыс түрінде өтеді. Балалар топқа бөлінеді.
Топқа бөлу шарты: Төрт бұрыш қағазға салынған Аққудың, Шортанның, Шаянның суреттері таратылады. Сол сурет бойынша аққулар бір топқа, шортандар бір топқа, шаяндар бір топқа бірігеді.
Алдын ала әр топқа әр түлі үй тапсырмалары берілген, олар өз сұрақтары төңірегінде жан-жақты ізденіс жүргізіп, оны тірек-үлгілер арқылы, яғни сызбалар салып, соған жазып түсіндіру қажет.
І топ: А. Байтұрсынұлының өмірі.
ІІ топ: А. Байтұрсынұлының мысалдары.
ІІІ топ: А. Байтұрсынұлының өлеңдері.
Қысқаша деректер. Ахмет Байтұрсынұлы – қазақтың ұлы ағартушы, ірі ғалым-лингвист, ақын, аудармашы, оқулық авторы. Туған жері – қазіргі Қостанай облысының.Жангелдин ауданындағы Ақкөл ауылы. А. Байтұрсынұлы алғашқы «Әліпби» оқулығын жазған. Оның «Қырық мысал», «Маса» деген шығармалар жинағы шыққан. Бар өмірін адал қызмет етуге арнаған оған «халық жауы» деген жала жауып, жазықсыз құрбан болды.
А. Байтұрсынұлы Крыловтың мысалдарын аударған. Сол аударған мысалдарын «Қырық мысал» деген кітап етіп шығарады. Соның бірі – бүгінгі «Аққу, Шортан һәм Шаян» мысалы.
Абай Құнанбаев, Ахмет Байтұрсынұлы – мысал жанрын қазақ әдебиетіне енгізуші аудармашы-ақындар. Ал сендердің 3-кластағы оқыған «Бидай мен Қаңбақ» мысалының авторы Асқар Тоқмағамбетов – жаңашыл мысалшы. Осы ақын-жазушылардың арқасында мысал жанры – қазақ әдебиетіне еніп, дамып келе жатқан жанр.
( Мұғалімнің мысалды мәнерлеп оқуы, балалардың түсінігін тексеру, нақтылау)
Балалар, олар қайда өмір сүреді?
Олар не істемек болды?
Олардың жүктері неге қозғалмады?
Ақын бұл кейіпкерлер арқылы қандай адамдарды бейнелеп отыр?
Мысалда автордың айтайын деген негізгі ойы болады дедік. Негізгі ой дегеніміз – ақынның айтар өсиеті.
1 – тапсырма. Автордың түйінді, яғни негізгі ойын табу.
А. Байтұрсынұлының түйінді ойы қай жеде жазылған?
Мысал бізді неге шақырады?
Мысалдың тәрбиелік мәні – балаларды бірлікке, ынтымаққа шақыру.
Қорытынды: Мысалда негізгі ой шығарманың басында немесе аяғында беріледі. Мысалдың міндетті түрде тәрбиелік мәні болады. Ол түйінді ой арқылы ашылып, айқындалады.
2 – тапсырма. Негізгі ойға қатысты ынтымақ, бірлік туралы білетін мақал жазу. Мысалы:
Бірлік болмай, тірлік болмас.
Әрбір топ жазған мақалының мағынасын түсіндіреді.
3 – тапсырма.Мысалды сахналық қойылым етіп дайындау. Бұл тапсырма бойынша балалармысалды алдын ала диалогке айналдырып алады. Автор сөзі болады. Мысалы, автор «Бір күні Аққу, Шаян, Шортан үшеуі кездесіп қалады. Олар үстіне жүк тиелген үлкен арба тауып алып, қатты қуанады.
Аққу айтады: – Достар, келіңдер, мына арбаны әуеге тартып шығарайық, - дейді.
Шортан айтады:
– Мұны көлге апарайық, - дейді.
Шаян айтады:
– Жоқ, одан да мұны құмға апарайық.
Автор:
– Сөйтіп үшеуі үш жаққа тартып, арбаны орнынан қозғалта алмайды.»
Осылайша балалардың әрқайсысы өз сөзін айтып, мысалды әр түрлі етіп импровизация жасауға болады.
Сергіту жаттығуы Ал, балалар, тұрайық,
Қане, қанат жазайық.
Аққу болып ұшайық,
Көлде жүзген балықтай,
Жүзіп, жүзіп алайық.
Қане, айналып, қарайық.
Қорытынды. Мақал-мәтелдер:
1. Алтау ала болса, ауыздағы кетер,
Төртеу түгел болса, төбедегі келер.
2. Бірлік болмай, тірлік болмас.
