3.Қосымша «Абайдың суретіне » өлеңін оқу. Сабақ №16

Күні:14.01.12

Сабақтың тақырыбы: Ж.Жабаев. «Сұраншы батыр»дастаны

Сабақтың мақсаты : «Сұраншы батыр» дастанының жазылу тарихына тоқталу. Жыршылық өнердің шебері екенін таныту.

Ауыз әдебиетіндегі «Қобыланды батыр» дастанымен салыстырғыза отырып, дастанның тәрбиелік маңызын анықтату. Сұраншы батырдың өмірде болғандығына көз жеткізе отырып, халқына , еліне деген батырдың жанашырлығын, ерліктерін үлгі-өнеге ету, халық батыры екендігін тантыту. Патриоттық тәрбиені насихаттау.

«Жаныс ақынға» өлеңіне талдау жасату негізінде арнау өлеңдерінің негізгі ерекшеліктерін меңгерту. «Патша әмірі тарылды» өлеңіне талдау жасата отырып, ақынның жан толғанысын, жастарға деген жанашырлығын таныта отырып, халық ақыны екенін жастарға үлгі ету. Ой тастап ойландыра отырып, ғылыми негізде ізденушілікті дамыту.

Тәрбиелік. Адамгершілікке, бауырмалдыққа баулу.

Сабақтың түрі: талдау сабағы

Сабақтың девизі: Отанды қорғау- азаматтық парызымыз

Сабақтың технологиясы: Қ.О Бітібаева технологиясы бойынша

( дамыта оқыту, проблемалық оқыту, даралап, саралап оқыту)

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, мазмұндау, талдау, іздендіру, ой тастау, пікірталас

Сабақтың көрнекілігі: оқулық, көркем әдебиет, тірек кесте, әр түрлі мәліметтер.

Пәнаралық байланыс.1. Әдебиет теориясы. Гипербола, эпитет, теңеу

Халық ауыз әдебиеті. ХХ ғасыр әдебиеті

Қосымша оқуға: «Абайдың суретіне», «Кәмшат қыз»

Қолданылатын әдебиеттер:

1.Бес ғасыр жырлайды. ІІ том. «Жазушы», 1984. 174-181 беттер

2. Оқулық . Қазақ әдебиеті. С.Мақпырұлы. Г.Құрманбай. А.Қыраубайқызы. Алматы «Мектеп» 2004 жыл.

3.Ж.Жабаев. Шығармалары. 2томдық. Алматы «Жазушы», 1982. Құрастырғандар: С.Садырбаев, К.Сейдеханов.

4. Жамбыл әлемі. Ғасырға тең ғұмыр. Алматы, «Өнер» , 1996

Сабақтың жабдығы: слайдтар, портрет, сызба,

Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ Үй тапсырмасын сұрау: Үй тапсырмасын қорытындылау.

ІІІ Жаңа білім беру кезеңі

Сұрақ: 1. 1916 жылғы ұлт азаттық көтерілістің шығу себептерін білесіздер ме? Шығу себептерін топтастыру

2. «Патша әмірі тарылды» өлеңінің жазылу тарихын сұрау

3. Сұраншы батыр қандай адам болған?

Қосымша мәліметтермен оқушы білімдерін толықтыру

Сұраншы батыр. Сұраншы батыр Ақынбекұлы

Сұраншы батыр Ақынбекұлы (1815-1864) – қазақ батыры, Саурық батырдың немере інісі. Алматы облысының Жамбыл ауданында туған. Ұлы жүздің шапырашты руының Есқожа тармағынан шыққан. Аталары Қарасай батыр, Түрікпен, Мырзабек, Кәшке ел арасына атағы шыққан шешен, батыр болған адамдар. Сұраншы батыр Ресей өкіметіне Верный (Алматы) бекінісін салуға көмектесті. Орыс әскерлерімен бірге Тойшыбек бекінісі маңында Қоқан ханының 3 мың әскерімен соғысып, жеңіске жетті. 1851 жылы орыс жасағымен қосылып, Орман (Ормон) ханның 2 мың қолына тойтарыс берді. 1852-1853 жылдары Қоқан ханының әскері тілеуқабыл руын шауып, мал-мүлкін талан-таражға салды. Сұраншы батыр Саурық батырмен бірге 300 қолмен оларды Қопада қуып жетіп, ел кегін қайтарды. 1853 жылы Аңырақай алқабын мекендеген Дулат еліне қоқандықтар шабуыл жасағанда, ол Саурық, Андас, Жагор, Дәуқара, Шымырбай бастаған жасақтармен бірге сол елдің бір бөлігін жаудан азат етті. 1858 жылы Омбыдағы Батыс Сібір генерал-губернаторына жазған хатында Г.Колпаковский Сұраншы батырдың достығын, оның әрқашан 2 мың қолмен дайын тұратынын айтқан. 1860 жылы Сұраншы батырдың жасақтары Г.Колпаковскийдің әскерімен бірігіп, Ұзынағаштағы шайқаста Қоқан әскерлерін ойсырата жеңді. Ол 1864-1965 жылдары Ұзынағаштан Сайрамға дейінгі аралықты Қоқан басқыншылығынан азат ету соғысына қатысып, осы жорықта ерлікпен мерт болды. Ш.Уәлиханов 1863 жылы шілденің 14-інде К.Гутковскийге жолдаған хатында Сұраншы батыр туралы «...қазақтарды қоқандықтардың езгісінен құтқарушы» деп таныстырған. Оның ерлігі жайында Сүйінбай «Сұраншы», «Ту алып жауға шықсаң сен» толғауларында, Жамбыл «Сұраншы батыр» поэмасында жырлады. Дереккөзі: Қазақстан ұлттық энциклопедиясы, 8 том

АРЫСТАН ЖҮРЕК СҰРАНШЫ

"Сұраншы батыр" дастанындағы патриоттық рух

Жамбылдың "Сұраншы батыр" атты шығармасы – қазақтың ұлттық азаттығы жайында тарихтан сыр тербеген қаһармандық дастаны. Оның өзегiне Құдияр хан бастаған Қоқан басқыншыларына Ұлы жүз қазақтарының қалай тойтарыс бергендiгi туралы тарихи оқиға негiз болған. Қазақ жерiне қайта-қайта шабуыл жасап, әбден дәндеп алған басқыншылардың еркiнсiп алғандары сондай – шұрайлы аймақтарына ауыз сала отырып, Жетiсу өңiрiнiң шығысы жағына дейiн жетедi. Оған дәлел Құдияр ханның жырдағы: