Бірінші-екінші топ катиондар қоспасына бақылау есебі

Жұмыстың мақсаты: берілген есептегі I және II топ катиондарын тізбек бойынша бөлу және ашу (анықтау). Катиондар қоспасының талдау есебін лабораториялық журналда орындау (төмендегі 1-ші қосымшаны қараңыз).

Алдын-ала бақылау. Индикатор қағазының тілімшесіне зерттелетін ерітіндінің 1 тамшысын тамызыңыз. Қағаздың қызаруы ортаның қышқылдылығын және ерітіндіде аммоний ионы бар болу мүмкіндігін көрсетеді, ал қағаздың көгеруі – ортаның сілтілігін байқатып және сілтінің бар екендігін немесе әлсіз қышқыл арқылы түзілген калий мен натрий тұздарын көрсетуі мүмкін.

I және II топ катиондар қоспасын талдау тізбегі

Ag+, Hg22+, Pb2+, K+, Na+, NH4+ + HCl (2М)
Т1. AgCl, Hg2Cl2, PbCl2 + H2O, t0			Е1. K+, Na+, NH4+ (SO42-, Cl-) Бөлшектеп анықтау (ашу)
Т2. AgCl, Hg2Cl2 +NH4OH (6М)		Е2. Pb2+ +K2Cr2O7 +КJ	1. Na+ ашылуы + Zn(UO2)3(CH3COO)8 2. NH4+ ашылуы + K2[HgI4] (Егер NH4+ анықталса, оны тиглде қыздыру арқылы жояды. Құрғақ тұнбаны суда ерітеді) 3. K+ ашылуы + Na3[Co(NO2)6]
Т3. Hg, HgNH2Cl	Е3. [Ag(NH3)2]+

Өзіндік бақылау сұрактары

1. Неліктен калий катионы күшті қышқыл және негіз ортада анықталуы мүмкін емес?

2. Неге калий ионын анықтау үшін алдымен аммоний катионын жою керек?

3. Ерітіндіден NH₄⁺ ионын жою түрлерін атаңыз.

4. AgCl, PbCl₂, Hg₂Cl₂ қоспасын аммиак ерітіндісімен өңдегенде қандай құбылыстар байқалады?

5. AgCl, AgBr, AgI тұздарының қоспасын аммиак ерітіндісімен өңдегенде не байқалады?

6. Күміс ионын сынаптың (I) ионынан қалай бөліп алуға болады? Күміс ионының ашылуында азот қышқылы қандай рөл атқарады?

7. AgCl және PbCl₂ тұнбаларын бөлу жолдарын ұсыныңыз.

8. PbSO₄ тұнбасын қандай реактивтермен ерітіндіге ауыстыруға болады.

9. Егерде үлгіде а) калий тұзы, б) натрий тұзы бар болған жағдайда жалынның түсі қалай өзгереді?

10. Катиондардың талдау тізбегін құрастырыңыз:

а) Ag⁺, Pb²⁺, K⁺, NH₄⁺.

б) Hg₂²⁺, Pb²⁺, Na⁺, NH₄⁺.

5- зертханалық жұмыс

IV аналитикалық топ катиондары Al³⁺, Cr³⁺, Zn²⁺

Катион	Орындау керек	Білу керек
Топтық реагент NaOH артық мөлшері
Al3+	1. NaOH	1.Na2HPO4
	2. NH3H2О	2. (NH4)2CO3, Nа2CO3
	3. ализаринмен тамшылық реакция	3. (NH4)2S
Cr3+	1. NaOH	1 Na2HPO4
	2. NaOH + Н2О2	2. NH3H2О
	3. надхром қышқылының алынуы	3. (NH4)2S
		4. (NH4)2CO3
		5. KMnO4
		6. (NH4)2S2O8 + HNO3+ AgNO3 → H2Cr2O7
Zn2+	1. NaOH	1. H2S
	2. NH3H2О	2. Na2HPO4
	3. дитизонмен реакциясы (NaOH)	3. (NH4)2CO3
		4. K4[Fe(CN)6]
		5. K3[Fe(CN)6]

Al³⁺ ионының ашылуы

1. Натрий (калий) гидроксиді Al³⁺ ионымен рН 4-7,8 аралығында ақ тұнба береді. Түзілген Al(OН)₃ реактивтің артық мөлшерінде еріп кетеді.

Al³⁺ + 3OН^- = Al(OН)₃↓

Al(OН)₃ + OН^- = [Al(OН)₄]^-

Реакцияның орындалуы. Құрамында алюминий бар ерітіндінің 2-3 тамшысына ақырындап тамшылата 2М натрий гидроксидін тұнба түзілгенше қосамыз. Сілтінің артық мөлшерін қосқанда тұнба ериді.

2. Аммоний гидроксиді Al³⁺ ионымен аз еритін Al(OН)₃↓ түзеді.

Реакцияның орындалуы. Құрамында алюминий бар ерітіндінің 2-3 тамшысына ақырындап тамшылата 2М аммоний гидроксидін ақ тұнба түзілгенше қосамыз. Сілтінің артық мөлшерінде тұнба жартылай ериді.