3. Жұмыла көтерген жүк жеңіл.
№ 25. Тақырыбы: Ара мен Шыбын. Оспанхан Әубәкіров.
Мақсаты: Оқушының жеке қабілеті мен белсенділігіне сүйене отырып, мысалдағы түйінді ойды ашуға жағдай жасау. Өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
Сабақтың түрі : сайыс-сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, сызба
Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа даярлық. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. Топтарға бөлініп, сайыс-сабақты өткізу. Санамақ айту жолымен топтың басшысын таңдайды. Үш қатардан топ басшысы шығып, ішіндегі топтың аты жазылған қағазды оқиды.
І топ – «Оқу» тобы ІІ топ – «Жазу» тобы ІІІ топ – «Өнер» тобы.
( Топтың аты тақтаға ілінеді. Топ басшыларына ұпайыды есептейтін бағалау парағы беріледі. Олардың міндеті – жауап берген өз тобының балаларын белгілеп отыру. Жинаған фишканы санап, әр топтың ұпайы есептеп шығарылады.топтың аты жазылған әрбір қалташаға ұпайды салып отырады.)
ІІІ. Жаңа сабақ: Кіріспе . жаңа сабақтың мақсатымен таныстыру.
Автор туралы қысқаша дерек.
Оспанхан Әубәкіров 1934 жылы туып, 1986 жылы қайтыс болған. Ол Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылында дүниеге келген. Құрманғазы атындағы Алматы Өнер институтының театр факультетін бітірген. Оның «Қоңырау», «Бөдене», «Күлкіңіз келе ме?», «Анау мен Мынау», «Бір дорба», т.б. көптеген жинақтары бар. Оспанхан Әубәкіров – талантты сатирик. Сатирик деп адамның бойындағы теріс қылықтарды сынап, мысқылдап жазатын жазушыны айтамыз.
Үнтаспадан «Ара мен Шыбын» диалогын тыңдату.
Тірек сызба бойынша мысалды талдау.
Кім
Кімге айтты
Не деп
Неліктен
Ара мен Шыбын бейнеленген сурет бойынша екеуіне мінездеме, сипаттама беру.
ІҮ. Сабақты бекіту: «Кім мықты?» сайысы.
А). «Өнер» тобының тапсырмасы. Ара мен Шыбын қанатын жамылып, рөлге бөлініп ойнайды.
Ә). «Оқу» тобы мысалдағы түйінді ойды жазады.
Б). « Жазу» тобы Ара мен Шыбын жайлы «Егер мен Шыбын болсам ...» тақырыбына эссе жазады.
«Кім ақын?» тапсырмасы. Үш топқа өлең бойынша ұйқас табу тапсырмасы беріледі.
Келді араға Шыбын
Жиып жатқан шырын,
Шақырды Шыбын қонаққа.
Ара келсе кешігіп,
Жатып қапты шешініп.
Қонақты дұрыс күтпепті,
Шыбынға ақыл жетпепті.
Жұмысты тез әрі дұрыс орындағандары үшін ұпай беріледі.
«Кім ұтқыр?» тапсырмасы. Бұл тапсырма бойынша мынандай сұрақтар таратылып беріледі. Оқушылар ойларын мына сұрақ негізінде жинақтайды:
«Қонақжай» дегенді қалай түсінесің?
«Қонақ» деген кім? Қонақтың қандай түрлері бар?
Қонақты ілтипатпен қарсы алу дегенді қалай түсінесің?
«Кім тапқыр?» тапсырмасы.
Мысал бойынша мақал-мәтел тауып жазу тапсырмасы беріледі.
Келгенше қонақ ұялады, келген соң үй иесі ұялады.
Қонақ асыңа емес, қабақ-қасыңа риза.
Еңбекшінің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті.
Ү. Қорыту. Қандай тарауды аяқтадық?
ҮІ. Үйге тапсырма:1. оқу, кестені толтыру. 2.Бағалау.
№ 26. Тақырыбы: Арыстан мен тышқан. Сұлтанмахмұт Торайғыров.
Мақсаты: Оқушыны Сұлтанмахмұт Торайғыров өмірімен таныстыра отырып, «Арыстан мен Тышқан» арасындағы мысалды оқып, жеке қабілеті мен белсенділігіне сүйене, мысалдағы түйінді ойды ашуға жағдай жасау. Өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту.
Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. «Ара мен Шыбын» атты Оспанхан Әубәкіровтың мысал –өлеңінде Шыбын Араға не деді? Ара оған неге бірден келісе салмады? Қонақ күтуге Шыбындардың дайын еместігі жөнінде мәтінде не делінген? Шыбынның қонақты дұрыстап күткісі келмей тұрғанын оның қайсөздерінен байқауға болады?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Егер сен араның орнында болсаң, не істер едің? Мысалда адамдардың қандай қылығы сыналады? Кесте бойынша өзіңнің сипатауың жайлы не айтар едің?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық.
Сұлтанмахмұт Торайғыровтың 3 класта қандай шығармасымен таныстық? («Кедей» өлең) Онда не жайлы еді? Кедей деп кімдерді атаған?
Ү. Жаңа сабақ: Кіріспе. Сұлтанмахмұт Торайғыров – талантты, дарынды ақын әрі жазушы.(1893-1920). Ол небары 27 жас қана өмір сүрген. Сол азғана өмірінде ақын артына мол мұра қалдырды. «Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам» деп жырлаған жалынды ақын мысал өлеңдер де жазды. Сұлтанмахмұт Торайғыров төмендегі мысал өлеңінде күштінің әлсізді менсінбейтін іс-қылығын әшкерелейді. Кітаппен жұмыс. Сұлтанмахмұт Торайғыровтың «Арыстан мен Тышқан» мысалын түсініп, жалғастырып оқу. Сөздік жұмыс. Күпшек – дөңгелектің білік кигізілетін, шабақтар қондырылатын ұңғы тесіктері бар ортаңғы бөлігі. Зиян – залал, зақым. Азат – еркін, өз еркі өзінде, ерікті.
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Мысалдан адамдардың бойындағы қандай мінез-құлықтар байқалады? Арыстанның сөзінен оның қандай мінез-құлқын байқауға болады? 2. Мысалды бөліктерге бөл. Ат қой. (Тышқанның ойнақтауы. Арыстанның (көңілшектігі) мейрімділігі. Тышқанның Арыстанды құтқаруы.). Ары қарай не болады деп ойлайсың?
ҮІІ. Қорыту. Бүгінгі сабақтан не жайлы білдік? Мысал мазмұнына сәйкес келетін мақал-мәтел ізде. Мысалдағы арыстан мен тышқан әрекетінен адамның қандай қасиеттерін аңғаруға болатынын кестеге жазып шық.
Сұлтанмахмұт Торайғыров жөнінде не білесің? |
Арыстан (қандай?) |
Тышқан (қандай?) |
|
|
|
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, мысалды жалғастырып көр. 2. Бағалау.
№ 27. Тақырыбы: Араша. Қастек Баянбаев.
Мақсаты: Оқушыны Қастек Баянбаевтің «Араша» атты мысалымен таныстыру, жеке қабілеті мен белсенділігіне сүйене отырып, мысалдағы түйінді ойды ашуға жағдай жасау. Өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу, байланыстырып сөйлеу, шығармашылықпен жұмыс істеу, ойлау, іздену қабілетін дамыту.
Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену, ойын қорыту.
Көрнекілігі: суреттер, диафильм.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.
Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Мысалдан адамдардың бойындағы қандай мінез-құлықтар байқалады? Арыстанның сөзінен оның қандай мінез-құлқын байқауға болады? Ары қарай не болады деп ойлайсың?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Мысалдағы арыстан мен тышқан әрекетінен адамның қандай қасиеттерін аңғаруға болады?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. Адалдық, шыншылдық жайлы мақал-мәтелдер білесің бе? Жұмбақ шешу.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Мысал -өлеңді мәнерлеп, түсініп, жалғастырып оқу.
Міне балалар, қорыта келгенде :
Шығармадағы кейіпкерлердің
кезектесіп сөйлесуін диалог
деп атайды.
2.Өлең неліктен «Араша» деп аталған? Кейіпкерлерді ата. (Шыбын, Торғай, Мысық, Төбет ит, Құнан,Сары бала). Мәтіндегі әрбір кейіпкердің іс-әрекеті мен сөзіне қарап, оның қандай екенін анықтауға бола ма? Оны қалай дәлелдер едің? Өлеңдегі кейіпкерлердің адамға қандай пайдасы бар?
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Өлеңді рөлге бөліп оқу. Егер саған біреу жала жапса, сен қандай сезімде болар едің? Сондай оқиға өз өміріңде кездесті ме? Диалог деген не екен?
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не өттік? 1. Өзіндік жұмыс. Өлең мазмұны бойынша сурет салып, кішкентай буклет арқылы сюжетті диафильм құрастыр.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, сурет салу. 2. Бағалау.
№ 28. Тақырыбы: Сапар мен Парта. Адырбек Сопыбеков.
Мақсаты: Оқушыны Адырбек Сопыбековтың «Сапар мен Парта» атты мысалымен таныстыра оқып, мысалдағы түйінді ойды ашуға жағдай жасау, іздену арқылы шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу , байланыстырып сөйлеу, ойын қорыту, тұжырым жасай білу қабілетін дамыту.
Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену.
Көрнекілігі: суреттер. (партаның ашуланған суреті)
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік.
Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.
Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Өлең неліктен «Араша» деп аталған? Кейіпкерлерді ата. (Шыбын, Торғай, Мысық, Төбет ит, Құнан,Сары бала). Мәтіндегі әрбір кейіпкердің іс-әрекеті мен сөзіне қарап, оның қандай екенін анықтауға бола ма? Оны қалай дәлелдер едің? Өлеңдегі кейіпкерлердің адамға қандай пайдасы бар?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Егер саған біреу жала жапса, сен қандай сезімде болар едің? Сондай оқиға өз өміріңде кездесті ме? Диалог деген не екен?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. 3. Жұмбақ шешу.
Ү. Жаңа сабақ: 1. Балалар, сендерде өзіңнен-өзің сөйлескен кезің болды ма? ... Қазір оқитын мысал-өлеңнен осындай сәт кездесер ме екен, байқап отырыңдар шы. Оны әдебиет тілінде былай дейді.
Кейіпкерлердің ішкі сезімін
білдіру үшін өзімен-өзі сөйлескен сөзін
монолог деп атайды.
2.Өлеңді мәнерлеп, түсініп оқу. Өлеңнің мысалға жататынын неден аңғаруға болады? Парта Сапарға неге ренжіді? Қалай ойлайсың, Сапар өз кінәсін мойындады ма? Оны өлеңнің қай шумағынан аңғаруға болады? (Үнсіз қалды Сапарда, Сол жерде мұрнын бір тартып.)
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Мысалдан партаның ішкі сезімін білдіру үшін өздігінен сөйлеп кеткен жерін тауып оқы. Оны не дейміз? (монолог). Сапар не істепті? Оған парта қалай ренжіді? Біздің ортамызда осындай адамдар бар ма?
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? Партаны адам кейпіне келтіріп (қабағын түйгізіп, көзін алартып) суретін салып көр.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, 2. Бағалау.
№ 29 . Тақырыбы: Шыбын мен Көбелек. Сейітқұл Оспанов.
Мақсаты: Оқушыны Сейітқұл Оспановтың «Шыбын мен Көбелек» атты мысалымен таныстырып, баланың жеке қабілеті мен белсенділігіне сүйене, мысалдағы түйінді ойды ашуға жағдай жасау; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу, байланыстырып сөйлеу, ойын қорыту, тұжырым жасай білу қабілетін дамыту.
Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Мысал-өлеңде не жайлы айтылған? Өлеңнің мысалға жататынын неден аңғаруға болады? Парта Сапарға неге ренжіді? Қалай ойлайсың, Сапар өз кінәсін мойындады ма? Оны өлеңнің қай шумағынан аңғардың?
ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Сапардың істегені дұрыс па? Біздің ортамызда осындай адамдар бар ма?
ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Шыбын жайлы не білесің? Көбелек туралы не білесің? Сергіту. «Көбелек» әнін айту.
(Көбелек, көбелек, көкке үшқан өрмелеп,
Сені ұстау тым қиын, айлакерсің керемет.
Шаршадым, шалдықтым, қуып сенің соңыңнан.
Ұстасамда шап беріп, шығып кеттің қолымнан...)
Ү. Жаңа сабақ: 1. Сейітқұл Оспановтың «Шыбын мен Көбелек» атты мысалын түсініп, жалғастырып, рөлге бөліп оқу. 2. Сөздік жұмыс. Көз шырымын алу – ұйықтау. Қауыз – ашылайын деп тұрған гүл басының жұқа қабы. Жұқсыз – сүйкімсіз, жек көрінішті. Сұғанақ – ұры. Сапалақ – шыбын қорығыш құрал. Шылғи өтірік – мүлде өтірік. 3. Мысал не жайлы екен? Шыбын мен Көбелек неге келіспей қалды? Шыбын не деп мақтанды? Көбелек оған не деді? Қайсысының айтқаны дұрыс деп ойлайсың?
ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Мысалды рөлге бөліп, сахналау. 2. Әңгіменің соңғы абзацын оқып, қандай қорытынды пікір айтуға болады?
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? Көбелек пен Шыбынға мінездеме беріп көр.
Қандай? Қандай?
сезімтал
мақтаншақ
әдемі
жұқсыз
ұстамды сұғанақ
ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, әңгімелеу. 2. Бағалау.