ХіХє.-ѕ 60-70 жылдарындаєы ќазаќ халќыныѕ азаттыќ кїресі

 Ќазаќ даласы бойынша бјріне міндетті «Шаѕыраќ салыєы» енгізілді: 1-3 сомєа дейін.

Орал мен Торєай облысындаєы кґтеріліс (1867-68ж.): уаќытша ережемен байланысты еді.

Кґтеріліс басшылары – жеѕілдіктерінен айырылєан ру басшылары еді.

1869ж. Фон Штемпель басќарєан топќа кґтерісшілер Жамансай кґлі маѕында шабуыл жасады.

1869ж. наурыз-маусым айларында шаруалар ґз феодалдарына ќарсы 41 шабуыл жасады.

Кґтерілісшілер саны – 3мыѕ.

Маѕєыстаудаєы кґтерілісті басу їшін јскери ќўрама јкелінді – Кавказдан.

1870ж. Маѕєыстау кґтерілісшілерініѕ басшылары – Досан Тјжіўлы, Иса Тіленбайўлы.

«Бўларды келістіріп жазалау керек» деген – јскери министр Милютин.

Адай елі 2жылдыѕ ішінде160мыѕ сом салыќ тґлеуге тиіс еді.

1870ж. Маѕєыстау кґтерілісі кезінде ќазаќ шаруаларыныѕ рухын кґтерген – Рукин отрядыныѕ талќандалуы.

Кґлўлы басќарєан 3000-єа жуыќ шаѕыраќ 1870ж. желтоќсан айында Хиуа хандыєына ґтіп кетті.

Кґтерілістіѕ жеѕілуініѕ бір себебі – рулыќ-патриархалдыќ ќўбылыстардыѕ саќталып ќалуы.

Маѕєыстау кґтерілісініѕ ерекшелігі – жалдамалы жўмысшылардыѕ ќатысуы.

Адайлыќтар соєыс шыєыны ретінде 90000 ќой ґткізуге міндеттенді.

1870ж. кґтеріліс орталыєы - Маѕєыстау.

                       

                        

 

Ќазаќстанда капиталистік ќатынастардыѕ дами бастауы

Ќазаќстанєа ќоныс аудару - ХІХє-ѕ 60-жылдар ортасында басталды.

Шымкент, Јулиеата, Ташкент уездерінде 1884-1892ж. аралыєында ќўрылєан  ќоныстар саны – 37.

1868ж. «Жетісуда шаруаларды ќоныстандыру туралы» уаќытша ереже ќабылдаєан-Колпаковский.     

1868-80жж ќоныс аударушылардыѕ кґп келген аймаєы – Жетісу.

Жан басына 30 десятина жер берілді.

Ауылдыќ пролетариаттыѕ јлі ќалыптасып їлгермеген тобына жататын – ќазаќ жатаќтары.

Бґкей ордасында тўѕєыш жјрмеѕке 1832ж. ашылды.

ХІХє.жјрмеѕкеніѕ басты дамыєан ґѕірі – Аќмола облысы.

Ќарќаралы уезіндегі жјрмеѕке 1848ж. Ќоянды деген жерде ашылды.

1883ж. жаѕа ережеге сай шаруалар салыќтан 3 жылєа босатылды.

1893ж. 15 десятина жер бўрын ќоныстанєан шаруаларєа берілді.

Мемлекеттік банктіѕ бґлімшелері ашылєан ќалалар – Петропавл, Семей, Орал, Омбы, Верный. 

ХІХє. соѕында халыќ кґп ќоныстанаєан ќалалар – Орал, Верный.

                                      

Ќазаќстанныѕ Шыѕжаѕмен ґзара байланыстары

1851ж-єа дейін Ресейдіѕ Цин империясымен сауда-экономикалыќ  байланысы –Кияхта ќаласы арќылы жїзеге асырылды.

Ресей 1851ж. Ќытай мен Ќўлжа келісіміне ќол ќойды.

1855ж. Шыѕжаѕ мен Ќазаќстан сауда байланысын уаќытша тоќтатаќан –Шјуешектегі орыс кґпестерініѕ сауда орындарын жергілікті тўрєындарыныѕ ґртеуі.

1864ж. Ќащєарияда ќўрылєан – Жетішар мўсылман мемлекеті.

1881ж. Петербург келісіміне ќол ќойып, бўл келісім Ресей мен Ќытайдыѕ Ќазаќстан арќылы сауда байланыстарына кеѕ жол ашты.

1882ж. Англияда су кемесін сатып алєан Верный кґпесі – Юлдашев.

Іле су жолы – 1883ж. Ашылды, соѕєы нїктесі – Сїйдін бекінісі.

ХІХє-ѕ екінші жартысындаєы орыс-ќытай ќарым-ќатынастарындаєы белді оќиєа –Іле су жолыныѕ ашылуы.

Жетісу ґлкесіндегі ірі жјрмеѕке – Ќарќара.

Ќазаќ жері арќылы Ресейдіѕ Шыѕжаѕмен тауар айналымыныѕ дамуы - Англия тарапынан бјсекелестікті ґршітті.

1890ж. маусымда Шыѕжаѕмен сауда ўйымдастыру їшін: Тїркістан округімен ќатар Семей сауда округі ќўрылды.

1894ж. тамызда Сібір темір жолы іске ќосылды.

1845ж. Торєай бекінісі салынды.